Лекция lecture kəSKİn qarin praktik yanaşMA



Yüklə 92,95 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix04.05.2017
ölçüsü92,95 Kb.
#16478

MÜHAZİRƏ                             ЛЕКЦИЯ                               LECTURE 

 

 

KƏSKİN QARIN – PRAKTİK YANAŞMA 

 

Qasımzadə G.Ş. 

govher_qasimzade@mail.ru



 

Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutu, Şüa 

diaqnostika kafedrası, Bakı, Azərbaycan 

 

Təqdim  edilmiş  məqalədə  müəllif  qarında  kəskin  ağrı  zamanı  sonoqrafiya  və  kompyuter 

tomoqrafiyasının köməyi ilə, bu nahiyədəki müxtəlif patologiyaları diferensiasiya etməklə, düzgün 

diaqnoz qoymağa imkan verən praktik yanaşmaları təqdim etmişdir. Göstərilmişdir ki, böyrəklərdə 

daşın  və  ya  pnevmoperitoneumun  aşkar  edilməsi  istisna  olmaqla,  qarın  boşluğunun  icmal 

rentgenoqramı  nadir  hallarda  faydalıdır.  Bütün  qalan  göstərişlərdə  sonoqrafiya  və  ya  kompyuter 

tomoqrafiyasının tətbiq edilməsi zəruridir.  Həmçinin qeyd olunmuşdur ki, qarın nahiyəsində kəskin 

ağrı yarandığı zaman radioloji müayinənin ümumi xəstəliklərin əksəriyyətinin təsdiq edilməsi və ya 

istisna  edilməsi;  patologiyanın  ümumi  əlamətlərinin  aşkar  edilməsinə  dair  müayinə  daxil  olan 

ikimərhələli yanaşmanın tətbiqi daha məqsədəuyğundur.   



Açar  sözlər:  qarında  kəskin  ağrı,  diaqnostika,  sonoqrafiya,  kompyuter  tomoqrafiyası,  

patologiyaların diferensiasiyası. 

 

Qarında  kəskin  ağrı  –  qarın  boşluğunda  güclü  ağrı  ilə  səciyyələnən  və  təcili 



terapevtik qərarın qəbul edilməsi üçün  klinik  müdaxilə tələb edən klinik vəziyyətdir. 

Qarında  kəskin  ağrının  müxtəlif  diaqnozuna  həyat  üçün  təhlükəli  xəstəliklərdən 

başlayaraq  orta  özünüməhdudlaşdırıcı  vəziyyətlərə  qədər  pozulmaların  geniş  spektri 

daxildir (cədvəl). 



Cədvəl 

Kəskin qarının həyat üçün təhlükəli olan özünü məhdudlaşdıran 

ümümi səbəbləri 

 

Qarın boşluğunda kəskin ağrının yaranmasının geniş yayılmış səbəblərinin təbii dinamikası   

Həyat üçün təhlükəli   

 

Özünüməhdudlaşdıran  



Aorta anevrizmasının cırılması   

Pankreatit   

Bağırsağın işemiyası   

Mədənin deşilmiş xorası   

Deşilmiş divertikulit  

Аppendisit   

Хоlеsistit   

Siqmoid divertikuliti  

Salpingit   

Qastroenterit   

Limfadenit   

Piyliyin appendagiti   

Piyliyin infarktı  

Cecum divertikuliti  

 


 

Qarında  kəskin  ağrı  zamanı  düzgün  qoyulmayan  diaqnoz  asanlıqla  zəruri 



müalicənin göstərilməsinin ləngiməsinə və ya lazımsız cərrahi müdaxilənin tətbiqinə 

gətirib çıxara bilər. Sonoqrafiya və kompyuter tomoqrafiyası (KT) qarın boşluğunda 

kəskin ağrı olan xəstələrin dəqiq və tez təyin edilməsinə kömək edir. Sonoqrafiyanın 

xəstə  ilə  sıx  təmasda  olmaq  üstünlüyü  var,  o,  radioaktiv  şüalanma  tətbiq  etmədən 

xəstəliyin  ciddiliyini  və  maksimal  həssaslıqla  ağrıyan  sahəni  qiymətləndirməyə 

imkan  verir.  Ümumiyyətlə,  KT  diaqnozunun  dəqiqliyi  sonoqrafiya  ilə  müqayisədə 

yüksəkdir.  İnandırıcı  olmayan  ultrasəs  müayinəsi  (USM)  nəticələri  ilə  xəstələr  üçün 

sonoqrafiyaya əlavə qismində KT tətbiq etmək olar və ya əksinə.  

Qarın  nahiyəsində  kəskin  ağrı  yarandığı  zaman  radioloji  müayinənin  aşağıdakı 

ikimərhələli yanaşmasının tətbiqi daha məqsədəuyğundur: 

1. Ümumi xəstəliklərin əksəriyyətinin təsdiq edilməsi və ya istisna edilməsi; 

2. Patologiyanın ümumi əlamətlərinin aşkar edilməsinə dair müayinə.  



Qarın  boşluğunun  klinikası,  laboratoriyası  və  icmal  rentgenoqramı.  Qarın 

boşluğunun adi icmal rentgenoqramı bağırsaq keçməzliyini  və ya digər patologiyanı 

istisna  etmir  və  böyrəklərdə  daşların  və  pnevmoperitoneumun  aşkar  edilməsində 

effektivdir.  Bütün  digər  göstərişlərlərdə  sonoqrafiya  və/və  ya  KT  tətbiq  edilməlidir. 

Qarın  boşluğunun  icmal  rentgenoqramı  qarında  ağrının  qiymətləndirilməsində 

məhdud  əhəmiyyətə  malikdir.  Bu  səbəbdən  adi  rentgenoqram  bağırsaq  keçməzliyini 

və  ya  digər  patologiyanı  istisna  etmir  və  aldadıcı  olaraq  həkimi  sakitləşdirə  bilərlər. 

Bağırsaq  ilgəkləri  boşluq  daxilindəki  havasız  maye  ilə  doludursa,  qarın  boşluğunun 

adi rentgenoqramı əsasında  keçilməzlik qiymətləndirilə bilməz (şəkil 1). 


 

 



Şəkil 1. Qarın boşluğunun icmal rentgenoqramı. Solda: qarında kəskin ağrı olan 

xəstənin qarın boşluğunda patoloji dəyişikliklərin olmamasını göstərən icmal 

rentgenoqram. Sağda: nazik bağırsağın köpmüş ilgəklərini göstərən KT (oxlar). 

 

Ümumi  xəstəliklərin  əksəriyyətinin  təsdiq  edilməsi  və  ya  istisna  edilməsi. 

Ağrının yerləşdiyi yerdən asılı olaraq strategiya müəyyənləşdirilir: 

- Sağ AK-da ağrı: appendisit nahiyəsini müayinə edin; 

- Sol AK-da ağrı: siqmoid diverkulit nahiyəsini müayinə edin; 

- Sağ YK-da ağrı: xolesistit nahiyəsini müayinə edin.   

Qarın  boşluğunda  kəskin  ağrının  bir  çox  yaranma  səbəbi  ola  bilər.  Aşağıda 

göstərilən  tez-tez  baş  verən  pozulmaların  təsdiq  və  ya  istisna  edilməsini  cəmləmək 

lazımdır.  



Sağ  AK  Appendisit.  Sağ  AK-da  ağrı  hər  hansı  simptomdan  və  ya  laboratoriya 

nəticələrindən  asılı  olmayaraq  əksi  təsdiq  olana  qədər  appendisit  kimi 

qiymətləndirilməlidir [1]. Əgər appendiks aşkar olunmursa, o zaman dəqiq alternativ 

diaqnoz  aşkar  edilənə  qədər  appendisit  diaqnozu  qoyala  bilməz.  Əgər  appendiks 

aşkar  edilməyibsə  və    alternativ  diaqnoz  qoyulmayacaqsa,  müayinənin  nəticələrini 

qeyri-müəyyən və ya “appendisitin olmaması” adlandırmaq olar (Şəkil 2). 



 

 



                  A)                                                                           B)

 

Şəkil 2. Appendiks. A) Adi normal appendiks: uzununa sonoqram maksimal  

diametri 6 mm, ətrafında  iltihabsız piy toxumaları olan, tıxanmış boruşəkilli bağırsaq  

strukturu (oxlar) aşkar edir. B) Aksial proyeksiyada ileac arteriyası  və əzələ  arasında 

olan  appendiks  basıla bilər. 

 

Normal  appendiks.  Həkimin  ilk  vəzifəsi  appendiksi  aşkar  etməkdir. 

Sonoqrafiyada  və  KT-də  appendiks  kor  bağırsağın  əsasından  yaranan  tıxanmış 

nonperistaltik  boruşəkilli  struktur  kimi  görünür.  Nazik  bağırsağın  ilgəyini 

appendikslə  səhv  salmamaq  lazımdır.  İkinci  növbədə  appendiksin  normal  və  ya 

iltihablı  olmasını  müəyyən  etmək  lazımdır.  Appendiksin  daxili  diametri  ən  mühüm 

təsvir  meyarıdır.  Normal  və  iltihablı  appendiksin  fərqləndirilməsi  zamanı  appendiks 

diametrinin bir qayda olaraq, 6-7 mm hədd kəmiyyəti istifadə edilir. Adi appendiks 6 

mm  ölçüdə  maksimal  diametrə  malikdir,  həmcins  iltihabsız  piy  toxuması  ilə  əhatə 

olunmuşdur, sıxılır və çox vaxt mənfəzi daxili qaz ehtiva edir [1] (Şəkil 3).   

  

Şəkil 3. Adi appendiks: КТ-də aşağı sıxlıqlı həmcins periappendikulyar piy toxuması 

ilə əhatə olan və mənfəzində hava olan köpməmiş appendiksi göstərir (oxlar).



 

  


 

İltihablı appendiks.  İltihablı appendiks 6 mm-dən çox diametrə malikdir və bir 

qayda  olaraq,  iltihablı  piy  toxuması  ilə  əhatə  olunmuşdur.  Energetik  dopplerdə 

fekolitin və ya hipervaskulyarlığın olması iltihabın olmasını qəti təsdiq edir (Şəkil 4).   

 

Şəkil 4. KT-də iltihablı appendiks. Appendiks (oxlar) maye ilə doludur və piy 

hüceyrələrinin  ağır şəkildə sıxlaşması hesabına  köpmüşdür.

 

 

КТ  iltihablı  appendiksi  hüceyrə  toxumasının  ağır  şəkildə  sıxlaşması  ilə  əhatə 



olunmuş  kor  bağırsağın  boruşəkilli  strukturunun  maye  ilə  dolması  kimi  aşkar  edir. 

Qarın  daxili  piy  hüceyrələrinin  çatışmazlığı  olan  xəstələr  üçün  intravenoz  kontrast  

tətbiqi, iltihablı appendiksin meydana çıxması üçün qəbulediləndir. 

Sol AК: Divertikulit. Əgər ağrı Sol AK-da baş verirsə, o zaman başlıca problem 

siqmoid  divertikulitdir.  Bu  patologiya  sonoqrafiyada  (şəkil  5)  və  KT-da  (Şəkil  6) 

seqmentar çənbər divarının sıxlaşması ilə divertikulyoz və divertikulu əhatə edən piy 

toxumasında iltihablı dəyişikliklər aşkar edilir.  

 

Şəkil 5. Siqmoid divertikulit sonoqrafiyada. Hipoexogen qalınlaşmış  divertikulit 

hiperexogen piy toxuması ilə əhatə edilmişdir (oxlar).

 


 

 



   

Şəkil 6. Siqmoid divertikulitin ağırlaşmalarının olmaması. Hüceyrə toxumasının ağır 

şəkildə sıxlaşması və divertikulun olduğu nahiyədə yoğun bağırsağın fokal 

sıxlaşması. Absessin  yaranması aşkar edilməmişdir.

 

 



Divertikulitin  ağırlaşması,  abses,  törəmə  və  ya    perforasiya  KT-nın  aparılması 

zaman istisna edilə bilər (Şəkil 7). 

 

A)                                                        B)



 

Şəkil 7. Divertikulun KT-si. A) Siqmoid divertikul (ox) hipertensiv piy toxuması ilə 

əhatə olunmuşdur. Siqmanın  divarı  qalınlaşmışdır. B) Hüceyrə toxumasının məhdud 

ağır sıxlaşması ilə siqmanın karsinoma. 

  

Yoğun  bağırsaq  xərçəngi  əhəmiyyətli  dərəcədə  təhlükəlidir,  xüsusilə,  invaziv 



artım,  desmoplastik  reaksiya  və  ya  iltihab  nəticəsində  hüceyrə  toxumasının  ağır 

şəkildə qalınlaşması  ilə əhatə olunduğu zaman  yoğun bağırsaq  xərçəngi  oxşar təsvir 

xassələri  ilə  verilə  bilər.  Çox  vaxt  diverkuliti  yoğun  bağırsaq  xərçəngindən  dəqiq 

fərqləndirmək mümkün deyil və deməli, müntəzəm olaraq yoğun bağırsaq xərçəngini  

siqma divertikulitin diferensial diaqnozuna daxil etmək lazımdır.  

Sağ  YK:  Хоlesistit.  Хоlesistit  daşın  kisənin  axacaqları  üçün  maneələr  yaratdığı 


 

hallarda  yaranır.  Sıxılmış  öd  kisəsinin  divarının  iltihabına  səbəb  olur.  Öd  kisəsində 



daşlar  çox  vaxt    KT-nın  qabağını  tutduğudan,  xolesistitin  müəyyən  edilməsi  üçün 

üstünlük  verilən  vizualizasiya  metodu  USM-dir.  Hidropik  öd  kisəsinin  diaqnozu  öd 

kisəsinin  sıxılmaması (nonkompressiya) əsasında  müəyyən edilir. Ölçülərə  arxayın 

olmaq lazım deyil, çünki öd kisəsinin ölçüləri müxtəlif ola bilir (Şəkil 8).  

 

Şəkil 8. Uzununa və köndələn USM-də öd kisəsinin qalınlaşmış divarı göstərilmişdir.  

Öd kisəsi  sıxılmır (“hidropik”) və arxa qarın divarında dərinləşmənin səbəbidir 

(oxlar – göstəricilər). 

 

Xolesistitin təsviri  maksimal ağrı sahəsində qalınlaşmış divarı olan genişlənmiş 



hidropik (yəni sıxılmayan) öd kisəsindən ibarətdir (“Mörfi əlaməti”) (Şəkil 9).  

  

Şəkil 9. Хоlesistit  KT-da.  Öd  kisəsinin öz divarı ödemlə  qalınlaşması hesabına 

artmışdır (ox – göstərici) və bəzi hissəsində  hüceyrə toxumasının regionar ağır  

sıxlaşmasını  görmək olar.

 

 

İltihablı  öd  kisəsi,  bir  qayda  olaraq,  daşlar  və  ya  öd    çöküntülərini  ehtiva  edir.  



 

Kəskin  iltihaba  səbəb  olan  daş  özü-özünə  geri  qayıda    bilmir  və  ya  bilməz,  çünki  o, 



öd  kisəsinin  boynu  daxilində  parçimlənmiş  və  ya  öd  kisəsinin  axacaqlarında 

yerləşmişdir.  Öd  kisəsi  iltihablı  piy  toxuması  ilə  əhatə  oluna  bilər,  lakin 

sonoqrafiyada  bu  çox  vaxt  görünmür,  KT-də  isə  bəzən  hüceyrə  toxumasının  ağır 

sıxlaşmasını  aşkar  edirik.    Pankreatit,  hepatit  və  ya  sağtərəfli  ürək  çatışmazlığı 

potensial  təhlükə  təşkil  edir,  çünki  onlar  xolesistit  meydana  çıxmadan  öd  kisəsinin 

divarının  qalınlaşmasına  gətirib  çıxara  bilər.  Buna  görə  də  xolesistit  diaqnozunun 

müəyyən edilməsindən əvvəl əmin olmaq lazımdır ki, öd kisəsi ödemlə tıxanmışdır.   

Sol  YK-da  ağrı.    Qarın  boşluğunun  Sol  YK-da  kəskin  ağrı  nadir  hallarda  baş 

verir.  Daha  geniş  yayılmış  səbəb  qastral  patologiyadır,  bu  zaman  rentgenoloji  təsvir 

cüzi rol oynayır.  

Tez-tez baş verən pozulmalar haqqında məlumatları istisna etdikdən sonra bütün 

qarın  boşluğunun  sistematik  müayinəsinin  aparılması  vasitəsilə  patologiyanın 

istənilən  digər  əlamətlərinin  aşkar  edilməsinə  dair  müayinə  aparmaq  lazımdır.  

İltihablı piy toxumasının, mədənin divarının qalınlaşmasının, bağırsaq keçməzliyinin, 

assitin və sərbəst hava olması müəyyən  edilməlidir. 



İltihablı  piy  toxuması.  Piy  toxumasının  iltihabı  hiperexogendir,  boşluğu  əhatə 

edir və sonoqrafiyanın aparılması zaman sıxılmır.   

 

Şəkil 10. Piyliyin kontrastsız KT-si. Sağ yuxarı kvadrantda bir qədər böyüdülmüş 

sıxlıqlı piy toxuması nahiyəsi (oxlar – göstəricilər). Diaqnoz: piyliyin infarktı.

 

 

КТ-da  piy  toxumasının  iltihabı  piy  toxumasının  ağır  sıxılması  kimi  təqdim 



edilmişdir.  Piy  toxumasının  iltihabı  adətən  problemin  olduğu  yeri  və  mahiyyəti 

göstərir. Bir qayda olaraq, mərkəzdə piy toxumasının iltihabı yaxınlığındakı orqan və 



 

ya strukturların  iltihabının  səbəbidir.  



Mədə divarının qalınlaşması. Mədə divarının qalınlaşması iltihabın və ya şişin 

olmasını göstərir və geniş diferensial diaqnoza malikdir (Şəkil 11). Nazik bağırsağın 

ilgəklərinin  qalınlaşması,  bir  qayda  olaraq,  yerli  iltihabı  göstərir,  çünki  nazik 

bağırsaqda  şişlər  nisbətən  nadir  hallardır.  Yoğun  bağırsağın  divarının  lokal 

qalınlaşması olan xəstələrdə karsinoma ciddi problem təşkil edir.  

 

Şəkil 11. Kolitdən əziyyət çəkən xəstədə mədə bağırsağın diffuz qalınlaşması

 

 

Bağırsaq  keçməzliyi  (İleus).  Bağırsaq  ilgəklərinin  patoloji  köpməsinə  



obstruksiya  və  ya  iflic  səbəb  ola  bilər  [2].  İlk  növbədə  bağırsağın  hansı  hissələrinin 

zədələnməsini  aşkar  etmək  lazımdır,  sonra  isə  bağırsağın  köpməmiş  normal 

ilgəklərinin olmasını müayinə etmək lazımdır (Şəkil 12).  

  

Şəkil 12. Obstruktiv bağırsaq keçməzliyi. KT-da nazik bağırsağın köpmüş  ilgəkləri 

aşkar edilir, lakin nazik bağırsağın bir hissəsi və bütün çənbər bağırsaq köpməmişdir. 


10 

 

Səbəbi – bağırsaq invaginasiyası (ox – göstərici).



 

 

Nazik  bağırsağın  obstruksiyası  (NBO)  qarın  boşluğunda  kəskin  ağrı  olan 

xəstələrin  təxminən  4%-də  yaranır.  Genişlənmiş  nazik  bağırsaq  və  nazik  bağırsağın 

kollapsa  uğrayan  ilgəkləri  müəyyən  edilirsə,  NBO  diaqnozu  qoyulur.  Obstruksiya 

olduğu təqdirdə onun səbəbini və yerləşdiyi yeri müəyyən etməyə çalışmaq lazımdır 

(yapışma,  şiş,  bağırsağın  çevrilməsi,  bağırsaq  invaginasiyası,  qasıq  yırtığı).  “Nazik 

Bağırsağın  Nəcisli  Simptomu” -  NBNS  (“Small  Bowell  Feces  Sign” -  SBFS)  çox 

praktik əlamətdir, çünki o, keçid sahəsində görünür, beləliklə, obstruksiya səbəbinin 

müəyyən  edilməsinə  kömək  edir  (Şəkil  13)  [3].  NBNS  nazik  bağırsağın  köpmüş 

ilgəyində nəcisin meydana gəlməsini simulyasiya edən qazlı və dənəvər material kimi 

aşkar edilir (Şəkil 14).  

 

 

Şəkil 13. Nazik bağırsağın nəcisli əlamətinin təsviri:  Köpmüş nazik bağırsaqda nəcis 



bilavasitə obstruksiyanın mərkəzinə doğru yerləşmişdir. Obstruksiya yapışma 

nəticəsində yaranmışdır.

 

 


11 

 

 



Şəkil 14. Nazik bağırsağın obstruksiyası. 

 

Alternativ  şəkildə  bağırsağın  hər  hansı  normal  ilgəkləri  olmadan  keçməzlik 



iflicin səbəbini  ehtimal edir. Bu bir, qayda olaraq, iltihab üçün bir çox digər səbəbləri 

ola bilən ümumi peritonitə reaksiyadır (Şəkil 15). 

  

Şəkil 15. Klinik appendisit. USM assitin  yalnız kiçik bir hissəsini aşkar edir. 

Diaqnostik punksiya (ox  iynənin ucunu  göstərir) qan aşkar etdi.  Qadınlarda bu 

göstərici EUG olmasına ciddi  şübhədir. 

 

Аssit.  Simptomlar  olmayan  könüllülərdə  qarındaxili  sərbəst  mayenin  aşkar 

edilən  miqdarı  müəyyən edilməmişdir, uşaq dünyaya gətirən yaşda olan qadınlarda 

Duqlasda  kiçik  maye  damcıları  istisna  edilməklə.  Assitin  olması  abdominal 

patologiyanın qeyri-spesifik əlamətidir (Şəkil 16).  



12 

 

 



Şəkil 16. Appendisit şübhəli xəstələrdə qarın daxili hava. Sağda  ağciyər rejimi 

təsvirlərində hava daha yaxşı görünür.

 

 

Hava boşluğu (sərbəst hava). Sərbəst havanın qarın daxilində olması bağırsağın 

divarının  perforasiyasının  təsdiqidir,  habelə  təcili  cərrahi  müdaxilə  zəruriyyətini 

göstərir.  Pnevmoperitoneumun  meydana  gəlməsi  iki  tez-tez  rast  gəlinən  səbəblə 

bağlıdır:  1)  Mədə  xorasının  perforasiyası;  2)  Yoğun  bağırsaq  divertikulitin  

perforasiyası. Sərbəst hava adətən deşilmiş appendisitdə görünmür.  

Qarındaxili  sərbəst  havanın  daha  yaxşı  aşkar  edilməsi  üçün  həmişə  ağciyər 

rejimli təsvir tədqiq edilməlidir.   

Diferensial  diaqnoz.  Qarın  boşluğunda  kəskin  ağrının  bütün  mümkün 

səbəblərinin  tam  siyahısı  gündəlik  praktikada  istifadə  edilir,  buna  görə  də  aşağıda 

qarın  boşluğunda  kəskin  ağrının  tez-tez  rast  gəlinən  səbəblərinin  vizualizasiyasının 

sadəcə bir neçə nümunəsi verilir. 



Mezenterial  limfadenit.  Mezenterial  limfadenit  appendisitin  geniş  yayılmış 

təqlidçisidir. Bu  appendisitdən  sonra  sağ  aşağı  kvadrantda  ağrının  yaranmasının 

ikinci daha çox yayılmış səbəbidir (Şəkil 17). O,  mezenterik  limfa düyünlərinin əsas 

iltihablı  prosesi  eyniləşdirmədən  sağtərəfli  xoşxassəli  özünüməhdudlaşdırıcı  iltihabı 

kimi təyin edilir və böyüklərə nisbətən uşaqlarda daha çox rast gəlinir.   


13 

 

 



Şəkil 17. Mezenterial limfadenitin KT təsviri. Nоrmal  appendiks  (yaşıl ox) və 

böyümüş mezenterial limfa düyünləri (sarı oxlar). 



 

Salpingit.  Salpingit  həm  appendisitin,  həm  də  divertikulitin  ümumi 

imitatorudur.  Тransvaginal  sonoqrafiya  müxtəlif  tərkibli  böyümüş  iltihablı 

yumurtalığın təsvirini göstərir (Şəkil 18).  

 

Şəkil 18. Salpingit  nəticəsində  artımların törəməşəkilli genişlənməsi. 

 

 



Piyliyin  appendagiti.  Piylik  appendagiti  çənbər  bağırsağının  serosal  səthindən 

kiçik  piy  sallanmalarıdır.  Piylik  sallanmaları  ikincili  dərəcəli  iltihaba  gətirib  çıxara 

bilər  ki, bu da əgər sağ aşağı kvadrantda yerləşmişsə, appendisiti yaradan, sol aşağı 

kavdrantda  yerləşmişsə,  divertiküliti  yaradan  fokal  qarın  ağrısına  səbəb  olur. 

Xarakterik  halqa  əlaməti  piyliyin  infarktı  ilə  əhatə  olunmuş  iltihablı  vistseral 

peritoneal aralığa uyğundur (Şəkil 19). 



14 

 

 



Şəkil 19. Divertikulit  klinik şübhəsi olan xəstənin  soltərəfli piylik appendagiti. 

Xarakterik hipertensiv halqa  əlaməti.

 

 

Piylik appendagiti  appendisitə şübhəli klinik mənzərəli xəstələrin təxminən 1%-



də  qeyd  edilmişdir.  Bu  səciyyəvi  mahiyyətin  müsbət  diaqnozunu  qoymaq  çox 

vacibdir,  çünki  piylik  appendagiti    özünü  məhdudlaşdıran  (cərrahi  müdaxilə  tələb 

etməyən) xəstəlikdir.  

Urolitiaz. Urolitiaz çox vaxt böyürdə ağrıya səbəb olur, lakin sidik axarında daş 

(ox  –  göstərici)  bəzən  appendisiti,  xolesistiti  və  ya  divertikuliti  təqlid  edən  klinik 

əlamətlərlə  birlikdə  olur  (Şəkil  20).  Digər  tərəfdən,  appendisitdə  qarışıq  iltihablı 

appendiks  nəticəsində  sidik  axarının  iltihabına  görə  demək  olar  ki,  25%  xəstələrdə 

hematuriyaya, piuriyaya və albuminuriyaya gətirib çıxarır.  

 

Şəkil 20. Sağ böyürdə ağrıya səbəb olan sağ sidik axarında kiçik daş (ox). 

 

Cırılmış anevrizma. Qarın aortasının anevrizmasının  əksəriyyəti sol qarınarxası 

boşluqda  cırılır  [4].  Klinik  olaraq  siqmoid  divertikuliti  və  ya  qonşu  strukturlarla 

hematomanın  toqquşmasına  görə  böyrək  kolikini  təqlid  edə  bilər.  Lakin,  xəstələrin 

əksəriyyətində  kürəkdə  ağrı  və  döyünən  kütlə,  klassik  hipotonik  triada  aşkar  edilir. 



15 

 

Fasiləsiz  axın  qarın  boşluğunda  cırılmaya  və  son  nəticədə  ölümə  gətirə  bilər. 



Exoqrafiya  sürətli  və  rahat  metodikadır.  Lakin,  anevrizmanın  cırılmasının 

diaqnostikası  üçün  KT  ilə  müqayisədə  daha  az  həssasdır  və  spesifikdir.  Cırılmanın 

sonoqrafik  təsdiqinin olmaması əgər klinik diaqnoz yüksəkdirsə, bu diaqnozu istisna 

etmir (Şəkil 21, 22). 

  

 

Şəkil 21. Anevrizmanın cırılması nəticəsində mayenin soltərəfli qarınarxası 



toplanması. 

 

 



Aorta  anevrizmasının  cırılmasının  əsas  əlamətləri  periaortik  büküm, 

retroperitoneal hematoma, və iv. kontrastın ekstravazasiyasıdır.  

 

 

A)                                 B)                                    C) 



Şəkil 22. A) Yüngül periaortik büküm; B) Posterior (arxa) pararenal ve perirenal 

hissədə qanama; C) İv. kontrastın ekstravazasiyası. 

 

Soldakı  şəkildə  yalnız  anevrizmaya  bitişik  olan  az  miqdarda  periferik  yumşaq 



toxuma  sıxlığını  görünür  və  əslində  bu  xəstədə  açıq  yırtılma  riskinin  olmasının 

göstəricisidir. Digər iki halda isə diaqnozu asanlaşdıran, retroperitoneal hematoma və 

aortanın xaricində kontrast sızması müşahidə olunur. 

Pankreatit. КТ-da iltihabın əsas fokusunu əhatə edən hüceyrə toxumasının  ağır 

sıxlaşması aşkar edilir (ox – göstərici): mədəaltı vəzi [5] (Şəkil 23).   



16 

 

 



Şəkil 23. Ekssudativ pankreatit nəticəsində hüceyrə toxumasının ağır sıxlaşması ilə 

əhatə olunan mədəaltı  vəz. 

 

Nəticə. Qarın boşluğunda kəskin ağrı olan xəstələrdə sistemli yanaşmanın təbliq 

edilməsi tövsiyə edilir: 

1.  Daha  çox  yayılmış  xəstəliklərdə  diqqəti  toplamaq  və  dəqiq  diaqnoz  qoymaq 

və ya onları istisna etmək; 

2. Patologiyanın  ümumi əlamətlərinin aşkar edilməsinə dair  həmişə bütün qarın 

boşluğunun müayinəsini aparmaq.  



 

 

Ədəbiyyat  

1.

 



Puylaert  J.B.  et  al.  A  prospective  study  of  ultrasonography  in  the  diagnosis  of  appendicitis  // 

NEJM,  1987, v.317, pp.666-669. 

2.

 

Moore C.J., Corl F.M., Fishman E.K. CT of Cecal Volvulus, Unraveling the Image // JR, 2001, 



v.177, pp.95-98. 

3.

 



Lazarus D.E. et al. Frequency and Relevance of the 'Small-Bowel Feces' Sign on CT in Patients 

with Small-Bowel Obstruction // AJR, 2004, v.183. pp.1361-1366. 

4.

 

Mehard  W.B., Heiken  J.P., Sicard  G.A.  High-attenuating  crescent  in  abdominal  aortic 



aneurysm wall at CT: a sign of acute or impending rupture // Radiology, 1994, v. 192, pp. 359-

362. 


5.

 

Bollen  T.L.  Imaging  of  Acute  Pancreatitis.  Update  of  the  revised  Atlanta  Classification  // 



Radiol. Clin. North. Am., 2012, v.50, pp.429-445. 

 

 



 

Резюме 

 

ОСТРЫЙ ЖИВОТ – ПРАКТИЧЕСКИЙ ПОДХОД 

 

Гасымзаде Г.Ш. 

17 

 

 



Азербайджанский государственный институт усовершенствования врачей, 

Баку, Азербайджан 

 

В  представленной  статье  автор  представляет  практические  подходы,  которые  позволяют 

поставить правильный диагноз при остром животе при помощи сонографии и компьютерной 

томографии, дифференцируя различные патологии. Показано, что обзорная рентгенограмма 

брюшной  полости,  кроме  как  при  выявлении  камней  в  почках  или  пневмоперитонеума, 

полезна  в  редких  случаях.  При  всех  остальных  показаниях  обязательно  поведение 

сонографии  или  компьютерной  томографии.  Также  отмечено,  что  при  острых  болях  в 

области  живота  целесообразно  применение  двухэтапного  подхода,  включающего 

радиологическое  исследование,  подтверждающее  или  исключающее  большинство  общих 

заболеваний и выявление общих признаков патологии. 



Ключевые  слова:  острый  живот,  диагностика,  сонометрия,  компьютерная  томография, 

дифференциация патологий. 



 

 

Summary 

 

ACUTE ABDOMEN – A PRACTICAL APPROACH 

 

Gasimzadeh G.Sh. 

 

Azerbaijan State Advanced Training Institute for Doctors named after A.Aliyev, 

Baku, Azerbaijan 

 

In  the  present  article,  the  author  presents  practical  approaches  that  allow  the  correct  diagnosis  in 

acute  abdomen  using  sonography  and  computed  tomography,  differentiating  the  various 

pathologies. It is shown that survey radiography of abdomen, besides the detection of kidney stones 

or pneumoperitoneum, useful in rare cases. For all other indications necessarily conduct sonography 

or computed tomography. It is also noted that in case of acute pain in the abdomen is advisable to 

use  a two-stage  approach  involving  radiological  study  confirming  or  excluding  the  most  common 

diseases and to identify common signs of pathology. 



Key words: acute abdomen pain, diagnosis, sonography, computed tomography, the differentiation 

of abnormalities. 

 

Redaksiyaya daxil olub: 14.11.2016 

Çapa tövsiyə olunub: 28.11.2016 

Rəyçi: Dos. Nəsirova F.C.

 

 



 

Yüklə 92,95 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin