İxtisas: Sosial iş Qrup: 22a kurs: Fənn: Sosiologiya Mövzu

Qrup lideri

Qrupa daxil olan adamlar qrup fəaliyyətinin məzmununa və bir-birilərinə münasibətdə eyni mövqedə dayana bilməzlər. Həcmindən və xarakterindən asılı olmayaraq qrupdaxili münasibətlər paritet (latınca-paritas və ya paritatis bərabərlik deməkdir) xarakter daşımır, başqa sözlə, qrupda şəxsiyyətlərarası münasibətlər qrup üzvlərinin sosial – psxoloji statusunu əks etdirir. Sosial psixologiyadabu cəhət “rəhbər işçi”, “lider” və s. kimi anlayışlarla ifadə olunur. Hər bir qrupun özünün başçısı olur. Psixologiyada kollektivin idarə edilməsi prosesində iki cəhəti – rəhbərlik və liderlik fərqləndirirlər. Rəhbərlik – nisbətən yüksək səviyyəli təşkilatlar tərəfindən rəsmi surətdə təsdiq edilmiş əsasnamə çərçivəsində rəsmi səlahiyyətin tətbiqi yolu ilə kollektivin idarə olunması prosesidir. Liderlik dedikdə, içşilərdən birinin şəxsi nüfuzunun kollektivin bir çox və ya bütün üzvlərinin davranışına təsiri nəzərdə tutulur. Lider rolunda başqalarına təsir göstərməyi, onları fəaliyyətə təhrik etməyi bacaran işçilər çıxış edə bilirlər. Liderlik dedikdə, tələbələrdən birinin şəxsi nüfuzu ilə qrup yoldaşlarının daranışına təsiri, onları bu və ya digər fəaliyyətə təhrik etməsi başa düşülür. Lider özünün işgüzarlığı, kommunikativ bacarığı, intellekti, iradi-emosional sferasının xüsusiyyətləri, təşkilatçılıq qabilliyəti və digər şəxsi keyfiyyətləri ilə fərqlənir. Məhz bunun sayəsində də lider öz qrup yoldaşlarının psixologiyasına təsir göstərə bilir. Bəzən qrup lideri bir deyil, bir neçə tələbədən ibarət olur. Sosioloqlar belə qrupu kollektiv subyekt adlandırırlar. Liderliyin 3 əsas növü var:

1. Avtoritar lider
2. Məsləhətçi lider
3. İmkan yaradan
Lider özünün işgüzar və şəxsi keyfiyyətləri , ünsiyyətə girmək , adamlarla rabitə yaratmaq qabiliyyəti ilə fərqlənir. Tələbə qrupu liderinin formalaşmasına, bir tərəfdən, makromühit, digər tərəfdən mikromühit təsir göstərir.


Qrup həyatı sistemində şəxsiyyətin yerini müəyyənləşdirmək üçün sosial psixologiyada status anlayışından istifadə olunur. Status-insanın şəxsiyyətlərarası münasibətlər sistemindəki vəziyyətini əks etdirir. Şəxsiyyətin statusunun ən mühüm zəruri əlaməti əmək haqqı olsa da, onun peşə ixtisas səviyyəsi ilə müəyyən olunur və tutduğu vəzifəsi ilə bağlıdır.
Roy Baumayster və Lirinin fikrincə, insanların təkamül keçmişində onların arasında rabitələrin yaranması, yaşamaq üçün son dərəcə zəruri idi. İnsanlar bir-biri ilə birləşəndə, ovçuluq etmək və yeməli bitkiləri yetişdirmək, partnyorlar tapmaq və uşaqlara qayğı göstərmək onlar üçün asan idi. Bunun da nəticəsində müəlliflərə görə, hər hansı bir qrupa daxil olmaq tələbatı anadangəlmə olmuşdur və hər bir cəmiyyətdə özünü göstərir. Onların qənaətinə görə , bütün mədəniyyətlərdə adamlar başqa adamlarla qarşılıqlı münasibətlər formalaşdırmağa və bu münasibətlərinpozulmasının qarşısını almağa tələbat hiss edirlər. ( E.Aronson)