Jerdin` issilig`I ha`m magnitliq qa`siyetleri

maydanina jaqin qatlamlari geografiyaliq qabiq yamasa land-

shaft qabig`I degen uliwma at menen ataladi. Jerdin` massasi

quyash massasinin`1/330000 bo`limine ten`.Jer menen quyash

atirapindag`I araliq 147,117-152,083mln km ge deyin baradi.

2. Jerdin` issiliq maydani.

Jer- suwiq aspan denesi. Kosmosliq bosliqtan sirttan alinatina

qarag`anda kem issiliq beredi. Onin` maydanina quyashtan keletin u`lken energik ag`im ta`sir etedi. Bul energiya 5,5X1024 Dj/jilina ten` bolip, o`zinin` issiliq ag`imina qara-

g`anda 10 min` ma`rte ko`p. Bul energiyanin` 40%ne jaqin

sinip kosmos boslig`ina qaytadi.Qalg`an bo`legi atmosfera,gi-

drosfera ha`m biosferani isitiwg`a ketken boladi.Tek 2% ener-

giya taw jinislarinin` sho`gindi jinislarinin` payda boliwina ketken boladi.Quyash energiyasi jerdin`en`u`sti qatlamlarinin`

temperaturasin belgileydi ha`m ol iqlimnin` sutkaliq ha`m ma`wsimlik o`zgeriwin ta`mileydi.Temperaturanin` sutkaliq

o`zgeriwi 12m shuqirliqqa deyin baradi.

2. Jerdin` issiliq maydani.

Taw jinislarg`a temperaturanin` ma`wsimlik o`zgeriwi ta`sir et

peytin shuqirliqtan to`mengi satqi turaqli temperatura qoymas

yaki neytral qatlami deyiledi. Temperaturanin` ma`wsimlik o`zgeriwi ta`sir ko`rsetiwshi maydan qatlamnin` pu`tin k`ole-

mi geliotermozona deyiledi. Neytral qatlamnin` gipsometrik

satqida taw jinislarinin` temperaturasi sol aymaqtin` ortasha

jilliq ko`rsetkishine ten`. 1868 jili W.Tomsonnin`bag`darlama-

si menen shaxta ha`m burg`I qudiqlarda shuqirliq temperatura

sinin`o`zgeriwi tizimge saling`an.Bunda ha`r 100mge tempera

tura ortasha 2,5-3,5 gradusqa asiwi aniqlang`an. Jerdin` issiliq

maydanin` bos geotermik parametrleri bolip:

2. Jerdin` issiliq maydani.

Geotermik gradient, geotermik basqish, issiliq uzatiw koef-

ficiyenti, issiliq sig`imi, issiliq ag`iminin` tig`izlig`I esaplana-