Mavzu; Tish gistologiyasi Tishlar

Mavzu; Tish gistologiyasi

Tishlar

• Tish tarkibi:
• 1. Qattiq modda
• ● dentin (dentinum)
• ● emal (enamelum)
• ● sement (cementum)
• * qattiq modda tishning devorini h. q.
• 2. Yumshoq modda – pulpa
• * tish bo’shlig’ini to’ldirib turadi Tish tarkibi:

Pulpa

• ─ Siyrak Tolali Biriktiruvchi To’qimadan tuzilgan
• ─ Tish bo’shlig’ini to’ldirib turadi

3 ta qavati farq qiladi:

• 1. Periferik qavat
• ● bir necha qator odontoblastlardan tuzilgan
• ● odontoblast
• ─ noksimon shaklda, ko’p o’simtaga ega
• ─ eng uzun o’simtasi dentin kanallari orqali dentin ichiga kirib boradi va dentin, emalni oziqlantiradi
• ─ dentin sintezlaydi (embrional davrda ham, postembrional davrda ham)

• 2. Oraliq qavat
• – mayda, yosh odontoblastlardan iborat
• 3. Markaziy qavat
• ● fibroblast va makrofaglar
• ● kollagen tolalari
• ● nervlar va qon tomirlaridan tuzilgan

Dentin

• ► Tish devorining asosiy qismini egallaydi (ildizi, bo’yin, koronka)
• Tarkibi:
• ● hujayraviy tuzilmalar yo’q
• ● asosiy amorf modda
• ─ 72 % - noorganik moddalar (appatitlar)
• ─ 28 % - organik tuzilmalar (kollagen tolalar, proteoglikanlar)

Tuzilishi

• 1) Qavatlari:
• → predentin – pulpa va dentin chegarasidagi yupqa parda
• → dentin
• ─ ichki (circumpulpar) qavat
• ─ tashqi (mantiy) qavat

2) Dentin kanalchalari

• ─ radial joylashgan
• ─ dentinoblast o’simtalari va to’qima suyuqligi to’ldirib turadi
• ─ dentin va emalni oziqlantirishga xizmat qiladi

Postembrional davrda ham dentinoblastlar tomondan ishlab chiqariladi (regeneratsiya)

Emal

• ─ Tish koronkasini qoplagan
• ─ Tishning (va butun tananing) eng qattiq tuzilmasi
• ─ Hujayraviy tuzilmalarga ega emas
• Tarkibi:
• ● noorganik komponenti – 96-97% qismi ─ 90% - gidroksiappatit [Ca3 (PO4 )2 x Ca(OH)2 ] ─ 5-6% - CaCO3 , CaF2

Tuzilishi:

• ● gidroksiappatit kristallari yopishtiruvchi moddalar yordamida yopishib emal prizmalarini hosil qiladi
• ● usti kutikula bilan qoplangan ─ tishning chaynov yuzasi tez yemirilib ketadi ─ lekin tishning yon yuzalarida saqlanib qoladi

• ● Embrional davrda emal moddasini enameloblastlar sintezlaydi
• ● tish shakllanib bo’lgach enameloblastlar o’lib ketadi
• ● shu sabab postembrional davrda ularning regeneratsiyasi bo’lmayd

Sement

• ► tishning bo’yin va ildiz qismida dentin ustidan qoplaydi
• Tarkibi: (suyak tarkibiga yaqin) ● 70% noorganik moddalar (Ca3 (PO4 )2 , CaCO3 ) ● 30% organik moddalar (kollagen tolalar, amorf modda)

Tuzilishi:

• ● asosiy modda – Ca tuzlari
• ● kollagen tolalar – turli tomon yo’nalgan
• ● qon tomirlarga ega emas
• ● oziqlanishi – periodont orqali diffuziya

Turlari:

• 1. Hujayrasiz
• ● na hujayra va na o’simtaga ega emas
• ● tish ildizining yuqori qismida
• 2. Hujayrali
• ● sementotsitlarga ega (ko’p o’simtali)
• ● tish ildizining pastki qismida

E’tiboringiz uchun rahmat