MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya.
 
Psixologiya
65 
65 
65 
65 
65 
65 
65 
65 
65 
mənasının yadda saxlanılması və yada salınması təfəkkür 
prosesi ilə bağlıdır.
Yaddasaxlama və yadasalmanın iradi proseslərinin 
dərəcələrinə görə hafizənin 
qeyri-ixtiyari
(bəzən özü də 
istəmədən nəyisə xatırlayır) və 
ixtiyari hafizələrə
ayırırlar. 
Ġxtiyari hafizədə insan sanki qarĢısına məqsəd qoyur. «Yada 
sal». Lakin iradi səy həmiĢə uğurla tamamlanmır və 
maraqlıdır ki, insan həmiĢə unudacağından qorxduğu Ģeyi 
unudur.
Genetik hafizənin mexanizminin bir çox sahələri hələ 
də sirr olaraq qalır. Ġnsanın hərəkət və psixi reaksiyasının 
tənzim olunmasında irsi amillərin rolu, çoxalma və 
özünümühafizə instinktinin bu prosesdə yeri tamamilə elmi 
həllini tapmamıĢdır. 
Müxtəlif növ məlumatların yadda saxlanılması 
qabiliyyəti insanın hansı - sol və sağ yarımkürələrinin 
dominant olmasından asılıdır. Birinci halda verbal hafizənin 
(sxemlər, məntiqi sübut, terminlər və s.), ikinci halda isə 
görmə və hərəkət hafizələrinin mexanizmləri daha 
səmərəlidir.
Hafizə yadda saxlanan informasiyalar dinamikliyinə 
görə fərqlənir və sanki psixikada müstəqil «yaĢayır». O, bəzən 
qeyri-ixtiyari olaraq fəallaĢır, digər hallarda heç bir səbəb 
olmadan yox olur. Dinamikanın məlum olan belə silsilələri 
reminisensiya
adlanır. 
Yadda saxlama müddətindən asılı olaraq hafizənin 
qısamüddətli 
və 
uzunmüddətli 
növləri də vardır. 
Qısamüddətli hafizə qısamüddətli yaddasaxlamaya əsaslanır. 
Uzunmüddətli hafizəyə gəldikdə isə bu zaman öyrənilən 
material uzun müddət, bəzən bütün həyat boyu beyində hifz 
olunan və istənilən vaxt yada salına bilir. 
Uzunmüddətli hafizə ilə bağlı toplanmıĢ materiallar, 
keçirilən təcrübələr göstərir ki, onun həcmi və müddəti demək 
olar hüdudsuzdur. Ġndi baĢ vermiĢ və uzaq keçmiĢdə olmuĢ 

---