2. O’rta Osiyoda eftaliylar davlatining shakllanishi, uning hududiy chegarasi.Mamlakatimiz xududida ilk urta ayerlar davrida tashkil topgan yirik davlatlardan dastlabkisi Eftgliylar davlatidir. "Eftal" suzi eftalimylar shoxi Vaxshunvor Eftalon nomi bilan boglik. U 457 yildan e’tiboran Choganiyon, Toxariston va Badaxshonni xam uziga buysundirib Urta Osiyoda katta davlatga asos soldi. Bundan taxlikaga tushgan Eron shoxi Peroz eftaliylarga karshi uch marta yurish kilgan va u uch marta tor-mor keltirilgan. Eftaliylar Marv, Kobul, Panjob vodiysi, Karashar, Kuchu, Kashkar va Xutonni egallaidilar. Eron uzok yillar eftaliylarga xiroj tulab turgan. Fakat 563-567 yy.da turk xokoni Silsivul tomonidan berilgan zarbadan sung eftaliylar inkiroz sari yuzlandilar va turk xokoni ta’siriga tushib koldilar. Dexkonchiliq chorvachiliq xunarmandchilik. Jamiyatda yer egaligi munosabatlari shakllana boshlangan bulsada, kul mexnatidan foydalanish davom etgan. Oliy tabaka vakillarija xatto patriarxal tuzum koldaklari (kupxotinlilik) xukm surgan. Eski tartibdagi shaxarlar urniga shaxar-kal’alar karor topgan. EronVizantiya, Xitoy, Xindiston bilan savdo. Sugd tilidan keng foydazangan. Madaniyat yukori darajada.
3. XX asr boshlarida Turkiston o'lkasi, Buxoro va Xivadagi ijtimoiy-iqtisodiy vaziyat. Туркистоннинг ижтимоий-сиссий хаёти. XX асрнинг дастлабки ун йилликлари жахон халклари учун нихоятда огир, ташвишли ва инкирозларга бой йиллар эди. Жахон иктисодий ва сиесий инкирозолари биринч навбатда Европа ва Шаркнинг ривожланган мамлакатларини уз гирдобига тортди. Улар бу огир иктисодий ва сиесий инкироздан чикиб кетиш максадида тажовузкор ташки сиёсат олиб бордилар. Окибатда фожеали ва киргин-барот урушлар келиб чикди. 1904 й. бошланган рус-япон уруши ва 1914-1918 йй.ниуз ичнгаолган ва дунёнинг28 мамлакатини уз домига тортган. Шулар сабабли Туркистон улкасида мустамлакачилик, миллий зулм ва зуравонлик сиёсати яна авж олди. У уз олдига максад килиб Туркистон улкаси бойликларини талаш ва ерли хлкларни каттиккуллик билан эксплуатация килиб, уларнинг конини зулукдек суриш учун улуг давлатчилик, шовинистик сиёсат олиб боришни куллади. Халк эса гоят огир ва кисматли хаёт кечирар эди. Мустамлакачилар уларга паст назар билан караб, "сарт" деб атаган. Иш хаклари кам булган, соликлар ошиб борар эди, нархлар ку^тарилар эди
Dostları ilə paylaş: |