O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat

Mashg’ulot uning turlari 

Yangi bilim 

beruvchi 

Bilimlarni 

aniqlovchi 

Bilimlarni 

mustahkamlovchi 

Noa`anaviy 

mashg’ulot 

 

Bolalarni tabiat bilan tanishtirish manpulotlari bilimlarni bolalarning imkoniyatlari 

hamda  atrof  muxit  tabiatning  xususiyatlarini  nazarda  tutgan  holda  amalga  oshirish 

imkonini beradi. Tarbiyachi raxbarligida o’tadigan mashgulotlarda guruxlarning barcha 

bolalarida  dastur  talablariga  muvofiq  oddiy  ilmiy  blimlar  shakllanadi,  asosiy  bilish 

jarayonlari  va  bolalarning  qobiliyatlari  ma`lum  tizim  hamda  izchillikda  ustiriladi 

Kundalik  hayotda  kuzatish,  oyin  mehnat  vaqtida  bolalarning  shaxeiy  bilimlari  kuyib 

boriladi.  Mashgulotdar  ularni  anikdash,  tizimga  solish  imkonini  beradi.  Bolalarni 

mashgulotlarda  uqitish  turli  metodlarda  amalga  oshiriladi.  Uslub  mashgulotning 

turiga, uning maqsadiga ko’ra aniklanadi. Ayrim mashgulotlarda boshlangich bilimlar 

shakllantiriladi.  Shu  maqsadda  tarbiyachi  kuzatish,  rasmlarni  ko’rsatish,  badiiy 

asarlarni 

uqish, 

diafilm, 

kinofilmlarni 

kursatishdan 

foydalanadi. 

Boshka 

mashgulotlarda  esa  bilimlar  aniklanadi,  kengaytiriladi,  chukurlashtiriladi  Yuqorida 

keltirilgan usullardan tashkari mazkur mashgulotda bolalarning tabiatdagi mehnatidan 

ham  foydalaniladi.  Mashgulotning  yana  bir  muhim  vazifasi  -  bolalar  bilimini 

umumlashtirish tizimga solish. 

Mashgulotlar  barcha  yosh  guruxlarda  kichik  va  urta  guruxda,  oyda  ikki  marta 

kapa, tayyorlov guruhlarida haftada bir marta o’tkaziladi. 

Mashgulotga  tayyorlanish  hamda-uni,  o’tkazishda  mashgulotning  tuzilishi 

uslubini tugri tanlash ta`limiyv vazifalar xarakteri, tabiiy ob`ektlarning xususiyatlari va 

bolalarning  yoshiga  boglikdir.  Masalan  yovvoyi  hayvon  haqidagi  bilimyi 

shakllantirishni  yaxshisi  diafilm,  kinofilm  ko’rsatish  hayvonlar.  usimliklar  bilan 

tanishishni esa ularni bevosita kuzatish orqali amalga oshirgan ma`qul. Kichik yoshdagi 

bolalarning  mashgulotlarida  kuzatish  uyin  uslub  idan  foydalanib  amalga  oshiriladi. 

Ogzaki' uslubdan asosan maktabgacha katta yoshdagi bolalar 

bilan buladigan mapnulotlarda foydalaniladi. Tanlangan uslub dastur vazifasining 

to’lik, bajarilishinn va bolalarning faol aqliy faoliyatlarini ta`minlashi lozim Mannu lot 

utkazishga  tayyorlanar  ekan  tarbiyachi  ishlash  uchun  qanday  kurgazmali  kurollar 

tanlashni rasmlar, gerbariylar, tabiat kalendari va hokazolar. 

---

 

 

Qanday usimlik yosh hayvonni parvarish kilish, ekiladigan ekinning nimaga kerak 

bo’lishini uylab kuradi. Shundan keyingina u mashgulotning borishi ustida fikr yuritadi. 

Bolalarda  oddiy  izlanuvchanlik  qrbiliyatini  oshirish  ularning  tabiat  bilan 

tanishtirishdagi  mustaqilligini  fikr  doirasini  oshirishda  va  uta  faol  bo’lishini 

ta`minlaydi.  Bunday  qrbiliyat  bolalarga  tabiat  hodisalarini  tushunishga,  uning  sodir 

bo’lish  sabablarini  bilishga  imkon  beradi  Bolalarda  izlanuvchanlik  qrbiliyatini  hosil 

kilish  ma`lum  tizim  asosida  amlga  oshiriladi.  U  bolalarni  tabiatda  buladigan  voqea, 

hodisalarni kurish, taxlil  qilish asosida turli  faoliyatlardan boshlanadi. Shundan keyin 

bolalarda  fikrlash  qobiliyati  shakllanadi.  Turli  muammolar  paydo  bo’ladi.  Bolalar  bu 

muammolarni echishni uylab mulohaza yuritadilar Natijada bolalar tabiatda buladigan 

o’zgarishlar.  Ob-havo,  uning  o’zgarishlari,  sabab-oqibatlari  haqida  tabiatdagi  o’zaro 

bogliqliklar  haqida  ilmiy  tushunchalar  paydo  bo’ladi.  "Bolalar  bogchasida  ta`lim-

tarbiya  dasturida"  belgilangan  bolalarga  singdirish  uchun  bolaning  bilishga-  bo’lgan 

faolligini  va  amaliy  faoliyatini  oshirish  zarur.  Buning  uchun  tarbiyachi  dasturdan 

izlanuvchanlik  faoliyati  yuli  bilan  o’rganiladigan  tabiat  haqidagi  bilimlarni  ajratib 

olmog’i kerak.