Mavzu: Eritmalar. Eritmalarning konsentratsiyasini ifodalash usullariga doir misol va masalalar. 1-misol

Javоb: Demak, Оleum tarkibidagi SO₃ ning 1 mоliga 1,05 mоl sulfat kislоta to’g’ri keladi.
9-masala. K₂CO₃ va KCl tuzlari eritmasiga 20 g K₂CO_3­ va KCl massa nisbatlari (3;2) bo’lsa eritmaga necha ml 20,4% li (ρ=1,1 g/ml) HCl qo’shilsa eritma tarkibidagi moddaning massa nisbati 3:4 bo’lib qoladi.
Yechish: 1)Reaksiya tenglamasi yozib olinadi.
K₂CO₃ + 2HCl = KCl + CO₂ + H₂O
2)quyidagi tenglama tuziladi. 3:2=1,5. 20,4:1,5=13,33

80+552x=40-447x
x=0,04 mol(K₂CO₃)
3) K₂CO₃ + 2HCl = KCl + CO₂ + H₂O
0,04/mol----x/ =2,92 g
1/mol-------73/mol
100%------x/ = 14,3 g
20,4%------2,92/g
V=M/ρ V=14,3/1,1 v=13 ml
Javob: v=13 ml
10-masala. Kaliy xlorid va kaliy sulfatdan iborat 67,1 g aralashmaga yetarli miqdordagi H₂SO_4(kons) bilan ishlov berilgandan so’ng olingan tuz suvda eritildi. Eritmadagi sulfat ionini to’la cho’ktirish uchun tarkibida 83,2 g bariy xlorid bo’lgan eritma sarflangan bo’lsa dastlabki aralashmadagi tuzlarning mol nisbati qanday bo’ladi.
Yechimi: 1) Bizga ma’lumki KCl sulfat kislotada eriydi.
2KCl + H₂SO_4(kons)= K₂SO₄ + 2HCl
Hosil bo’ldi aralashma massasi 67,1 ga tengligi masala shartida berildi.
2)BaCl₂ bilan reaksiyada ishtirok etgan K₂SO₄ ning massasini topiladi.
BaCl₂ +K₂SO₄ = BaSO₄↓+2KCl
83,2/g----x/g =69,6
208/g----174/g
3) Reaksiya natijasida hosil bo’lgan 69,6 g massa bu K₂SO₄ va KCl aralashmasiga tegishlidir.
TEST SAVOLLARI USTIDA ISHLASH

1. 400 ml suvga 200 ml konsentrlangan (ρ=1,4 g/ml, ω=63 %) HNO₃ aralashtirilgan bo’lsa, nitrat kislotaning foiz konsentratsiyasi qanday bo’ladi?

2. Natriy gidroksidning 300 ml (ρ=1,333 g/ml) 30 % li eritmasiga 200 ml suv qo’shildi. Hosil bo’lgan eritmada natriy gidroksidning massa ulushi (%) qanday?
3. Hajmi 100 ml (ρ=1,16 g/ml) bo’lgan nitrat kislotaning 25 % li eritmasida nechta kislorod atomi bor?
4. Tarkibida 100 ml 65 % li (ρ=1,47 g/ml) ortofosfat kislota bo’lgan eritmadagi vodorod atomlari sonini hisoblang.
A)17,2•10²³ B)4,96•10²⁴ C)1,76•10²⁴ D)52.02•10²³
7. Hajmi 1 l bo’lgan va zichligi 1,011 g/ml bo’lgan 3 % li ortoborat kislota H₃BO₃ da necha gramm bor elementi mavjud?
A) 4,42 B) 5,38 C) 5,12 D) 6,20
8. 1000 ml 10 % li ishqor eritmasini (ρ=1,225 g/ml) tayyorlash uchun necha gramm natriy olish kerak?
A) 70.4 B) 80.5 C) 46.6 D) 66
9. 0,355 l (ρ=1,282 g/ml) 30 % li KOH eritmasiga 500 ml 10 % (ρ=1,09 g/ml) li KOH eritmasi quyilganda hosil bo’lgan eritmadagi KOH ning massa ulushi (%) toping.
A)16,7 B)19,1 C)23,4 D) 20.1
10. 36,5 % li HCl eritmasini hosil qilish uchun 1200 ml suvga (n.sh.da) qancha hajm l HCl gazini eritish kerak?
A) 30,5B) 34,5 C) 27,7 D)423.3
11. Natriy gidroksidning 40 % li 200 ml (ρ=1,43 g/ml) va 10 % li 300 ml eritmalari(ρ=1,1g/ml) aralashtirildi. Hosil bo’lgan eritmaning konsentratsiyasini (%) toping.
A) 26 B) 16 C) 24 D) 36
12. Xlorid kislotaning 10 % li eritmasini hosil qilish uchun uning 5 % li (ρ=1,25 g/ml) 500 ml eritmasiga 30 % li (ρ=1,15 g/ml) eritmasidan qancha hajm (ml) qo’shish kerakligini toping.
A) 31,25 B) 156,25 C) 93,75 D) 135,9
13. 86 g mis kuporosi (100°C) 200 g suvda to`la eritildi. Ushbu eritma 30°C gacha sovitilganda hosil bo`lgan eritmaning konsentrasiyasini (%) hisoblang. Mis kuporosining 100°C dagi eruvchanligi 43 ga, 30°C da esa 20 ga teng.
A) 10,7 B) 11,5 C) 16,7 D) 7,36
14. 30 g glauber tuzi 90° C li 100 g suvda to`la eritildi. Usbbu eritmaning 15°C gacha sovutilgandagi konsentratsiyasini (%) hisoblang. Glauber tuzining 90°C da eruvcbanligi 30 ga, 15°C da esa 12 ga teng.
A) 10,7 B) 4,3 C) 4,7 D) 1,8
15. Kumush nitratning 80°C dagi to`yingan eritmasi 30°C gacha sovutilganda 60 g cho`kma tushgan bo`lsa, ushbu to`yingan (80°C da) eritmani tayyorlasn ucnun zarur bo`lgan kumush nitrat va suvning massasini (g) hisoblang.
C(30°C)=220; C(80°C)=520
A)104; 20 B)100; 24 C) 52;10 D) 95; 29