OrqaniZMİn yaş XÜsusiYYƏTLƏRİ
Skelet əzələlərinin qurluşu
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
8.2. Skelet əzələlərinin qurluşu
Skelet əzələlərinin makro və mikro quruluşu. İnkişafın ilk mərhələsindən başlayaraq əzələ inkişaf edir. Bətndaxili inkişafın 8-ci həftəsində bütün skelet əzələlərinin inkişafı müşahidə edilir, 10 həftəlik rüşeymdə əzələ vətərləri formalaşır. Embional dövrün 2-ci ayında əzələlər uyğun sinirlərlə təmin olunur. Hərəki sinir ucları isə 4-cü ayda formalaşır. Əzələ liflərinin inkişafı miofibrillərin miqdarından asılıdır. Bu zaman zolaqlar və nüvələr əmələ gəlir. Əzələ saplarının yaranma sürəti bütün sahələrdə eyni olmur. Əvvəlcə dil, dodaq, qabırğa arası, kürək əzələləri və diafraqma formalaşır. Sonradan yuxarı ətrafın əzələləri və ən sonda aşağı ətraf əzələləri yaranır. Körpələrin əzələ kütləsi, bədən çəkisinin 23,3%-ni böyüklərdə isə 44,2% -ni təşkil edir. Onlarda vətərlər əzələ sahəsinin bir qismini, yetkinlərdə isə bir qədər çox olur. 98 Əzələdaxili arakəsmələri birləşdirici toxuma təşkil edir. Eninə zolaqlı əzələlərin nüvəsi çox və ovalvardir. Körpələrin əzələ sapları bir-birindən fərqlənmir. Embrional inkişafın 6-cı ayında sarko-lemma yaranır. Postembrional dövrdə skelet əzələlərin makro- və mikro quruluşunda dəyişkənlik yaranır. Əzələlərin yetkinlik dərəcələri müxtəlifdir. Funksional fəal olan əzələlər sürətlə artır, əzələlərin kütləsi inkişaf dövründə 21%-dir. 8 yaşlı uşaqlarda - 27,2%, cinsi yetkinlik dövründə – 32,6% 17-18 yaşında – 44,2% təşkil edir. Körpələr doğulduqdan sonra gövdə əzələlərinin kütləsi, digər sahələrlə müqayisədə 40% artır. Yuxarı ətrafın əzələləri, məşqdən asılı olaraq 23-25 yaşlarında ən yaxşı inkişaf edir. Yüksək hərəkət edən orqanlarda həm kütlə, həm də əzələ liflərinin diametri xeyli artır Əzələ sapları 23-25 yaşa qədər xeyli uzanır. Gərilmə zonalarında nüvələrin sayı artır. 15-18 yaşlı uşaqlar məşq etmədikdə, əzələ saplarının uzanması dayanır. Əzələ saplarının diametri 35 yaşa qədər artır. Orqanizmin boy və inkişafından asılı olaraq, əzələ saplarının diametri dəyişir. Əzələ saplarının sürətli inkişafı cinsi yetkinlik dövründə müşahidə edilir. 6 aylıq uşaqların ikibaşlı əzələ saplarının diametri 17-19 mkm: 2-3 yaşda – 20-22 mkm: 9-12 yaşda – 20-25: böyüklərdə 41-58 mkm-dir. Yaşa dolduqca miofibrillərin sayı artır. Körpələrin əzələ sapında 50-120 miofirill: 1,5 yaşlı da – 100-250; 3-4 yaşlıda – 500- 600; 7 yaşlıda – 1500-2000-dir. |