MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
98 
98 
ayrı elementləri həyatdan, keçmiĢ qavrayıĢlarımızdan, 
yaddaĢımızdan götürülmüĢ olur.

Təxəyyülün təfəkkürlə əlaqəsi onda ifadə edilir ki, 

təxəyyül də varlığın özünəməxsus Ģəkildə inikasıdır. Lakin 
təfəkkür bir psixi proses kimi varlığı, aləmi anlayıĢlarla 
əməliyyat aparmaq vasitəsi ilə əks etdirirsə, təxəyyül varlığı 
konkret obrazlı formada əks etdirir. Biz bu cəhəti alimin və 
yazıçının fəaliyyətində aydın Ģəkildə görə bilərik. Alim də, 
yazıçı da varlığı əks etdirir, lakin biri məntiqi dəlillərlə, 
sübutlarla, digəri isə təxəyyülün köməyi ilə, yaratdığı 
obrazlarla. 
Təxəyyül bir psixi proses kimi, təbii ki, müəyyən fizioloji 
proseslərlə, beyinin fəaliyyəti ilə bağlıdır. Burada ilk növbədə 
insan
 
beyninin analitik-sintetik fəaliyyəti mühüm əhəmiyyət 
daĢıyır.
Belə ki, insan öz praktik, əməli fəaliyyətində varlığın 
cisim və hadisələrini tərkib elementlərinə ayırır. 
Məhz bu elementlər sonradan baĢqa bir, yeni qaydada 
birləĢdirilir, yeni surətlər yaradılır. Varlıq, aləm bu surətlərdə 
əks etdirilir. 
Təxəyyül 
surətlərinin 
yaranmasının 
fizioloji 
mexanizmində əvvəllər beyində yaranmıĢ müvəqqəti sinir 
rabitələrinin yenidən, yeni qaydada birləĢməsi və canlanması 
dayanır. 
Əlbəttə yeni birləĢmələrin, assosiasiyaların yaranması 
üçün mövcud, əvvəlki rabitələrin dissosiasiyası zəruridir. 
N ə z ə r ə a l s a q k i , t ə x ə y y ü l a l i p s i x i
f u n k s i y a d ı r , d e m ə k , t ə x ə y y ü l ü n f i z i o l o j i
m e x a n i z m i n d ə
b a Ģ
b e y i n
y a r ı m k ü r ə l ə r i
q a b a ğ ı n d a g e d ə n p r o s e s l ə r d a y a n m a l ı d ı r .
L a k i n p s i x o l o q l a r d a n R . S . N e m o v u n d e d i y i
k i m i , b a Ģ - b e y i n q a b ı ğ ı n ı n t ə x ə y y ü l l ə b a ğ l ı
o l a n
f ə a l i y y ə t i
l a z ı m i
d ə r ə c ə d ə
ö y r ə n i l m ə m i Ģ d i r . S o n z a m a n l a r d a t ə x ə y y ü l
f ə a l i y y ə t i n i n
b e y n i n
a Ģ a ğ ı
Ģ ö b ə s i n i n
f ə a l i y y ə t i i l ə b a ğ l ı l ı ğ ı b a r ə d ə f ə r z i y ə l ə r

---