L – NİTQİn nöVLƏRİ VƏ formalari
) Danışılan 2) Dinlənilən 3) Verilən məlumat
Yüklə 0,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Daxili nitq .
- Daxili nitq
|
1) Danışılan 2) Dinlənilən 3) Verilən məlumat .
Nitqin t əsnifində rolu olan prinsiplərdən biri də onun səsli və s əssiz olmasıdır . Bu baxımdan nitq iki tipə bölünür: 1) daxili nitq 2) xarici nitq Daxili nitq . İnsanın öz – özünə səssiz danışığı daxili nitq adlanır . M əlum olduğu kimi , dil və nitq təfəkkürlə bağlıdır . İnsan t əfəkküründə düşündüyünü dili ilə ifadə edir . Düşünərkən də sözl ərsiz , cümlələrsiz düşünmək mümkün deyildir . Buna görə də s əssiz danışıq fikirləşmə dili , yaxud düşüncə nitqi də adlandırılır . Bu daha çox yaradıcı insanlara məxsusdur . Bu keyfiyyətin daşıyıcısı olan insanlar öz gələcək məhsulları sayılan əsərlərinin ekspozisiyasını ( bədii müqəddimə ) öncə düşüncələrində formalaşdırırlar . Belə bir prosesin ağırlığını və mürəkkəb anlarını əsərlərini ərsəyə gətirməzdən əvvəl təfəkkürlərində düşünərkən yaşayırlar . “ Ana dili “ hansı dildir sualının cavabı olan “ daxili nitq “ hansı dild ədirsə o , ana dilidir “ fikri səssiz dil anlayışına uyğundur . İnsan əsasən tənha qaldığı zaman daxili nitqə qapılır . Daxili nitq aşağıda göstərilən bir sıra xüsusiyyətləri baxımından xarici nitqd ən fərqlənir : 1) Daxili nitq – T ələffüz edilməyən səssiz nitqdir . Daxili nitq prosesind ə nitq cihazının yalnız iki üzvü – dil və qırtlaq hərəkətdə olur . 2) Daxili nitq – Xarici nitq ə nisbətən sürətli olur . Səssiz nitq prosesind ə müəyyən iş , hadisə və s. haqqında olduqca tez n əticə çıxarmaq mümkündür . 3) Daxili nitq – Lakonik ( yığcam ) olur . Burada az sözlə geniş fikir ifad ə olunur . Məs. Ş.İ.Xətayinin “ Dəhnamə “ poemasının r əsmi girişindən sonar verilən “ Bahariyyə “ ni daxili nitqdə ən çox 3 – 4 sözl ə ifadə etmək mümkündür . ( “ Bahardır . “,” Yaşıllıqdır . “ , “ Güll ər bitmişdir “ . ) 4) Daxili nitq – Q rammatik quruluşu cəhətdən elliptik tipli yarımçıq cüml ələrə bənzəyir . 5) Daxili nitq – Bir növ c əmiyyətdən uzaq “ azad nitqdir “ . O hər cür siyas ət və etik normalara tabe olmur . 6) Daxili nitq ən çox yaradıcı insanlara aiddirsə, xarici nitq insanların gündəlik danışdıqları adi səsli nitqdir . 7) Daxili nitq m əktəblilərdə təlimin təsiri altında inkişaf edir . Yüklə 0,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|