www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 99
99
99
99
99
99
99
99
99
i r ə l i
s ü r ü l m ü Ģ d ü r .
B u
s a h ə d ə
a p a r ı l a n
t ə d q i q a t l a r d a b u f ə r z i y y ə n i n d o ğ r u l u ğ u n u
s ü b u t e d i r . B e l ə k i , b e y n i n a Ģ a ğ ı Ģ ö b ə s i n d ə
y e r l ə Ģ ə n
h i p o t a l i m i k -
l i m b i k
s i s t e m d ə
z ə d ə l ə n m ə
ə m ə l ə
g ə l d i k d ə
p s i x i k a d a
x a r a k t e r i k p o z ğ u n l u q l a r ö z ü n ü g ö s t ə r i r . B u
p o z ğ u n l u q l a r o n d a i f a d ə e d i l i r k i , x ə s t ə
ö z ü n ü n d a v r a n ı Ģ ı n ı p l a n l a Ģ d ı r a b i l m i r .
N ə z ə r ə a l s a q k i , i n s a n ı n ö z d a v r a n ı Ģ ı n ı
p l a n l a Ģ d ı r m a s ı v ə o n u i d a r ə e t m ə s i t ə x ə y y ü l
f ə a l i y y ə t i i l ə b a ğ l ı d ı r , o n d a h i p o t a l a m i k -
l i m b i k
s i s t e m i n
t ə x ə y y ü l
f ə a l i y y ə t i n d ə
o y n a d ı ğ ı r o l a y d ı n o l u r .
Təxəyyül fenomen xüsusiyyətlərə malik psixi prosesdir.
Burada qeyri-adi olan odur ki, təxəyyül obrazları beyində
gedən fizioloji proseslərin nəticəsində yaranırsa da, bu
obrazlar yarandıqdan sonra orqanizmdə gedən digər fizioloji
proseslərə təsir edə bilir.
Bu fikri təsdiq etmək üçün psixoloji ədəbiyyatda belə
misallardan istifadə edilir. MəĢhur yazıçı Floberin özünün
yazdığı kimi o, «
Xanım Bavari » romanının qəhrəmanı
Bavarinin zəhəri içməsi səhnəsini təsvir edərkən ağzında
zəhər tamı duyğusu əmələ gəlib. Yaxud, deyilənə görə, Volter
hər ili Varfolomey gecəsinin il dönümündə xəstələnirmiĢ.
Dini fanatizmin qurbanı olmuĢ minlərlə günahsız adamın
öldürüldüyü həmin gün haqqında düĢüncələr, bununla bağlı
onda yaranan təxəyyül obrazları onun bədənində titrəmənin
əmələ gəlməsinə, daha sonra, temperaturun qalxmasına,
nəbzinin döyüntülərinin çoxalmasına səbəb olarmıĢ.
Bəzən, həkimin ehtiyatsızlıqla xəstəyə dediyi sözün
nəticəsində xəstə təxəyyülündə özünü ağır xəstəliyə tutulmuĢ
insanın obrazı kimi canlandırır ki, bu da bu xəstəliklə bağlı
simptomların həqiqətən həmin xəstədə təzahür etməsinə səbəb
ola bilir.
Nəhayət, təxəyyül obrazlarının fizioloji proseslərə təsiri
ilə bağlı ideomotor aktlar haqqında da danıĢmaq olar.
Volf Messinqin, Tofiq DadaĢovun məlum təcrübələrini