Microsoft Word Bobojonova Risolat 919923238

II. 6. Mehnat ta’tili hamda kasallik varaqasi bo’yicha haq to’lash. Ijtimoiy 
sug’urta ajratmalari va ularning hisobidan qilinadigan xarajatlarni hisobga 
olish. 
 
Ishlab chiqarishning mavsum davomida bir tekisda davom etmasligi hamda boshqa 
holatlar (ko’pchilik ishlovchilar yoz oylarida ta’tilga ketadi) munosabati bilan 
ishchilarga mehnat ta’tili bir maromda berilmaydi.
Ishlab chiqariladigan mahsulot tannarxini to’g’ri aniqlash uchun yil davomida 
ta’tillarga haq to’lash bo’yicha xarajatlarni bir maromda kiritib borishni ta’minlash 
zarur. Shu boisdan mehnat ta’tili vaqtiga to’lanadigan ish haqi xarajatlarini har oyda 
mahsulot tannarxiga belgilangan miqdorda kiritib borish zarur. Buning uchun mehnat 
ta’tiliga to’lanadigan ish haqi mahsulot tannarxiga yil davomida bir maromda 
o’tkazilishini ta’minlash uchun har oyda ma’lum miqdordagi mablag’ korxona 
tomonidan zahira qilib borilishi kerak. 
Zahira summasi buxgalteriya hisobida 8910-«Kelgusi davr xarajatlari va to’lovlari 
rezervi» hisobvarag’ida hisobga olib boriladi. Ushbu hisobvaraq passiv bo’lib, u 
bo’yicha saldo foydalanilmagan zahira summasini aks ettiradi. Debet bo’yicha oborot 

---

- zahiradan ishchilarga mehnat ta’tili bo’yicha haq to’lashni, kredit bo’yicha oborot 
esa - korxona xarajatlariga kiritish hisobiga har oyda yaratiladigan zahira summasini 
tavsiflaydi. 
Ishlab chiqarish xarajatlari hisobiga zahira tashkil etilganida buxgalteriyada 
quyidagicha yozuv qilinadi: 
D-t Ishlab chiqarish xarajatlari hisobvaraqlari 
K-t 8910-«Kelgusi davr xarajatlari va to’lovlari rezervi». 
Ishchilarga mehnat ta’tili vaqtida ish haqi hisoblanganida quyidagicha provodka 
beriladi: 
D-t 8910-«Kelgusi davr xarajatlari va to’lovlari rezervi» 
K-t 6710-«Хodimlar bilan ish haqi bo’yicha hisoblashishlar». 
Misol. № 173 qarorga muvofiq xodim Karimov Iskandarga mart oyida 24 kun 
muddatga ta’til berildi. 
Хodimning shaxsiy varaqasida quyidagi ma’lumotlar mavjud: 
-
2002 yil 1 yanvarida xodimning oylik maoshi 40000 so’m qilib belgilangan. 
2001 yilda xodimning oyligi 35000 so’mni tashkil etgan; 
-
shu muddat davomida olgan mukofot summasi 120000 so’mni tashkil etgan; 
-
xodimga 25000 so’m moddiy yordam berilgan; 
-
dam olish va bayram kunlarida ishlaganlik uchun 40000 so’m qo’shimcha haq 
olgan; 
-
yil oxirida aksiya bo’yicha 175000 so’m dividend olgan; 
-
kasallik varaqasi bo’yicha 20900 so’m ish haqi olgan. 
Korxona xodimi Karimov Iskandarga 24 ish kuni uchun ta’til haqi hisoblaymiz: 
1)
mehnat ta’tili bo’yicha haq hisoblash uchun yil bo’yicha jami olgan ish haqisini 
hisoblaymiz: 
(35000*9)+(40000*2)=315000+80000=395000 so’m. 
120000 so’m mukofot, 40000 so’m qo’shimcha haq va 20900 so’m kasallik varaqasi 
bo’yicha haq. Jami 575900 so’m (395000+120000+40000+20900). 
2)
O’rtacha oylik ish haqi 47992 so’m (575900/12). 
3)
Kunlik ish haqi 1889 so’m 50 tiyin (47992/25,4). 
Demak, ta’til haqi 45348 so’m (1889,5*24). 
Mehnat ta’tiliga haq hisoblanganida hisobda quyidagicha provodka beriladi: 
D-t 8910-«Kelgusi davr xarajatlari va to’lovlari rezervi»- 45348 so’m 
K-t 6710-«Хodimlar bilan ish haqi bo’yicha hisoblashishlar»- 45348 so’m. 
Korxona ishchi va boshqa xodimlari kasal bo’lib qolganida ularga kasallik 
varaqasi bo’yicha haq to’lanishi lozim. Davolash (tibbiy) muassasa tomonidan 
berilgan mehnat qobiliyatini yo’qotish to’g’risida varaqa-byulleten nafaqa hisoblash 
uchun asos bo’ladi. Nafaqa miqdori kasal bo’lishidan ilgari ishlagan oyning o’rtacha 
ish haqi, kasallik davom etishi va mehnat stajiga bog’liq. Ish staji 5 yilgacha 
bo’lganda ish haqining - 60 foizi, 5 yildan 8 yilgacha - 80 foizi, 8 yildan ortiq bo’lsa - 
100 foizi hisoblanadi. 
Ish stajidan qat’iy nazar, ish haqining 100 foizi hajmida nafaqalar homiladorlik 
va tug’ish bo’yicha, ishlab chiqarish jarohati va kasb kasalligi bo’yicha, 18 
yoshgacha 3 bolasi bor bo’lgan ishchilarga va urush nogironlariga to’lanadi. 

---

Ish haqi summasiga ijtimoiy sug’urta ajratmalari hisoblanadigan barcha ish haqi, 
qo’shimcha haq va to’lovlar (bir martalik beriladigan mukofotlardan tashqari) 
kiritiladi. 
Misol. Ishchi 2001 yil oktabr oyida 5 kun kasal bo’lgan. Bu to’g’rida tibbiyot 
muassasidan berilgan mehnat qobiliyatini yo’qotish to’g’risidagi varaqa va tabelda 
yozuvlar bor. Uzluksiz ish staji-7 yil. 
Uning avvalgi oydagi ish haqisi quyidagicha bo’lgan: 
-
Ishbay -15000 so’m; 
-
Vaqtbay - 2000 so’m; 
-
Oldingi yilning o’rtacha oylik mukofot summasi - 1300 so’m. 
Mehnat qobiliyatini yo’qotganlik nafaqasini hisoblash uchun o’rtacha oylik haq 
18300 so’m (15000+2000+1300). Oktabr oyida 22 ish kuni mavjud. O’rtacha kunlik 
ish haqi 831,8 so’m (18300/22)ni tashkil qiladi. Ish staji va kasal bo’lgan kunlarni 
hisobga olgan holda nafaqa 3327,2 so’m (831,8*5*0,8)ni tashkil etadi. 
Ushbu muomalaga hisobda quyidagicha provodka beriladi: 
D-t 6520-«Davlat maqsadli fondlariga to’lovlar»-3327,2 so’m 
K-t 6710-«Хodimlar bilan ish haqi bo’yicha hisoblashishlar»- 3327,2 so’m.