Oliy va o’rta

O‘quv rejasiga muvofiq o‘zaro bog‘liq bo‘lgan fanning nomi
Dehqonchilik va melioratsiya asoslari, chorvachilik asoslari
O‘qitishni tashkiliy shakli	N-Nazariy ta’lim; A-Amaliy ta’lim; NA-Nazariy va amaliy ta’lim birgalikda tashkil etiladi; MX-Maxsus xonada o‘tkaziladigan mashg‘ulot S-Seminar
Dasturga qo‘yilgan talab	Majburiy
O‘qitish tili	Guruhda belgilangan o‘qitish tili asosida
Baholash tartibi	Baholash bo‘yicha amaldagi tartib asosida
O‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini baholash	Yozma, og‘zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriq

2. 
   O‘quv dasturi mazmuni
   

№

Mavzuning nomi

Mavzuning qisqacha mazmuni

Jami

O‘qitishning tashkiliy shakli

Mustaqil ta’lim

1.	Kirish	Asosiy qishloq xo‘jalik mahsulotlarini ishlab chiqarishini oshirish to‘g‘risida davlat va xukumat tadbirlari.Jadallashtirish - qishloq xo‘jalikni yuksal- tirishning bosh yo‘li.Mexanizatsiyalashgan qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishni rivojlanish yo‘llari.Mexani- zatsiyalashgan kishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishni rivojlanishini tezlashtirish va texnikadan samaradorli foydalanish bo‘yicha asosiy tadbirlar.Kompleks mex- anizatsiyalashgan kishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishda mehnat unumdorligini oshirishning asosiy omi- lidir.Mashinalardan to‘g‘ri foydalanishda va mexani- zatsiyalashgan ishlarning ilg‘or texnologiyasini tadbiq etishda fanning tutgan o‘rni.	2	N	1
2.	Qishloq xo‘jalik agregatlarining energetika vositalari va tas- nifi..	Qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishning energetika vositalari. Qishloq xo‘jalik agregatlariga tushuncha va ularning umumiy tasnifi. Qo‘zg‘aluvchan agregatlari va ularning tasnifi. Mashina-traktor agregatlariga qo‘yi- ladigan asosiy talablar. Qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishidagi energetika vositalarining turlari va ularn- ing tavsifnomasi. Asosiy turdagi energetika vositalarin- ing afzalligi va kamchiliklari. Asosiy turdagi agre- gatlarning umumiy tavsifnomasi. Traktor va qishloq xo‘jalik mashinalarining texnologik, iqtisodiy foyda- lanish sifat ko‘rsatkichlari. Traktorlarni foydalanish xossalari. Dvigatelning ishlash tartibi. Dvigatelni rostlash (tezkorlik) tavsifnomasi va undan foydalanish. Dvigatelning quvvati va ishlash davrasida uni o‘zgarishi. Yonilg‘in- ing solishtirma sarfi. Traktorning quvvat balansi va foy- dali ish koeffitsienti. Traktor ilgagidagi quvvatni aniqlash. Traktor va agregatning harakatlanish shartlari. Agregatlarga ta’sir etadigan kuchlar. Traktorning hara- katlantirgichlaridagi hosil bo‘lgan urinma kuchi va un- ing hosil bo‘lishi. Agregatlarning harakatlanish tengla- masi. Traktorni tortish balansi. Harakatlantiruvchi kuchning chegaralari. Traktorning ilgakdagi tortish ku- chi va uni aniqlash. Traktorning tortish xossalarini yaxshilash usullari. Traktorning tortish tavsifnomasi va undan foydalanish.	4	N.A. MX	2

3.	Mashina-traktor agregatlarining foydalanish xos- salari va ko‘rsat- kichlari	Qishloq xo‘jalik mashina va tirkamlarining foy- dalalnish xossalari. Mashinalarning ish vaqtidagi va salt yurishlaridagi qarshiligi va ularni o‘zgaruvchanlik xa- rakteri. Mashinalarning solishtirma qarshiligi. Har xil sharoit va harakatlanish tezliklarida mashinalarning qarshiliklarini o‘zgaruvchanlik xarakteri va darajasi. Tortish qarshiligini kamaytirish yo‘llari. Tirkamalar. Tirkamalar qo‘yilgan talablar. tir- kamalar turlari. Mashinalarni qo‘shish va o‘rnatish usullari.	4	N.A. MX	2
4.	Mashina-traktor agregatlarini oqilona tuzish asoslari. Mashina- traktor agregatlarini harakatlanishi.	Agregatlarga qo‘yilgan asosiy talablar. MTA tuzishda hisobga olinadigan dalillar. Agregatlarning ish tartibi (hararatlanish tezligi va dvigatelni yuklanishi bo‘yicha). Harakatlanish tezliklari: nazariy, ishchi, o‘rta texnikaviy foydalanish. Asosiy texnologik ishlarida ishchi tezliklar diapazoni. Aniq ishlab chiqarish sharoitida harakatlanishning eng qulay tezliklarini tanlash tartibi. Tirkama, yarim o‘rnatma va o‘rnatma mashi- nalarni agregatlash. Mashinalarni qo‘shish va o‘rnatish qoidalari. Agregatlarni tuzishda texnika xavfsizligi.	4	N,A. MX	2
5.	Mashina-traktor agregatlarining unumdorligi va uni oshirish yo‘llari	Mehnat unumdorligi haqida tushuncha. Mehnat unumdorligining bajargan ish sifati bilan bog‘liqligi. MTA-ning nazariy unumdorligi va unga ta’sir etuvchi dallillar. Unumdorlik birliklari. MTA-ning texnikaviy va haqiqiy unumdorliklari. Agregatning ish qamrash kengligi, qamrash kengligidan foydalanish koeffitsienti. Agregatning ish tezligi. Tezlikdan foydalanish koeffitsienti. Smena vaqti balansi. Smena vaqtidan foydalanish koeffitsienti va uning tahlili. Smena vaqtidan xususiy foydalanish koeffitsientlari. Agregatlarning unumdorligini traktorning quvvati bo‘yicha aniqlash. Terish agregatlarning unumdorligining aniqlash xususiyatlari. MTA-ning unumdorligini oshirish yo‘llari. Shartli etalon gektar-mexanizatsiyalashgan ishlarning o‘lchash birligi. Mexanizatsiyalashgan ishlar hajminini shartli etalon gektariga aylantirish qoidalari. Shartli etalon traktor. Fizikaviy traktorlar sonini shartli etalon traktorlar soniga aylantirish koeffitsientlari. MTA-ning unumdorligini oshirishda ilg‘or mexanizatorlarning tajribasi.	4	N.A. MX	2

6.	Foydalanish sarf- harajatlari va ularni kamaytirish yo‘llari	Foydalanish sarf-harajatlarining tasnifi. Mehnat sarfi va uni kamaytirish yo‘llari. Energiya sarfi va uni tasnifi. Energiya sarfini kamaytirish yo‘llari. Yonilg‘i-moylash materiallari sarfi. Smenalik yonilg‘i sarfini aniqlash. Bajargan ish birligiga yonilg‘i sarfi. Neft mahsulotlarini tejash yo‘llari. Yonilg‘i va moylash materiallaridan oqilona va tejamli foydalanishda ilg‘or mexanizator- larining tajribasi.	4	N.A. MX	2
7.	Qishloq xo‘jaligidagi transport	Qishloq xo‘jaligida transportning ahamiyati. Transport vositalarining turlari. Yo‘llar tasnifi. Harakat marsh- rutlari turlari. Yo‘llar tasnifi. Qatnash va borib-kelish (reys) haqida tushuncha. Yuk tashish rejasi. Transport ishlarning grafigi. Transport vositalaridan foydalanish ko‘rsatkichlari va ularning tahlili. Ish vaqtidan, bosib o‘tilgan masofadan, yuk ko‘tarish kuchidan va te- zlikdan foydalanish ko‘rsatkichlari. Texnikaviy tayyorligi. Transport agregatlarining unumdorligi. Tonna va tonna-kilometr hisobida unumdorligi. Transport ishlarini tashkil qilish va rejalashtirish.	4	N.A. MX	2
8.	Texnologiya, ishlab chiqarish jarayoni va operatsiyalar haqida tushuncha. Agrome’yorlash va quyimlarni asoslash	Qishloq xo‘jalik ekinlarini еtishtirish texnologiyasi va uni asoslash. Ishlab chiqarish jarayoni va operatsiyalar, ularning tasnifi. Texnologik, yig‘ish, transport, tayyor- lash va yordamchi operatsiyalari. Texnologik jarayonlarini tuzishda va mexanizatsiya- lashgan ishlarni tashkil qilishda umumiy prinsiplari. Operatsion texnologiyasi. Agrome’yorlash va qo‘yim- larni asoslash. Operatsiya va texnologik xaritalarini ish- lab chiqish. Texnologik operatsiyalarning sifat ko‘rsat- kichlari va ularning tasnifi. MTA-ning ish sifatini baholash uslublari. Oqilona texnologiyasini yaratishda fan, texnika yutuqlari va ilg‘or tajribasi ahamiyati.	4	N.A. MX	2
9.	Qishloq xo‘jalik ekinlarini еtishtirishda ilg‘or texnologiyalar	Qishloq xo‘jaligini sanoat asosiga va progressiv texnologiyasiga o‘tkazishda fan-texnika taraqqiyotining bosh yo‘nalishi. Sanoat texnologiyasi haqida tushuncha. Qishloq xo‘jalik (mintaqalar bo‘yicha) sanoat texnologiyasida еtishtirishda asosiy texnologik operatsiyalari. Mashinalar tizimi.Sanoat texnologiyasi bo‘yicha texnikavy ekinlarni еtishtirish xususiyatlari. Ilg‘orlar tajribasi.	4	N.A. MX	2
10.	O‘g‘itlarni tayyorlash va tuproqqa solish	O‘g‘itlar va ularni tuproqqa solish usullari to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar.	2	N	1

11.	Tuproqqa asosiy va ekish oldidan ishlov berish	Tuproqqa asosiy ishlov berish haqidagi tushuncha. Tuproqqa asosiy ishlov berish usullari. Tuproq qatlamini ag‘darib va ag‘darmasdan еr haydash. Yer haydash texnologiyasi. Agrotexnikaviy talablari. Yer haydash agregatlarni tuzish, ishga tayyorlash. Dalani ishga tayyorlash. Agregatning harakatlanish usullarini tanlash. Yer haydash agregatlarini ishini tashkil etish. Yer haydash sifatini nazorat qilish. Tuproqqa asosiy ishlov berish bo‘yicha ilg‘or mexanizatorarning tajri- basi. Texnika xavfsizligi. Tuproqqa ekish oldidan ish- lov berish va unga qo‘yilgan agrotexnikaviy talablar. Kultivatsiya. Boronolash. Molalash. Agregatlar tuzish va ularni ishga tayyorlash. Agregatlarning ishini tashkil etish. Ish sifatini nazorat qilish. Texnika havfsizligi. Tuproqqa ishlov berish ilg‘or uslublari. Tuproqqa ish- lov berish bo‘yicha agregatlarning unumdorligini va tejamligini oshirish yo‘llari.	2	A	1
12.	Don va dukkakli ekinlari еtishtirish va hosilini o‘rib- yig‘ib olish	Don va dukkakli ekinlarni ekish usullari. Agrotalablar. Mashinalar tanlash. Ekish agregatlarini tuzish va ishga tayyorlash. Seyalkani ekish normasiga va berilgan ekish chuqurlikka rostlash. Marker va iz ko‘rsat- kichlarni o‘rnatish. Agregatning harakatlanish usullari. Urug‘ bilan agregatlarni to‘ldirishni tashkil et- ish. Ish sifatini nazorati. Texnika xavfsizligi. Don va dukkakli ekinlarini parvarish ishlari. Agrotalablar. Par- varish agregatlarini tuzish va ularni ishga tayyorlash. Agregatlarning harakatlanish usullari. Ish sifatini tek- shirish. Texnika xavfsizligi. Don va dukkakli ekinlari hosilini o‘rib yig‘ishning umumiy xususiyatlari. Agrotalablar. O‘rib-yig‘ish usulini tanlash. Don ek- inlarini oqim usulida o‘rib-yig‘ish uchun mashinalar tizimi. Agregatlar tuzish va ularni ishga tayyorlash. Jatka va kombaynlarning ishchi organlarini tekshirish va sozlash. Kombaynning qulay harakat tezligini tan- lash. Kombaynlarni tayyorlash (germetizatsiya, rostlash, sozlash). Dalani ishga tayyorlash. Agregatning harakatlanish usullari. Agregatlarni dalada ishini tashkil etish. Ish sifatini nazorat qilish. Somon yig‘ishni mex- anizatsiyalash. Ilg‘orlar tajribasidan. Texnika xavfsiz- iligi va yong‘ingi qarshi chora tadbirlar.	2	N	1

13.	Paxta еtishtirish va uni yig‘ib-terib olish	Chig‘it ekish. Urug‘lik chigitiga qo‘yilgan talablar. Ekish usullari. Ekishga qo‘yilgan agrotexnika talablari. Mashinalar tanlash. Agregatlarni tuzish va ularni ishga tayyorlash. Dalani ishga tayyorlash. Agregatni hara- katlanish usullari. Agregatni ishini tashkil etish. Chigit ekish sifatini nazorat qilish. Ilg‘orlar tajribasi. Texnika xavfsizligi. G‘o‘za parvarishi. G‘o‘za opreatsiyalari ro‘yhati.	4	A	2
14.	Makkajo‘xori еtishtirish va o‘rib-yig‘ib olish	Makkajo‘xori ekish. Ekish usullari. Agrotexnika tal- ablari. Mashinalar tanlash. Agregatlarni tuzish va ularni ishga tayyorlash. Dalani ishga tayyorlash. Agre- gatlarning dalada harakatlanish usullari. Agregatning ishini tashkil etish. Ish sifatini nazorat qilish. Mak- kajo‘xori ekinlarini parvarish. Parvarish operatsiyalari, ularga qo‘yilgan agrotexnika talablari. Agregatlar tuzish va ishga tayyorlash. Agregatlarning dalada hara- katlanish usullari. Agregatlarning ishini tashkil etish. Ish sifatini nazorat qilish.Texnika havfsizligi. Ilg‘orlar tajribasidan akkajo‘xori ekinlarini don va silos uchun o‘rib-yig‘ib olishiga qo‘yilgan agrotexnika talablari. O‘rib-yig‘ish mashinalari. Agregatlar tuzish va ishga tayyorlash. Agregatlarning harakatlanish usullari va da- lani ishiga tayyorlash. Agregatlarni dalada ishlashi. Ish sifatini nazorat qilish. Ilg‘orlar tajribasidan. Texnika xavfsizligi.	2	N	1
15.	Bir va ko‘p yillik o‘tlar еtishtirish va yig‘ib olish	O‘t еtishtirish xususiyatlari. O‘t ekish va ekilgan o‘tlarni parvarish qilish. Agrotexnika talablari. Mashi- nalar tizimi. Agregatlar tuzish va ularni ishga tayyorlash. Da- lada agregatlarni ishini tashkil etish.‘tlarni pichan uchun o‘rib olish. O‘tlarni senaj uchun o‘rib-yig‘ib olish. O‘tlarni vitaminli o‘t uni uchun o‘rib olish. O‘tlarni silos uchun o‘rish. Agrotexnika talablari. Agre- gatlar tuzish va ularni ishga tayyorlash. Agregatlarning ishini tashkil etish. Texnika xavfsizligi. Ilg‘orlar tajibasidan.	2	A	1
16.	Kartoshka еtishtirish va yig‘ib-terib olish.	Ekishga tayyorlash. Katroshka ekish. Ekinni parvarish qilish. Kartoshkani yig‘ib olish. Agrotexnika talablari. Mashinalar tizimi. Agregatlar tuzish va ularni ishga tayyorlash. Dalani ishga tayyorlash. Agregatlarni ishini tashkil etish. Texnika xavfsizligi.	2	N	1

17.	Sabzovotchilikda va bog‘dorchilikdagi ishlarni mexanizatsiyalash	Sabzovotchilikning ahvoli va uni rivojlantirish istiqbollari. Sabzovot ekiladigan еrlarni tayyorlash xususiyatlari. Sabzovotlar urug‘ini sepish va ko‘chatini o‘tkazish muddatlari va usullari. Seyalka va ko‘chat o‘tkazish mashinalarini ishga tayyorlash. Mashinalarn- ing ishlashi. Sabzovotlarni yig‘ib-terib olish. Ilg‘orlar tajribasi.	2	A	1
18.	Mashina-traktor saroyi strukturasi va tarkibini aniqlash, uni ishini rejalashtirish	Mashina-traktor saroyining eng qulay strukturasi va tarkibining ahamiyati. Mexanizatsiyalashgan ishlarn- ing hajmini aniqlash. Kalendar muddatlari va ayrim texnologik operatsiyalar davomiyligi bo‘yicha ishlarni taqsimlash. Mintaqaviy hususiyatlarni hisobga olgan holda qishloq xo‘jalik texnikasini asoslash va tanlash. MTS-ning strukturasini va eng qulay tarkibini aniqlash uslubi. MTS-ni tarkibini normativ uslubida aniqlash. Mexanizatsiyalashgan ishlar hajmi bo‘yicha traktorlardagi talabini aniqlash. Umumiy vazifa mashi- nalardagi talabini aniqlash. Maxsus vazifa mashi- nalardagi talabini aniqlash. O‘rnatilgan agromuddatda berilgan ish hajmini bajarish uchun agregatlarni sonini aniqlash.	4	N,A. MX	2
19.	Mexanizatsiyalash gan ishlarni oqim- sikl uslubida bajarish	Oqim jarayonining ahamiyati va mazmuni. Oqimli ish- lab chiqarishni ta’minlash shartlari. Mexanizatsiyalash- gan komplekslarni tashkil qilish asoslari. Kom- plekslarni ishini rejalash va boshqarish. Komplekslar ishining iqtisodiy samaradorligi.	2	A	1
20.	Mashina-traktor saroyidan foyda- lanishning asosiy ko‘rsatkichlari	Tahlilning ahamiyati va uslublari. Mashina-traktor saroyi (MTS)dan samarali foydalanishning bosh ko‘rsatkichlari: ekinlarning hosildorligi va olingan mahsulotning tannarxi. Texnika bilan ta’minlanish va ulardan foydalanish, ishlab chiqarishning mexanizatsiyalash darajasi ko‘rsatkichlari. Mashinalar tizimlarini solishtirib baholash. Yangi texnika va MTS- dan foydalanish va tutish ilg‘or uslublarini qo‘llash samaradorligi. Ilg‘or mexanizatorlarning, mexanizatsiyalashgan zvenolarning ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari.	2	N	1