Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

12.5. Tolalar orientatsiyasi (joylashishi) va kontsentratsiyasining ta’siri

Rasm 12.7. Tolaning uzunligi bo’ylab turli uzunligi uchun kuchlanish profili: a – tola uzunligi kritik qiymatiga lc teng; b – tola uzunligi lc dan katta va s - tola uzunligi lc dan kichik. Barcha hollarda cho’zuvchi kuchlanish tolaning mustaxkamlik chegarasiga σj teng

l >> l_c (odatda l > 15l_c) shartga javob beradigan tolalar uzliksiz deb nomlanadi. Uzunligi undan kam bo’lgan tolalar kalta deb nomlanadi. Uzunligi l dan kichik tolalarni qo’llaganda, matritsa tolalar atrofida shunday deformatsiyaladi-ki, tolalarga kuchlanish deyarli ta’sir qilmaydi, demak armaturalash effekti sezilmaydi. Bu hol yuqorida yoritilgan diskret zarralar bilan to’ldirishga to’g’ri keladi. Kompozitni mustaxkamligini sezilarli ortishish uchun uzliksiz tolalarni qo’llash zarur.


Muhim iboralar (terminlar) va kontseptsiyalar

Armaturalangan beton
Tolalar
Gibrid kompozitlar
Disperslangan faza
Tolalar bilan armaturalangan kompozitlar
Keramik matritsali kompozitlar
Yirik disperslangan zarrachali kompozitlar
Polimer matritsali kompozitlar
Qatlamli kompozitlar (laminatlar)
Matritsa
Metallokeramika
Kuchlanishli beton
Ko’ndalang yo’nalish
Siljish qoidasi
Prepreg
Bo’ylama yo’nalish
Strukturali kompozitlar
Sendvich panellar
Uglerod-uglerodli kompozitlar
Solishtirma og’irlik
Solishtirma modul
Usi
TSement

Nazariy savollar
12.1.Kobaltning mexanik xossalari volfram karbidining (WC) mayda zarrachalarini qo’shish bilan yaxshilanishi mumkin. Bu materiallarning elastik modulini qiymati tegishli ravishda , 200 GPa va 700 GPa e’tiborga olgan holda Co 0 dan 100% ga bo’lgan hajmi uchun mexanik xossalarni quyi va yuqori ko’rsatgichlarini aniqlang.
12.2. Nikel matritsada 90% titan karbidi (TiC) zarrachalari bo’lgan metallokerami-kaning maksimal va minimal termik o’tqazuvchanligini aniqlang. Tahmin qilamiz, TiC va Ni uchun mos ravishda issiq o’tqazuvchanlik 27 va 67 Vt / m∙K teng.
12.3.Mis matritsaga yirik volfram zarraach-lari qo’shilgan. Agar volfram va misning hajmiy qismlari mos ravishda 0,70 va 0,30 teng bo’lsa quyidagi ma’lumotlarn e’tibor-ga olgan holda ushbu kompozitning solish-tirma bikirligining yuqori chegarasini aniqlang. Solishtirma og’irlik: mis-8,9 g/sm³ , volfram -19, 3407 g/sm³ .
12.4 (a) beton va tsementni farqi nimada?
(b) betonni konstruktsion material sifatida qo’llanilishini chegaralovchi uchta muhim qo’rsatkichni aniqlang.
(s) betonni armaturalab puxtalashni uchta usulini qisqacha tushuntiring,dispers puxtangan kompozit.