Исследование в XXI веке февраль, 2023 г 453 tijorat banklarining balansdan tashqari operatsiyalari va ularning
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 1 « Новости образования : исследование в XXI веке » февраль , 2023 г 454 Tijorat bankining balansdan tashqari operatsiyalari deganda pul mablag’larining harakati bilan bevosita bog’liq bo’lmagan, ammo kelgusida bank uchun ma’lum bir talab va majburiyatlarni yuzaga keltiradigan operatsiyalar tushuniladi. Mamlakatimizda «Banklar va bank faoliyati to’g’risida»gi Qonunga asosan banklar moliyaviy universal sifatida namoyon bo’ladilar. Ushbu Qonun va boshqa normativ xujjatlarga asoan banklar o’z daromadlari va risklarini differensatsiyalash ishlarini olib boradilar. Yana shu bilan birga bosh o’z kapitalini ko’paytirish yo’llarini izlamoqdalar. Ammo banklar o’z to’lov qobilyatlari (likvidligini) hamda daromadini diversifikatsiya qilishga majbur. Shuning uchun banklar asosiy xizmatdan boshqa xizmatlarni amalga oshiradi. Tijorat operatsiyalari tijorat banklari tomonidan mijozlarning ishonchi asosida olib boriladi va qonun bilan cheklanmaydi. Tijorat banklari va boshqa banklarning operatsiyalari o’tkazish jarayonida mukofot oladi va o’z foydasi manbasini diversifikatsiya qiladi hamda o’zini tusatdan moliyaviy risklardan himoya qiladi. Ushbu operatsiyalar bankning balans hisobvaraqlarida aks ettirilmaydi, ammo yuqori foyda keltiradi. Tijorat banklari balansdan tashqari operatsiyalari kelib chiqishining asosiy sabablari quyidagilar: 1. Banklararo raqobat sharoitida bank daromadlarining qisqarish tendentsiyasi kuzatilganligi. 2. Tijorat banklari kredit portfeli sifatining yomonlashuvi (qishloq xo’jaligi va energetika sohasida); 3. Nazorat organlari tomonidan tijorat banklari kapitali yetarliligiga qo’yiladigan talablarning oshirilishi. Balansdan tashqari operatsiyalarni amalga oshirish qanday avzalliklarga ega: * tijorat banklarining qo’shimcha foizsiz daromadlarining keng o’sishini ta’minlaydi; * riskli aktivlarning bir qismini balansdan tashqariga chiqarish yo’li bilan bank moliyaviy holatining umumiy holatini yaxshilaydi; * moliyaviy resurslarni joylashtirmay daromad olishi imkoniga ega bo’ladi. Tijorat banklarining balansdan tashqari operatsiyalarini 2 yirik guruhga bo’lishimiz mumkin: 1.Shartnomaviy majburiyatlar bo’yicha operatsiyalar; 2.Qo’shimcha ma’lumot (informatsion xisobvaraqlar) beruvchi operatsiyalar. Yuqorida ko’rsatkichlarni bankning boshqa operatsiyalari jumlasiga kiritadi va ularni majburiyat (shartnoma) turiga ko’ra quyidagicha bo’lishi mumkin Bankning boshqa operatsiyalari “ 4 ” 1. 4 Abdukarimova D.R. Bank kreditlari garov ta’minotini baholash . Monagrafiya –T.: «Iqtisod-Moliya», 2016. – 168 b. |