Mbaza. Uz imtihon javoblar

 
 
2. Mexanik to‘qimaning tuzilishi va vazifasi haqida ma’lumot bering?
Mexanik to‘qima o‘simlik organlariga mexanik mustahkamlik (tayanch) beruvchi 
to‘qima hisoblanadi. Mexanik to‘qimaning quyidagi turlari mavjud. 1. Kollenxima - 
tirik, cho‘ziq, qalin qobiqli, xloroplastga ega hujayralar bo‘lib, barg bandida, yosh 
novdalarda tayanch vazifasini bajaradi. 2. Sklerenxima - o‘lik, qalin qobiqli 
hujayralardan iborat bo‘lib, ikki turga bo‘linadi: uzun ingichka - lub tolalari,

---

MBAZA.UZ IMTIHON JAVOBLAR 
yog‘ochlik tolalari va yumaloq - sklereid hujayralar. Skle- reid hujayralar urug‘laming 
qobig‘i (yong‘oq, olcha, o‘rik) da, meva eti (nok, behi)da bo‘ladi. 
3. Gulning tuzilish qismlari va vazifalarini aniqlang. 
 
Gul - gul bandi, gul o‘mi, gulqo‘rg‘on (gulkosa, gultoj), 
changchi va urug‘chidan tashkil topgan. 
O‘simliklaming guli novdaga bandi bilan birikib turadi va unga gulband deyiladi. 
Gulbandning yuqori qismida biroz kengaygan joy - gulo‘mi bor, unda gulning hamma 
qismlari joylashadi. Gulband shakli va o‘lchami bilan bir-biridan farq qiladi. Tabiatda 
gulbandi rivojlanmaydigan o‘troq gullar ham uchraydi. 
 
8-BILET 
1. Bargning tuzilishi va vazifasi haqida tushuncha bering?
Barglar ham, o‘simliklaming boshqa organlari kabi hujayralardan tuzilgan. Birorta 
o‘sirn1ikning yangi bargi- dan ko‘ndalangiga yupqa kesib olib, buyum oynasidagi bir
tomchi suvga joylanadi, so‘ngra ustidan qoplagich oyna yopib, mikroskopda ko‘riladi 
(36-rasm). Barg yaprog‘ining ustki va ostki tomoni po‘st bilan qop- langan. Uning 
hujayralari bir-biriga zich yondashgan. Barg po‘stining deyarli hamma hujayralari 
shaffof bo‘lib, ular or- qali yorug‘lik barg ichiga o‘tadi. Po‘st bargning ichki qat-
lamlarini shikastlanishdan va qurib qolishdan saqlaydi. Barg po‘stida yana loviyasimon 
juft hujayralar bo‘lib, ularda si­ toplazma va yadrodan tashqari, yashil tusdagi 
plastidalar ham bo‘ladi. Ular barg og‘izchalari hujayralari deyiladi. Og‘izchalar 
barglaming faqat ostki tomonida emas, balki ustki tomonida ham bo‘ladi. 
Barglaming ustki va ostki tomonidagi po‘sti oralig‘ida barg eti hujayralari joylashgan. 
Ular qobiq hamda sito­ plazma, yadro, xlorofill donachalaridan tashkil topgan. Barg
eti hujayralari bir necha qavat bo‘lib joylashgan. Ustki po‘st tagidagi qavat 
ustunchalarga o‘xshash cho‘ziq hujayralardan 41 tashkil topgan. Uning ostida ovalsi-
mon va yumaloq shakldagi hujayralar joylashgan. Bargning ko‘ndalang kesmasida to-
mirlami ko‘rish mumkin. Ular ichida qalin devorli o‘lik hujayralardan tash­ kil topgan 
o‘tkazuvchi naylar joylash­ gan. Shuningdek, tomirlarda naycha- lardan tashqari, 
cho‘ziq, bir-biri bilan zanjir shaklida ulangan tirik hujayralar ham bor. Bu hujayralar 
to‘rga o‘xshab, bir-biri bilan ko‘p sonli teshikchalar orqali tutashgan elaksimon 
naychalami hosil qiladi. Bulardan tashqari, tomir­ larda yana po‘sti qalin, pishiq, juda 
uzun hujayra (tola)lar ham bo‘ladi. Bular bargga mustahkamlik beradi. Bargdagi

---