O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti “menejment” kafedrasi

I_sh – shogirdlar soni, kishi;


T – o’qish muddati (tayyorlash muddati), oy; R – o’qitish uchun to’lov summasi, so’m.

Ishchilarning kunlik ish haqi fondi soatlik ish haqi fondi va quyidagi qo’shimcha to’lovlardan iborat bo’ladi: yosh bolali ayollarga to’lanadigan imtiyozli haq, o’smirlarga qisqartirilgan ish kuni uchun to’lanadigan haq:

Qo’shimcha to’lovlar 2 xil usulda hisoblanadi:

1-usulda o’rtacha soatlik ish haqi ishlanmagan soatlar miqdoriga ko’paytiriladi:

O’rtacha soatlik ish haqi soatlik ish haqi fondini bir o’rtacha ro’yxatdagi ishchining samarali ish vaqti fondi va o’rtacha ro’yxatdagi ishchilar soniga bo’lish orqali hisoblanadi:

O’smirlarga qo’shimcha to’lovlar soatlik o’rtacha soatlik ta’rif stavkasini imtiyozli soatlar umumiy miqdoriga ko’paytirish orqali hisoblanadi:

2-usul balans usuli hisoblanib, birinchi o’rtacha ro’yxatdagi ishchining ish vaqti balansidan foydalanib hisoblanadi. Bunda kunlik ish haqigacha qo’shimcha to’lovlar soatlik ish haqi fondidan ish vaqti balansidagi smena ichidagi imtiyozli vaqt yo’qotishlari foizi miqdorida belgilanadi. Yosh bolali ayollarga qo’shimcha to’lov quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:

bu yerda:

– bolalik ayollar uchun imtiyozli vaqt yo’qotishlar foizi.

Oylik (yillik) ya’ni umumiy rejalashtirilgan ish haqi kunlik ish haqi fondi va navbatdagi mehnat ta’tili uchun hamda davlat ishlarini ishdan ajralgan holda bajargan kunlarga to’lanadigan qo’shimcha to’lovlardan tashkil topadi, ya’ni :

Oylik ish haqi fondiga qo’shimcha to’lovlar qiymati ham ikki usulda hisoblanadi. 1-usulda navbatdagi ta’tilga to’lanadigan to’lovlar o’rtacha kunlik ish haqini (IX_o’r.k) barcha ishchilarning umumiy ta’til kunlari soniga (T_T) ko’paytirish orqali hisoblanadi.

O’rtacha kunlik ish haqi esa kunlik ish haqi fondini (IXF_k) yildagi ish kunlari va o’rtacha ro’yxatdagi ishchilar soniga bo’lish orqali aniqlanadi:

Barcha ishchilarning ta’til kunlari soni bir ishchining rejalashtirilgan ta’til kunlari o’rtacha sonini ishchilarning o’rtacha ro’yxatdagi soniga ko’paytirish orqali aniqlanadi. Davlat ishlarini bajarganlik uchun qo’shimcha to’lov miqdori ham yuqoridagi tartibda hisoblanadi.

2-usulda oylik ish haqi fondiga qo’shimcha to’lov kunlik ish haqi fondini bir o’rtacha ro’yxatdagi ishchining ish vaqti balansidagi rejalashtirilgan ta’til kunlar foiziga ko’paytirish orqali hisoblanadi:

Korxonalarning mehnat rejasida ishchilarning o’rtacha soatlik, o’rtacha kunlik ish haqi bilan bir qatorda o’rtacha yillik va oylik ish haqlari ham hisoblanadi.

Ishchilarning o’rtacha yillik ish haqi yillik ish haqi fondini (IXF_y(oy)) o’rtacha ro’yxatdagi ishchilar soniga nisbati orqali aniqlanadi:

Ishchilarning o’rtacha oylik ish haqi esa quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi:

Xulosa qilish mumkinki, ishchilarning ish haqi asosiy va qo’shimcha ish haqiga bo’linib, asosiy ish haqiga soatli ish haqi, ya’ni haqiqatda bajarilgan ishlarga to’lanadigan haq, qo’shimcha ish haqiga esa qonunda belgilangan ishlanmagan imtiyozli soatlarda to’lanadigan haq kiradi.