O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

3. 
Ilmiy-tadqiqot ishlarini amalga oshirish bosqichlari. 
M e h n a t 
t a ’lim i o'q itish m etod ik a si, kasb tan la sh g a yo'llashda ilm iy - ta d -
qiqot is h la rin in g m eto d olo g ik asoslari:
1. S h a x sn in g ijodiy va faolivatlilik m a'nosi haqidagi t a ’lim ot.
2. S h a x s n in g o 'z a ro aloqa bog'lash va o 'z a ro bog'liqligi h a q i ­
dagi t a ’lim ot.
3. M u n o s a b a tla r nazariyasi.
4. M utaxassis shaxsini s h a k lla n tirish haqidagi na z ariy t a ’lim ot.
5. Bilish faoliyati haqidagi t a 'lim o tla r d a n iboratdir.
S h u n in g d e k , m e h n a t t a ’limi o'qitish m etodikasi, kasb t a n l a s h ­
ga y o 'lla s h n in g ilm iy-tadq iq o ti 4 ta b osq ic h n i o 'z ichiga oladi:
1-bosqich.
N a z a riy izlanish bosqichi. Bu bosq ichda tadqiqot 
m u a m m o s i ilm iy j i h a t d a n o b d a n o 'ylab ko'riladi.
K e ra k b o 'lg a n d a m u a m m o n i n g hozirgi a h v o lin i c h u q u r r o q
t u s h u n i b y e tm o q u c h u n u z o q va y a q in o 't m i s h n i t a r i x iy - n a z a r iy
a n a li z q ilin a d i. N a tija d a t a d q i q o t n i n g tu b negizi a n iq l a n a d i , 
t a d q iq o t m a q s a d ig a m o s a d ekv at m e to d o lo g iy a va ta d q iq o t 
m e t o d la r i a n iq l a n a d i , t u s h u n c h a l a r a p p a ra ti k iritila d i, u m u m i y
va x u su siy t a x m i n l a r q o 'y ila d i, t a d q i q o tn i t a s h k i ll a s h t i r i s h ele- 
m e n tla r i b e lg ila n a d i.
Bu b o s q ic h d a y a n a ta d q iq o t o b y e k tin in g ( u m u m iy o 'r t a
t a ’lim , o 'r t a m a x s u s , k a s b - h u n a r t a 'l i m i , O T M va h o k a z o la r)
ish tajrib a si o 'r g a n i l a d i , u m u m l a s h t i r i l a d i va t a h l il q ilin a d i. 
O 'r g a n il a y o tg a n m u a m m o b o 'y i c h a ta la b a la r, b itiru v c h ila r ,
26

---

o 'q i tu v c h i la r k u z a tila d i, s u h b a t, a n k e t a l a r o 't k a z i la d i , i n te r v y u -
lar o l in a d i, o ‘quv m e t o d i k va r e ja la s h tiris h h is o b o t hujjatlari 
o 'r g a n i l a d i . T a d q iq o t tu b m a q s a d l a r i n i a n iq la s h tiris h m a q s a ­
d id a iz la n is h e k s p e r i m e n tl a r i o 't k a z i la d i .
2-bosqich.
E k s p e rim e n ta l- d ia g n o s tik b o sqic hd a o ‘quv-tarbiya 
jara y o n in in g m e x a n iz m i, xossalari, o ‘ziga xos q a r a m a - q a r s h i-
liklari, jara y o n rivojlan ishinin g sifat belgilari, tezligi, shiddatko r- 
ligi, da ra jala ri o ‘rganiladi.
Bu b o sq ic h d a hisobga olish e k sp erim e n ti bilan bir q atorda a n - 
ketalash, su hb atlar, o 'z -o 'z in i b a h ola sh, reyting b aholash, shk a- 
lalash, ran g la sh kabi m e to d la r orqali dastlabki s in ov -sh a k lla n ti- 
rish e k sp erim e n tla ri o 'tk az ila d i.
3-bosqich.
Tajriba e k sp erim e n ta l b osq ic h id a n azariy va m e t o ­
dik ish la n m a lar, yangi darslik o 'q u v q o 'lla n m a la ri, o 'q itis h n in g
yangi izchil m eto d la ri teksh irib ko'riladi va tegishli a n iq lik la r 
kiritiladi.
4-bosqich.
Y akunlovchi u m u m la s h tir is h bosqichi h isoblanadi. 
T adqiqot natijasida o lin g a n natijalar yan a bir b or tizim ga soli- 
nadi, ishlab c hiqiladi, kerak b o 'lg an ho lla rd a ilm iy-ta d qiq ot n a ti­
jasida o lin g a n m e to d ik y o 'riq n o m a la r, xu lo sa la r q a y ta d a n tek- 
shirib ko'riladi yoxud o 'quv y u rtla ri a m aliyo tida bevosita qo'llab 
ko'rilib, tegishli x ulo sa la r olinadi.