Mövzu №1. İnformasiya texnologiyaları nədir, xassələri, funksiyaları İnformasiya texnologiyasının əsas anlayışlarından olan «məlumat», «informasiya»

İnformasiya aşağıdakı xassələri ilə xarakterizə olunur:
- Dəqiqliyi - onun əks olunan parametrlə nə dərəcədə yaxın olduğunu
göstərir.
- Etibarlılığı - onun real işin mahiyyətini zəruri dəqiqliklə əks etdirməsini
göstərir.
-Əhəmiyyətliliyi (Qiymətliliyi) - onun konkret istifadəçilər üçün
məsələnin həllində vacib olmasıdır.
-Tamlığı - düzgün qərar qəbul etmək üçün informasiyanın kifayət qədər
olmasıdır.
-Vaxtında verilməsi - qərar qəbul etmək üçün vaxtından əvvəl və sonra
tam zamanında verilməsi lazımdır.
-Obyektivliliyi - insan düşüncəsindən asılı olmadan varlığı.
-Aktuallığı- cari vaxtda zəruri olması.
-Erqonomikliyi – informasiyanın istifadəçi nöqteyi nəzərindən əlverişli
forma və həcmini xarakterizə edir və s.
Hər bir informasiyanın mənbəyi və istifadəçisi vardır. Mənbədən istifadəçiyə informasiya məlumat şəklində ötürülür. İnformasiyanın ötürülmə prosesi mənbə ilə istifadəçi arasında olan rabitə və ünsiyyət vasitələrilə həyata keçirilir. Müasir dövrdə insanlar informasiyanın qəbulu və ötürülməsində praqmatik problemlərə üstünlük verirlər. Yəni informasiyanın qiymətliliyi, əhəmiyyətliliyi insanlar üçün daha maraqlıdır. Ona görə də informasiya nəzəriyyəsində istifadəçi üçün hər bir informasiya deyil, yalnız onun analiz etdiyi, araşdırmalar apardığı işlərdə onun məlumatını artıran informasiyalar əhəmiyyət kəsb edir.
Bir adam üçün qiymətli və böyük əhəmiyyətə malik olan informasiya digəri üçün heç bir maraq kəsb etməyə bilər.

İnformasiyanın kəmiyyət ölçüsü

İnformatika elminin qarşısında duran mühüm məsələlərdən biri informasiyanın ölçülməsinin effektiv üsulunun tapılması olmuşdur.

İnsanlar əvvəllər informasiyanın qəbulunun kəmiyyət ölçüsünü hadisə barədə tam və ya müəyyən qədər məlumatlı olduqları ilə təyin etmişlər. Rabitə texnologiyasının sürətlə inkişafı və burada informasiya hərəkəti informasiyanın insanların subyektiv düşüncəsi ilə deyil, informasiyanın riyazi ölçüsü anlayışının daxil edilməsini məcbur etmişdir.
İnformasiya nəzəriyyəsinin yaradıcısı və rəqəmlı rabitənin əsasını qoyan ABŞ rabitə xidməti mütəxəssisi Klod Şennon olmuşdur. O, 1948-ci ildə ”Rabitənin riyazi nəzəriyyəsi” fundamental əsərində informasiyanın statistik nəzəriyyəsini yaratmaqla, informasiya miqdarının riyazi ölçü anlayışını vermiş və rabitə kanalının buraxılış gücü teoremini isbat etmişdir. Burada informasiyanin ikilik kod vasitəsilə ötürülməsinin mümkünlüyü əsaslandırılmışdır. İnformasiyanın yaranması təsadüfi hadisələr və proseslərlə əlaqədar olduğuna görə, infomasiyanın kəmiyyət ölçüsü ehtimal nəzəriyyəsinin anlayışlarından istifadə etməklə izah edilir. Əgər sistemdən çıxan informasiya əvvəldən məlum olarsa, o heç bir məna kəsb etməz. Bu o vaxt əhəmiyyətli olur ki, vəziyyət qeyri-müəyyən və təsadüfi olsun. Bu halda informasiya anlayışını qeyri-müəyyənliyin aradan qaldırılması kimi şərh etmək olar.