Йарымкечириъи диодларын тяснифаты

Dinamik xarakteristikaları

İşə qoşulması.

Şəkildə aktiv yüklü dövrədə tiristorun işəqoşulma sxemi göstərilmişdir.

Tam işəqoşulma prosesi müxtəlif halların qiymətləndirilməsi məqsədi ilə zamana görə
bir neçə intervallara ayrılmışdır. Diaqramda bu intervallar aşağıdakı kimi işarə edilmişdir:
t_g –gecikmə müddəti - idarəetmə impulsunun verilmə anından tiristora düşən gərginliyin
10% azalaraq 0,9E qiymətini alan qədər olaan müddətdir.
t_a – artım müddəti – tiristor gərginliyinin ( yaxud anod cərəyanın 0,9i_a
qiymətindən 0,1i_a qiymətinədək artma) müddətidir.
t_iq – işəqoşulma müddəti- t_iq= t_g+ t_a .
t_q – qərarlaşma müddəti- tiristorun açılma prosesinin davamı olaraq, anod cərəyanının
0,9i_a qiymətindən i_a =i_q qərarlaşma qiymətinə qədər artım müddəti.
Güc dövrələrinin tiristorlarının işə qoşulması prosesinin ani güc itkiləri çox böyük ola bilər. Lakin, anod dövrəsinə qoşulmuş induktivlik cərəyanın artım sürətini azaltmağa, son nəticədə isə işəqoşulmada güc itkilərini azalda bilər.




Bağlanması

İşə qoşulmuş adi, asimmetrik tiristor təbii kommutasiya ilə , yəni əks anod gərginliyi tətbiqi ilə bağlanır. Bağlanmanın keçid prosesi aşağıdakı kimi baş verir:

t₁ anında açıq olan tiristora təkanlı əks gərginlik tətbiq edilir. Anod gərginliyi azalmağa başlayır.
Azalma sürətinin tempi L_h induktivliyi ilə məhdudlaşdırılır. t₁ –t₂ müddətində anod cərəyanı 0-a kimi azalmasına baxmayaraq, tiristora düşən U_T gərginliyi hələ ki , onun açıq halda olduğu qiymətdə qalmaqdadır, yalnız azalma prosesinin sonunda U_T gərginliyi də azalmağa başlayaraq, nəhayət sıfra bərabər olur.
t₂ anında anod cərəyanı və gərginliyi sıfır olduqdan sonra əksinə bərpa prosesi başlayır.
Bu proses diodlarda olduğu kimidir (bax: müh 1 p-n strukturu , diodun dinamik xarakteristikaları). Əksinə bərpa müddətində (t_rr ) idarəetmə və kator elektrodları arasındakı p-n keçidi p qatında yığılmış izafi yük daşıyıcılardan (Q_rr) təmizlənir. Əksinə bərpa müddəti iki intervaldan ibarətdir: t_rr=t_s+t_f t_s intervalı əks gərginliyin gecikməsi müddəti , t_f intervalı isə əks anod cərəyanın azalması müddətidir.
t_rr intervalı müddətində təmizlənən izafi yükün miqdarı uyğyn olaraq: Q_rr
=Q_s+Q_f .
t_rr bərpa müddətinin qrafiki mənası diaqramlardan göründüyü kimi bağlanan tiristorun azalan anod cərəyanı əyrisinin sıfır qiymətini keçmə anı ilə azalan əks anod cərəyanına çəkilmiş toxunanın sıfrı keçmə anları arasındakı intervaldır. Lakin tirisrora t_rr=t_s+t_f müddəti başa çatdıqdan sonra dərhal düz anod gərginbliyini tətbiq etmək olmaz. Çünki bu an strukturun n qatında kifayət qədər izafi deşik yığımı hələ də qalmaqda olduğu üçün , tiristor idarəetmə qabiliyyətini hələ ki bərpa etməmiş vəziyyətdədir. Yəni baxılan vəziyyətdə o bir diod vəziyyətindədir. Ona görə də tiristorun bağlanma müddəti t_q t_rr – bərpa müddətində t_rf müddəti qədər çoxdur: t_q ≥ t_rr+t_rf . Qrafiki olaraq, bağlanma müddəti tiristorun azalan anod cərəyanı əyrisinin sıfır qiymətini keçmə anı ilə azalan əks anod cərəyanın sıfrı keçmə anları arasındakı intervaldır. t_rf intervalı isəelə bir qadağan edici intervaklı müəyyən edir ki, əgər t_rr+t_rf müddəti bitməyənə qədər tiristora düz gədginlik tətbiq edilsə. Tiristor, sadəcə bir diod kimi işə qoşulacaq( diaqramlarda qırıq xətlərlə göstərilmiş i_a və u_a əyriləri) və bu qəzalı hal kimi qəbul edilir.
Müasir tiristorlar üçün : t_q=10-500 mks.





Tiristorların əsas parametrləri

1. 
   I_ТAVm – düz cərəyanın maksimal buraxıla bilən qiyməti (hədd cərəyanı), sinusoidal , 50 Hs-lik şəbəkədən qidalanmaqla, 180 dərəcəlik keçiricilik bucağı ilə, müəyyən edilmiş soyutma sistemi ilə təmin olunmaq şərti ilə müəyyən edilir. Tiristorlar üçün ən böyük hədd qiyməti 10kA-dir. Digər şəraitdə isə düz cərəyanın maksimal buraxıla bilən qiyməti qidalanma gərginliyinin formasından və tezliyindən, soyutma sistemindən və keçiricilik əmsalından asılıdır. Məsələn, yüksək tezlikli tiristorlarda tezliyə mütənasib olan güc itkilərinin artması səbəbindən bu cərəyanın qiyməti nisbətən kiçikdir.
   
2. 
   I_ТSM – zərbəli cərəyan – davametmə müddəti 10 ms qədər olan, sinusoidal formalı cərəyan impulsunun buraxıla bilən maksimal qiyməti . I_ТSM = (15 30)
   

I_ТAVm. Lakin, hədd cərəyanı orta qiymətlə götürülərsə, onda 7…10 dəfə böyük olacaq.
3) - qəza cərəyanının zamana görə inteqralının maaksimal buraxılabilən qiyməti- adətən sənaye tezliyi ilə müəyyən edilən yarımperiod müddəti üçün hesablanır. Bu cərəyan tiristorda ayrılan və onun strukturunu dağıtmayan enerjini müəyyən edir.

4. 
   U_RRM и U_DRM – təkrarlanan əks və düz impulslu gərginliyi – hər bir periodda tiristora tətbiq edilə bilən maksimal gərginlikdir:
   

U_BR – axımlı deşilmə gərginliyi;
U_BO –tiristorun bağlıdan açığa keçmə gərginliyi . Müasir tiristorlarda təkrarlanan impuslu gərginlik 10 kV-a qədər ola bilər və diodlarda olduğu kimi tiristorun sinfini müəyyən edir.

4. 
   U_RSM , U_DSM – təkrarlanmayan əks və düz impulslu gərginliyi – çox nadir hallarda tiristora tətbiq edilə bilər.
   
5. 
   U_RWM , U_DWM – hesablamalarda istifadə edilən işçi gərginliklər (=0.7 U_RRM , =0.7 U_DRM);
   

4. 
   U_TM – açıq halda olan impuls cərəyanı – 1-3 V ola bilər və bu qiymət
   

tiristordan hədd cərəyanı axdığı hala uyğundur .

4. 
   U_T(TO) – tiristorun astana gərginliyi
   
5. 
   rТ – açılmış tiristorun diferensial müqaviməti