Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti p a r a z I t o L o g I ya
Yüklə 3,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 81-rasm. Cho„chqa gelmintlarining tuxumlari
- 0,05 mm 0,05 mm
- 83-rasm. Qo„y gelmintlarining tuxumlari
- 85-rasm. It gelmintlarning tuxumlari
- 0,05 mm 0,05 mm 0,05 mm 0,05 mm
- Miqdoriy gelmintokoprologik tekshirish.
- 89-rasm. Strongilyatlarning invasion lichinkalari
- Fyulleborn va Shcherbovichlarning standartizatsiya qilingan usullari.
- 90-rasm. O„pka strongilyatlarining lichinkalari va Strongyloides papillosus
- Tekshirish uchun namuna olish va uni laboratoriyaga yuborish.
- Gelmintokoprologik tekshirish muddatlari.
- O„simliklarni nematodalar bilаn zаrаrlаngаnligini tekshirish.
|
Gelmintolarvoskopiya. Bir qancha gelmintoz kasalliklarda (diktiokaulyoz, protostronglidoz) hayvon tezagi bilan gelmint tuxumlari emas, balki ularning lichinkalari tashqi muhitga chiqariladi. Bularni aniqlash uchun quyidagi maxsus usullar qо„llaniladi. Berman-Orlov usuli. Bu usul gelmintlarning harakatchan lichinkalarini tezakdan suvga chiqarib chо„kmaga о„tkazishga asoslanadi.
Berman tuproqda yashovchi nematoda lichinkalarini topish va aniqlash uchun mazkur usulni tavsiya etgan. Sо„ng Orlov mol tezagidagi diktiokaula lichinkalarini topishda bu usulni qо„llagan. Orlov tavsiya etgan usul quyidagicha: yuqori tomonining diametri 8-10 sm bо„lgan voronka olinib, uning oxirgi qismiga 15 sm uzunlikdagi rezina naycha о„rnatiladi va Mor qisqichi bilan qisiladi. Voronka rezina naycha bilan sim tо„r qо„yilgan holda shtativga о„rnatilib, 37-38° isitilgan suv quyiladi. Tо„rga gelmint lichinkalarini aniqlash uchun tekshiriladigan 10-15 g tezak solinadi. Bir necha soatdan sо„ng rezina naychaning pastki qismidagi suyuqlik sentrifuga probirkasiga quyilib aylantiriladi va hosil bо„lgan chо„kma mikroskopda tekshiriladi. Keyingi vaqtda bu usul bir necha marta modifikatsiya qilinib soddalashtirildi. Voronkaga solinadigan suvni 37–38° isitish zarur emasligi aniqlandi, chunki tezakdagi gelmint lichinkalari past temperaturadagi suvga ham chiqadi. Lekin suv issiqroq bо„lgani ma‟qul, sababi, issiq suvda lichinkalar juda harakatchan bо„ladi. Mor qisqichining о„rniga rezina naychaning uchiga probirkani kiydirish taklif etilgan. Bunda sentrifugada aylantirilmaydi, chunki probirka ostidagi chо„kmada lichinka bо„ladi. Berman-Orlov usuli bilan qо„y tezagini tekshirganimizda 1-1,5 soatdan keyin gelmint lichinkalarini uchratamiz, lekin ekspozitsiyani qancha uzaytirsak, ularning soni shuncha kо„payadi. Shuning uchun ekspozitsiyani ushlab turish vaqti aniq belgilanmaydi, lekin 1-1,5 soatdan kam bо„lmasligi kerak. Qoramol tezagini tekshirganda ekspozitsiya 6-7 soatdan kam bо„lmasligi lozim.
elongates; 3-Trichocephalus suis; 4-Oesophagos- tomum dentatum; 5-Macracanthorhynchus hirudinaceus; 6-Strongyloides ransomi.
2-Neoascaris vitulorum; 3-Paramphis- tomum cervi; 4-Moniezia benedeni.
Lekin shuni hisobga olish kerakki, 20° dan yuqori temperaturada 18–20 soatdan sо„nggina strongilyat tuxumlaridan lichinkalar chiqadi, ular diktiokaulalar va protostrongilid lichinkalarini aniqlashni qiyinlashtiradi. Shuning uchun yangi olingan tezakni ham Berman-Orlov apparatida bir sutkadan ortiq saqlash mumkin emas. Issiq joyda turgan tezakning apparatda turish vaqtini qisqartirish kerak. Odatda Berman-Orlov usuli bilan bir yо„la bir necha о„nlab (ayrim vaqtda yuzlab) namunalar tekshiriladi. Bunday vaqtda shaxmat tartibida ma‟lum kattalikda teshilgan taxta voronkalar uchun shtativ vazifasini о„taydi. 7
1-Nematodirus spathiger; 2-Fasciola hepatica; 3- Thysaniezia giardi; 4-Dicrocoelium lanceatum; 5- Moniezia expansa; 6-Haemonchus contortus.
Strongilid tuxumi; 3-Oxyuris equi; 4-Drascheia megastoma.
1-Echincoccus granulosus; 2-Taenia hydatigena; 3-Opisthorchis felineus; 4-Toxocara canis; 5- Toxascaris leonine; 6-Uncinaria stenocephala. 86-rasm. Tovuq gelmintlarining tuxumlari: 1-Prosthogonimus ovatus; 2-Heterakis gallinarum; 3-Ascaridia galli; 4-Raillietina cesticillus.
Voronkalarni stakanchalar bilan (konussimon shaklda bо„lgani ma‟qul) almashtirish ham mumkin. Stakanchaga suv quyib, unga tekshiriladigan tezak dokaga о„ralgan holda tushiriladi. Bir necha soatdan sо„ng doka suvdan olinadi, suyuq qismi tо„kilib, chо„kmasi buyum oynasiga quyiladi va mikroskopda tekshiriladi. Tekshirilgandan sо„ng ishlatilgan voronka yoki stakanchalar, rezina naychalar, tо„rlar yoki doka bо„lakchalari yaxshilab yuviladi va qaynatiladi. Chunki ularda qolgan lichinka qoldiqlari keyingi tekshirishda qiyinchilik tug„dirishi mumkin. Vayda usuli juda sodda, uni faqat qattiq sharsimon shakllangan tezaklarni tekshirganda qо„llash mumkin. Buning uchun 5–10 ta sharsimon tezak soat oynasiga yoki Petri idishiga solinadi va uning pastki tomonidan issiq suv quyiladi. 15–40 daqiqadan sо„ng sharsimon tezaklar olib tashlanib, qolgan suyuqlik mikroskopda tekshiriladi. Bu usul ham gelmint lichinkalarining tezakdan suvga qalqib chiqishiga asoslangan. Lekin bu kam samarali va hayvon kuchli zararlangan taqdirdagina yaxshi natija beradi, xolos. Chunki juda oz miqdorda tezak olinadi. Bu usul molxonalarda, dala yoki shunga о„xshash sharoitda tekshirish uchun qо„llaniladi. Vayda usuli bilan tekshirish vaqtida olingan salbiy natijani oxirgi natija deb bо„lmaydi.
2-Wangulcterakis dispar; 3-Capillaria anseris; 4-Drepanidotaenia lanceolata; 5-Amidostomum anseris; 6-Trichosrrongylus tenus.
Polymorphus magnus; 2-Streptocara crassicauda; 3- Echinuria uncinata; 4-Filicollis anatis; 5-Tetrameres fissispina; 6-Thominus anatis; 7-Hystrichis tricolor; 8-Diorchis stefanskii; 9-Hypoderaeum conoideum; 10-Porrocaecum crassum; 11-Notocotylus attenuatus. 0,05 mm 0,05 mm Gelmintolarvoskopiya usullariga yana
har xil
strongilyatoz kasallik qо„zg„atuvchilari va ularning lichinkalariga qarab, differensial tashxis qо„yish usulini ham kiritish mumkin. Kavsh qaytaruvchi hayvonlarning oshqozonida parazitlik qiluvchi gelmintlarning kо„p turi Strongylata kenja turkum vakillaridir. Hayvon tezagi bilan shu gelmint tuxumlari ajraladi, odatda ular bir-biridan farq qilmaydilar. Shuning uchun ham gelmintoovoskopiya usuli bilan strongilyatozlarga faqatgina umumiy tashxis qо„yish mumkin. Turli xil strongilyatozlarda ba‟zan turli xil antigelmintiklarni qо„llash tavsiya etiladi va oldini olish choralari ham birmuncha farq qiladi, shuning uchun tashxis qо„yishda yanglishmaslik maqsadga muvofiqdir. Strongilyatlar bir-birlaridan ikki marta po„st tashlab rivojlanishning uchinchi davriga yetgan lichinkalari bilan farq qiladi. Bu quyidagicha bajariladi: 5 g tezak Petri shisha idishga solinib, usti qopqoq bilan yopiladi va 25-30° li termostatga qо„yiladi. Har kuni tezak solingan idishlar aeratsiya uchun bir oz ochiladi, agar tezak quriyotgan bо„lsa, ular pipetka orqali suv bilan namlanadi. 6-8 kundan keyin lichinkalar kasallik qо„zg„atish qobiliyatiga ega bо„ladi, ya‟ni rivojlanib, invazion davriga yetadi. Sо„ngra ular Berman-Orlov usulida tezakdan ajratib olib, mikroskopda tekshiriladi. Lichinkalarni 18-20° uy temperaturasida invazion holatga yetkazish mumkin. Bu sharoitda lichinkalaming yetishish vaqti 10-12 kun davom etadi. Strongilyatlarning kasallik qо„zg„atish qobiliyatiga ega bо„lgan lichinkalari juda harakatchan bо„lganligi sababli mikroskopda ularning tuzilishini mufassal kо„rish qiyin. Shuning uchun ularni harakatsiz holatga keltirish kerak. Buning uchun lichinkalar bо„lgan chо„kmaga 1-2 tomchi formalin yoki yodning kuchsiz (0,1-0,2) eritmasi tomiziladi yoxud chо„kma probirkada yo buyum oynasida 50–55° gacha qizdiriladi. Bundan yuqori temperaturada lichinkalarning tuzilishi buziladi. Strongilyatlarning kasallik qо„zg„atish qobiliyatiga ega bо„lgan lichinkalari ichak hujayralari deb ataluvchi hujayralarning soni va shakliga, katta-kichikligi hamda dum qismlarining tuzilishiga kо„ra bir-biridan farq qilinadi (89-rasm). O„pkada parazitlik qiluvchi strongilyat lichinkalarini topish uchun yangi tezak tekshiriladi, chunki vaqt о„tishi bilan ichak strongilyat tuxumlaridan lichinka paydo bо„lib, tekshirishni qiyinlashtiradi. Protostrongylidae oilasiga kiruvchi о„pka strongilyat lichinkalarining qobig„i bо„lmaydi, faqatgina bir necha kun tezakda turgan lichinkalarda qobiq paydo bо„lishi mumkia. Shuni aytish kerakki, kavsh qaytaravchi hayvonlarning yangi tezagini tekshirgan vaqtimizda о„pkada va miya pо„stlog„ida parazitlik qiluvchi strongilyat lichinkalari va elafostron-gillardan tashqari, ularda Strongyloides papillosus ning birinchi bosqichdagi va bir necha soatdan sо„ng paydo bо„ladigan lichinkalari ham uchrashi mumkin. Strongilyatlarning kasallik qо„zg„atuvchi lichinkalarini о„stirgan tezakni tekshirganimizda kasallik qо„zg„atadigan lichinka va gelmintlardan boshqa shu oilaga mansub bо„lgan, ammo erkin hayot kechiruvchi vakillarini ham uchratish mumkin.
Hozirgina tuxumdan chiqqan S. papillosus lichinkasining uzunligi 0,13–0,15 mm bо„ladi. Lichinkaning qizilо„ngachi rabditsimon (ikki joyidan kengaygan) bо„lib, ichagi yaqqol kо„rinib turadi, dum qismi esa ingichka bо„ladi. 8–10 soatdan keyin ularning uzunligi 0,18–0,27 mm ga yetadi. S. Papillosus ning kasallik qо„zg„atuvchi lichinkasi uzunchoq, yupqa filyariyasimon. Tanasining uzunligi 0,386–0,612 mm, eni 0,022-0,026 mm. U uzun va tо„g„ri lichinka tanasining 1/3 qismini tashkil etuvchi qizilо„ngachi bilan xarakterlanadi. Erkin hayot kechiruvchi S. papillosus vakillari ham uchraydi, ammo ular juda mayda nematodlar bо„lib, ayrim jinsli erkaklarining spikulalari juda qisqa, urg„ochilarining bachadoni tuxumga tо„lgan bо„ladi (90-rasm). Miqdoriy gelmintokoprologik tekshirish. Yuqorida aytib о„tilgan gelmintoovoskopik va gelmintolarvoskopik usul bilan u yoki bu og„irlikda yoki turli hajmdagi tezakda tuxum lichinkalarning sonini sanash qiyin. Ammo bu usulda gelmint tuxumini sanash
invaziyaning intensivligini xarakterlaydi, chunki
tezakda gelmintlarning tuxum va lichinkalari qancha kо„p bо„lsa, hayvon organizmida gelmintlar ham shuncha kо„p bо„ladi. Lekin shuni aytish kerakki, bular orasida qatiyan bog„liqlik hukm surmaydi, chunki turli xil sabablarga kо„ra gelmint-larning tuxum va lichinkalari tezakda bir tekisda taqsimlanmaydi, shuning uchun miqdoriy tekshirishni bir necha marta takrorlash va tuxum hamda lichinkalarning о„rtacha miqdorini olish maqsadga muvofiqdir Tezakdagi gelmint tuxumi va lichinkalar sonini hisobga olish uchun alohida usullar tavsiya etiladi. Miqdoriy gelmintoskopik tekshirishda Stoll usuli yoki Fyulleborn va Shcherbovichlaming standartizatsiya qilingan usullari qо„llaniladi.
1-Haemonchus 2-Cooperia 3-Trichostrongylus 4-Ostertagia 5-Chabertia ovina 6-Oesophagostomum columbianum 7-O. venulosum 8-Bunostomum 9-Nematodirus.
Stoll usuli 100 ml li kolbachaga avval 56 ml suv quyib, tashqi tomondan belgilaymiz va yana 4 ml suv qо„shib, yana yangi belgi qо„yamiz. Keyin esa suvi tо„kib tashlanadi, sо„ng bо„linmalarga bо„lin-gan kolbachaga 56 ml 0,1 normal natriy ishqori eritmasini quyib, suyuqlik 60 ml belgiga yetguncha tezak qо„shamiz (4 sm 3 tezak), sо„ng-ra 10-15 dona shisha marjonchalar solinib, yaxshilab aralashtiriladi. Keyin darhol bо„lakchalarga bо„lingan pipetka bilan 0,075 yoki 0,1 ml aralashma olinib, buyum oynasiga tomiziladi va mikroskopda tek-shirish yо„li bilan u yoki bu gelmint tuxumlari sanaladi. 1 sm 3 tezakdagi tuxumlarning sonini bilish uchun mikroskopda sanalgan tuxumlar 200 ga (agar 0,075 ml aralashma olingan bо„lsa, 150 ga) kо„paytiriladi. Fyulleborn va Shcherbovichlarning standartizatsiya qilingan usullari. О„tkazilgan gelmintsizlantirish qanchalik foyda berganligini aniqlashda, hayvonlarni gelmintsizlantirishgacha va undan keyin tekshirilganda Stoll usulidan foydalanish shart emas. Hayvon tezagi bilan chiqarilayotgan gelmint tuxumlarining kamayganligiga ishonch hosil qilish uchun Fyulleborn va Shcherbovichlarning yoki boshqa har xil sifatiy usullarni standartizatsiyalash kifoya. Bunda hamma tekshirishlar uchun bir xil tezak, bir xil idish, tindirish yoki namu-nalarning sentrifugada aylantirish vaqti bir xil bо„lishi va diametri bir xil bо„lgan ilmoqlar ishlatilishi kerak. Mikroskopda kо„rib bо„ladigan joydagi tuxumlarning sonini taqqoslab yoki gelmintsizlantirishgacha va undan keyin bir tomchi yuzaki pardadagi tuxumlarning soniga qarab gelmintsizlantirish qanchalik foyda berganligi aniqlanadi. Miqdoriy gelmintolarvoskopik tekshirish uchun yuqorida aytib о„tilgan Stoll usuli qо„llaniladi, lekin lichinkalarning buzilmasligi uchun 0,1 normal natriy ishqorini oddiy suv bilan almashtirish kerak yoki Berman-Orlovning standartizatsiya qilingan usulidan foydalanish mumkin.
1-Dictyocaulus filarial (rivojlanishining birinchi bosqichi); 2- Dictyocaulus filaria (invasion lichinkasi); 3- Dictyocaulus vivparus (rivojlani-shining birinchi bosqichi); 4- Dictyocaulus vivparus (invasion lichivkasi); 5-Protostrongylus kochi; 6-Muelerius capillaries; 7-Bicaulus schulzi; 8- Cystocaulus nigrescens; 9-Strongyloides popillosus (rabditsimon lichinkalari rivojlanishining birinchi bosqichi); 10- Strongyloides papillosus (filyariysimon invasion lichinkasi); 11- Strongyloides papillosus erkin yashovchi avlodning erkagi; 12- Strongyloides papillosus erkin yashovchi avlodning urg„ochisi.
Hamma vaqt tekshirishlarda tezakni bir xil miqdorda olish, suv temperaturasining bir xil bо„lishi va voronka hamda stakanchalardagi tezakni bir xil muddatda saqlash kerak.
Bir hayvondan olingan turli miqdordagi tezakda gelmint lichinka-larining soni keng kо„lamda о„zgaradi – tezak xuddi gelmintovokopik usuldagidek miqdoriy gelmintolarvoskopiya usulida tekshirish ham muhim ahamiyatga ega. Bir qancha guruh hayvonlarni kamida uch marta tekshirgandagina ozmi-kо„pmi tо„g„ri natija olish mumkin.
gо„ngda va molxona pollarida juda kо„p miqdorda, juda mayda erkin hayot kechiruvchi nematodlar, ularning tuxum va lichinkalari uchraydi. Ular tezakka tushishi bilan tezda kо„payadi va tekshirishni qiyinlashtiradi. Shuning uchun gelmintokoprologik tekshi- rishda hayvon tezagi namunasini bevosita tо„g„ri ichakdan olish kerak. Ayrim vaqtda laboratoriyaga yuboriladigan namunani bir necha usul bilan tekshirishga tо„g„ri keladi, shuning uchun har bir tezak namunasi 30–50 g dan kam bо„lmasligi kerak. Har bir tezak namunasini qog„oz xaltachaga solish kerak. Bunda pergament qog„ozidan foydalanish mumkin. Qog„oz xaltachaning tezak tegmagan chetiga (bir necha joyiga) qalam bilan namuna raqami yoziladi. Suyuq tezak esa bankachalarda yuboriladi. Tekshirishga yuboriladigan namunaga xо„jalikning nomi, namuna olingan kun va agar kerak bо„lsa, hayvonning laqabi va raqamini yozib yuborish kerak. Tezak namunasi tezda laboratoriyaga jо„natilishi va imkon boricha tezroq tekshirilishi lozim, chunki 20° issiqda 16–18 soatdan sо„ng nematod tuxumlaridan lichinkalar paydo bо„ladi. Shuning uchun kechik-kan tekshirishlar Fyulleborn usulida notо„g„ri natijalar berishi mumkin. Shu davrda diktiokaula lichinkalari birinchi tullashga tayyorlanayotgan va kam harakatchan bо„ladi, shuning uchun Berman usuli bilan tekshirilganda notо„g„ri natija berishi mumkin. Shuningdek, kechikish natijasida strongilyat tuxumlaridan ham lichinkalar paydo bо„lib, tekshirishni yanada qiyinlashtiradi. Agar olingan namunani tez yuborish yoki laboratoriyada tezroq tekshirish imkoni bо„lmasa, u xolodilnikda 10° dan yuqori bо„lmagan temperaturada saqlanadi. Odatda, xо„jalikdagi hamma mollarni tekshirishning hojati yо„q, faqat ayrim poda yoki qо„tondagi mollarning qancha foizi kasallanganligini aniqlash kerak. Buning uchun har qaysi boqilayotgan guruh hayvonlardan 25–50 tasini tekshirish kifoya. Gelmintokoprologik tekshirish muddatlari. U yoki bu gel-mintozlarning tarqalishida mavsum dinamikasi kuzatiladi. Ayrim gel-mintozlarni qо„zg„atuvchi gelmintlar yilning ma‟lum mavsumida juda kо„p miqdorda tuxum qо„yishlari aniqlangan. Gelmintokoprologik tekshirishni kо„p vaqtlarda u yoki bu gelmintoz kasalliklariga qarshi kurash choralaridan oldin о„tkazishga tо„g„ri keladi va u kо„pincha ma‟lum mavsum bilan bog„liq bо„ladi. Bu esa gelmintologik tekshirish-ning ma‟lum muddatda о„tkazilishidan darak beradi va bu vaqtda u yoki bu gelmintoz kasalliklarini aniqlash uchun gelmintokoprologik tekshi-rish о„tkazish maqsadga muvofiqdir. Masalan, yanvar oxiridan mollarni yaylovga haydashga qadar fassiolyozga qarshi tekshiruv ishlari о„tkazilishi kerak, chunki yanvar oxirida hamma fassiolalar jinsiy voyaga yetishadi va axlatda tuxumlari juda kо„p bо„ladi. Mart oyida bu parazitlarning tuxum qо„yishi kо„payadi. Avgust, sentabr oylarida juda ko„p qо„zilarning diktiokaulalar bilan zararlanishi kuzatiladi. Demak,
gelmintokoprologik tekshirish ishlarini rejalash-tirishda u yoki bu gelmintoz kasalliklarning mavsum dinamikasini va boshqa sharoitlarni nazarda tutish kerak.
tuproq va o„simliklardan ajratib olishning bir qancha usullari mavjud. Nematodalarni tuproqdan ajratib olishning Berman usulidan ko„proq foydalaniladi. Bu usul quyidagicha: 9–12 sm diametrli (10–15 sm) shisha voronka olib, uning cho„ziq tomoniga rezina nay (10–15 sm uzunlikda) kiygiziladi, rezinani ochiq uchki qismi Mor qisqichi bilan qisib qo„yiladi. Voronka rezina nay bilan yog„och shtativga tik holda o„rnatiladi. Shundan so„ng voronkalarni suv bilan to„ldiriladi. Voronkadagi suv ustiga mayda katakchali kapron to„r qo„yiladi. Voronkaga, ya‟ni kapron to„r ustiga tekshiriladigan marerial solinadi. Solingan material suvga botib turishi lozim. Namunalar bu yerda 12 soat turadi, nematodalar voronkaning tagiga cho„kadi. 4% li formalin solingan probirkaga voronkadan sekin nematodalari bor suv solib olinadi. Natijada, bu fiksatsiyalanadi. Bu fiksatsiyalash probirkaga tushgan nematodalarning uzoq turishiga yordam beradi. Fiksatsiyalangan nematodalarning bir tomchi toza suv solingan soat oynachasiga olinadi (maxsus ignachalar orqali terib olinadi). Terib olingan nematodalar soat oynachasida qoldiriladi, ustiga glitserin spirt aralashmasidan (1,2 tomchi) solinib 1 sutkaga qoldiriladi. Spirt bug„langandan keyin nematodalarni MBS 1 mikroskopi ostida glitserin jelatin eritmasining bir tomchisiga teriladi. Glitserin jelatin quyidagicha tayyorlanadi: 7gr maydalangan jelatin 42 gr distillangan suvda qoldiriladi, jelatin ivib shishgandan keyin 50 gr glitserin solinadi. Aralashmani suv hammomida butunlay eriguncha isitiladi. Tayyor bo„lgan eritmaga 1gr karbol kislota solib, termostatda filtrlab olinadi. Nematodlar buyum oynasiga tomizilgan bir tomchi glitserin jelatin ustiga maxsus ignalar orqali teriladi, ustiga qoplagich oynacha yopilib, doimiy preparatlar tayyorlanadi. Bu oynachalarga etiketkalar yoziladi. Nematodlar turlarini aniqlash MBI 3 mikroskopi yordamida olib boriladi, nematodlarni mikromert yordamida o„lchash mumkin.
ildizini 1–2 sm uzunlikdа qirqib Pеtri idishigа qo„yib, ustigа suv sоlinadi. Bu kеsmаlаrni binоkulyar оstidа kuzаtib, undаgi bo„rtmаlаrning tuzilishishini vа ildiz po„stlоg„i ustidа jоylаshgаn tuхum хаltаchаlаrini ko„rish mumkin. Prеpаrоvаl ninаlаr yordаmidа chаp qo„ldаgi ninа bilаn ildiz bo„lаgini bоsib ushlаb, o„ng qo„ldаgi ninа bilаn esа аstа-sеkin ildiz ustidаgi tuхum хаltаchаlаrini undаn аjrаtganda, хаltаchа оstidа urg„оchi bo„rtmа nеmаtоdа tаnаsining kеyingi qismi оq dоnаchа shаklidа ko„rinib turаdi. Urg„оchi bo„rtmа nеmаtоdаning аtrоfidаgi ildiz to„qimаsini jаrrоhlik pichоqchasi bilаn bo„yigа kеsib, prеpаrоvаl ninаlаr bilаn uni ikki bo„lаkkа аjrаtganda, uning hujаyrаlаri оrаsidаgi limоn shаklidаgi urg„оchi bo„rtmа nеmаtоdаni yoki II, III vа IV bosqichgi lichinkаlаrini ko„rish mumkin. Pеtri idishidаgi tuхum хаltаchаlаrini jаrrоhlik pichоqchasi bilаn yoki ninаning uchi bilаn mаydаlаb, undаgi tuхumlаr vа ikkinchi yoshdаgi lichinkаlаrning tuzilishini o„rganish mumkin. Bа‟zаn tuхum хаltаchаlаrining yoki bo„rtmаlаrning аtrоfidа bo„rtmа nеmаtоdаning erkаgini hаm uchrаtish mumkin. Yüklə 3,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|