Mavzu: Organik moddalarni sifati jixatidan tadqiq qilish

Organik birikmalarni element sifat analizi
Organik birikmalar bu uglerod va vodorod birikmalari uglevodorodlar va ularning hosilalaridir. Uglevodorodlar tarkibiga uglerod va vodorod, geterotsiklik birikmalar tarkibiga uglerod va vodoroddan tashqari ma`lum miqdorda kislorod, azot, oltingugurt hosilalari tarkibiga esa bulardan tashqari galogenlar (galoid birikmalar tarkibiga), fosfor (fosfor organik birikmalar tarkibiga) va boshqa elementlar kiradi.

Organik birikmalar tarkibiga kiruvchi elementlarni sifatiy aniqlash uchun, moddani oksidlash, yondirish, natriy metali bilan qo`shib qizdirib parchalash va boshqa yo`llar bilan neorganik moddalarga, masalan uglerodni-uglerod (IV)-oksidiga, vodorodni-suvga, azotni-natriy tsianidga, oltingugurtni-natriy sul`fidga va hokazolarga aylantiramiz.

Uglerod va vodorodni aniqlash. Uglerodni organik moddani ko`mirlantirish usuli bilan aniqlashimiz mumkin. Organik moddani qizdirganimizda u qisman uchib, qisman parchalanib, suyuqlanib kuyib ketadi va ostida qora massa ko`mir qoladi. Yonganda kuchli yonsa, bu moddaning to`yinmaganligini, tarkibida qo`shbog` yoki uchbog`lar yoki benzol xalqasi, yoki uzun zanjir borligini, suv bug`ining hosil bo`lishi esa modda tarkibida vodorod borligini ko`rsatadi, lekin bu usul bilan aniqlash doimo ham yaxshi natija bermaydi. Shu sababli uglerod va vodorodni aniqlashda organik moddani mis (II)-ok­sidi bilan yondirish usulidan foydalaniladi. Bu usul ancha aniq natija beradi. Organik moddani mis (II)-oksidi bilan yondirganimizda uning tarkibidagi uglerod (IV)-oksidiga, vodorod esa suvga aylanadi. Mis (II)-oksidi organik moddani oksidlab erkin misgacha qaytariladi. Hosil bo`layotgan uglerod (IV)-oksidini kal`tsiyli yoki bariyli suv solingan probirkadan yoki kolbadan o`tkazsak, ular orasida reaktsiya borib cho`kma hosil bo`ladi, agarda uglerod (IV) - oksidi oz miqdorda ajralayotgan bo`lsa, bariyli yoki ohakli suv loyqalanadi. Hosil bo`layotgan suv reaktsion probirkaning yuqori qismida yoki gaz chiqarish nayi devorlarida kondensatlanib suv tomchilarini paydo qiladi. Suv hosil bo`layotganligini aniq bilish uchun hosil bo`layotgan suvni suvsiz mis sul`fat tuziga yutdirsak, uning rangi ko`karadi.

Bariyli suvning sezgirligi ancha yuqori bo`lib, kam miqdordagi uglerod IV -oksidini ham aniqlash imkonini beradi.

Reaktsiya tenglamalari: