Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
71
Nəticə və təkliflər
1. Planetimizdə baş verən elmi-texniki tərəqqi, sosial-iqtisadi inkişaf, onun tətbiq sahələrinin genişlənməsi və s. yeni-yeni elm sahələrinin yaranması və sürətli inkişafına səbəb olmuşdur. Elmin özünüinkişafı təmin etməsi və bəşəriyyətin həm təhlükəsizliyinə həm də tərəqqisinə təminat verməsi bu gün xüsusi aktuallıq kəsb edir ki, bu da sosial, hüquqi və etik aspektləri tənzimləyən bioetikanın yaranması ilə nəticələndi. 2. XX əsrin ikinci yarısında baş vermiş ekoloji böhran nəticəsində istehlakçı konsepsiya yeni baxışla – bəşəriyyətin biosferin taleyindən narahatlığı ilə əvəz olundu. Bu dövrdə pessimistlər bəşəriyyətin bədbin gələcəyini təsvir edir, müasir sivilizasiyanın labüd məhvə doğru getdiyini bildirdilər. Optimistlər isə insan şüuruna əsaslanaraq onun ekoloji problemləri həll edəcəyinə inanırdılar və onlar dünyanın gələcək inkişafı haqqında ondan çox model hazırlamışdılar. Bunlardan ən mühümü davamlı inkişaf konsepsiyası oldu. 3. XXI əsrin başlanğıcından etibarən dünyada ekoloji problemlər daha da kəskinləşdi, içməli suyun və ərzaq məhsuldarlığının azalması, iqlim dəyişmələri, biomuxtəlifliyin azalması, səhralaşma, çirklənmə və s. neqativ proseslər intensive- ləşdi. Ekoloji məhdudiyyətlərin tətbiqi dünyada iqtisadi inkişafın yeni tipinin formalaşmasına səbəb oldu ki, bu tip «yaşıl iqtisadiyyat» adlandırıldı. Yaşıl iqtisa- diyyata keçid təbii resurslardan efektiv istifadəyə, təbii kapitalın qorunub saxlanıl- ması və artırılmasına, çirklənmələrin və istixana qazlarının azaldılmasına, ekosis- tem və biomüxtəlifliyin qorunub saxlanmasına, gəlirlərin və məşğulluğun artırıl- masına səbəb olacaqdır.. 4. Son illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin sağlamlığı, ətraf mühitin mühafizəsi, ekoloji təhlükəsizlik və təbii resurslardan səmərəli istifadə, alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrinin sürətli inkişafı ilə bağlı iyirmidən çox milli qanun və sənədlər qəbul edilmişdir. Nəticədə respublika əhalisinin içməli su ilə təminatı yaxşılaşmış, çirkab sularını təmizləyən qurğular istifadəyə verilmiş, yaşıl- 72
lıq sahələri salınmış, Xəzər dənizinin çirklənmədən qorunması haqqında tədbirlər planı hazırlanmış, davamlı inkişaf üzrə «Azərbaycan 2020: «Gələcəyə baxış» İnki- şaf Konsepsiyası işlənib hazırlanmışdır. 5. İndiki və gələcək insan nəsilləri naminə ətraf təbii mühitin mühafizəsi, sağlamlaşdırılması və yaxşılaşdırılması məqsədi ilə cəmiyyət-təbiət ictimai müna- sibətlərini tənzimləyən hüquqi normalar sistemi ekoloji hüquq adlanır. Ekoloji hüquq dövlət hüququnun bir sahəsi və ya tərkib hissəsidir. Ekologiya hüququnun təməli Konstitusiya və onun əsasında qəbul olunmuş qanunlar, standartlar, norma- tivlər, cinayət və inzibati cəzalardır. 6. Gələcək nəsillər naminə təbii resursların davamlı istifadə olunmasının, ətraf mühitin zərərli təsirlərdən mühafizəsinin, təbiətdən istifadənin tənzimlənmə- sinin idarə edilməsinin və normalaşdırılmasının ən effektiv yolu Beynəlxalq əməkdaşlıq və Beynəlxalq yardımlardan səmərəli istifadə hesab olunur. Beynəlxalq təşkilatlar əsasən maliyyə, texniki, informasiya, məsləhət və s. kimi yardımlardan istifadə edirlər. 7. Ekosistemlərin tükənməsinin və dağıdilmasının qarşısını almaq üçün təbii mühitin həcmi ilə insanın təsərrüfat fəaliyyətinin nəticəsi olan tullantılar arasındakı nisbəti qorumaq, insanın dağıdıcı fəaliyyətinin nəticələrinin uzunmüddətliyini nəzərə almaqla sosial stabillik və təbii ekosistemlərin dayanıqlığını təmin etmək. 8. Təbii şəraiti əlverişli olan ərazilərdə cəmiyyətin məskunlaşması və fəaliyyəti üçün əlveriºli ºərait yaratmaqla təbii ehtiyatların istehsal dövriyyəsinə cəlb olunmasını daha da intensivləşdirmək, cəmiyyətlə təbiətin qarşılıqlı əlaqəsinin cəmiyyətin dinamik inkişafında mühüm rolunu əsaslandırmaq.
|