Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

Marizing bir tarafdan, bir tarafdan xorsan - millat,
Badandan doimo qon oldurar bemorsan - millat!
Uning na tili, na qulog‘i bor. U - surat, devor! Mudhish hoi!»
Bu satrlar bezovta yurak qoni bilan, millat dardiga darmon 
bo‘lish ilinjida to ‘kilgan achchiq ko‘z yoshlari bilan yozilgan. Mus­
tamlakachilik dardi, tobelik va mutelik, xorlik va zorlik suyak- 
suyagidan o ‘tib ketgan kishigina milliy ozodlik, hurriyat va erkinlik 
xususida ana shunday kuyib aytadi, kuyib so‘zlaydi, yonib kuylaydi.
Ulug‘ bobokalonimiz Abdulla Avloniy 
«Ma’rifat - shijoatdir»
degan edi. Darhaqiqat, ma’rifatli kishigina shijoatli bo‘ladi. U o‘zini 
himoya qilishga, o‘z qadr-u qimmatini o‘miga qo‘yishga qodir 
bo‘ladi. Afsuski chorizm va undan keyingi qizil imperiya davri biz- 
ni ayni ana shu qalb shijoatidan, yurak da’vatidan, dil charog‘idan 
mahrum etdi, m a’rifatsizlikka mahkum qildi. Ulkan olim, taniqli 
adib va yirik jamoat arbobi Abdurauf Fitrat hurriyat damlarini orzi- 
qib kutdi. Uning umri faryod va alam bilan o‘tdi:
«Ey, ulug‘ Turon, arslonlar o‘lkasi! Senga ne bo‘ldi? Holing qa- 
laydir? Nechuk kunlarga qolding?
Ey, Temurlaming, 0 ‘g ‘uzlar oilalarining shonli beshiklari! Qani 
uchiqdiqing yuksak o ‘rin
Dunyoni «urho»lari 
qani? Nechun tovushlari

---

Yer tuprog‘ini ko‘klarga uchiraturg‘on tog‘ gavdali o ‘g‘lonlaring 
qani?
Yer yuzining bir necha polvonlari bo‘lgan botir turklaring 
qani? Nechun chekindilar? Nechun ketdilar? Kurash maydonlarin 
o ‘zgalarga nechun qo‘ydilar? Nechun... nechun...nechun?
Gapir menga, ey, ulug‘ Turón, arslonlar oTkasi! Senga ne 
boTdi?
Yer yuzining buyuk saltanatlarini sen qurmadingmi? Hindiston- 
ning, Eronning, Ovruponing ulug‘ xoqonlarini sen yubormadingmi? 
Ey, xoqonlar o‘chog‘i? Ey, qahramonlar to‘g‘oyi! Qani u chaqmoq 
chopishli botir xoqonlaring? Qani avval - o‘q yurishli otli beklaring? 
Nechuk «urho»lari eshitilmaydur?
Dunyo xalqini bo‘ysundirgan saltanatlaring nechun buzuldi?
Insonlik olamini qanotlari ostiga oigan xoqonliging nechun 
kuchi oTdi. Kuchingmi ketdi? Kimsasizmi qoldi?
Yo‘q... yo‘q... Tangri haqqi uchun, yo‘q? Sen kuchsiz emassan, 
sen kimsasiz emassan! Bugun Yer yuzida sakson million bolang bor. 
Bulaming tomirlaridagi qon Chingizlaming, Temurlaming qonidir.
Bulaming kuchlari sening kuchingdir!
Ey, ulug‘ Turón, arslonlar oTkasi! Qayg‘urma! Eski davlating, 
eski saltanating, eski yigitlaring, eski arslonlaring hammasi bor, hech 
biri yo‘qolmamishdur».
Va nihoyat, mustaqillik ana shunday iztiroblar, qon yutishlar is- 
kanjasida qolgan xalqimiz qalbiga nur, umidlariga qanot, dardlariga 
malham boTib keldi. Mustaqillikning ma’naviy-ijtimoiy mazmuni, 
uning beqiyos mohiyati ana shunda. Mazkur xulosalardan kelib chi- 
qib Prezident Islom Karimov