93
sifatida qimmatbaho metallar - oltin va kumush ishlatilgan, shu sababli
oltin va kumush zahiralarini ko`paytirish borasida ma'lum iqtisodiy
siyosatlar ishlab chiqarildi.
1492 yilda portugaliyalik Xristofor Kolumb uchta kemasi bilan
tasodif tufayli Amerika qit'asini ochdi (u o`zini Hindistondaman deb
o`ylagan, shuning uchun qit'a nomi boshqa dengizchi - Amerigo
Vespuchchiga nasib etdi, tarixning bu xatosini to`g`rilash uchun bu
qit'adagi bir davlatga Kolumbiya nomi berildi). Ammo Amerika ko`pchilik
o`ylaganidek oltin-kumushga unchalik boy emas ekan. Hindistonni qidirish
yana davom etdi va 1498 yilda Vasko da Gama tomonidan ko`pchilik
intizorlik bilan kutgan bu diyorga yo`l ochildi. Boshqa dengizchi
Magellanning butun dunyo bo`ylab qilgan sayohati tufayli yangi yer,
orollar kashf etildi, ular qisqa vaqt ichida Yevropa davlatlarining
mustamlakasiga aylantirildi, u yerlarda oltin-kumush konlari ochildi, yangi
xom ashyo, ekin, hayvon turlari ochildi, ularning Yevropaga kirishi
boshlandi (paxta, makkajo`xori, tamaki, kofe, kakao). Yevropadagi
davlatlar o`rtasida (Portugaliya, Ispaniya, Niderlandiya-Gollandiya,
Fransiya va Angliya) o`rtasida kurash ham qizidi.
Shakllanib kelayotgan yangi iqtisodiy munosabatlarning rivo-ji
uchun muhim moddiy turtki paydo bo`ldi. Kapitalizmning shakllanishi va
rivoji uchun kapitalning dastlabki jamg`arilish jarayoni kuchaydi, unga
qulay imkoniyat yaratildi. Ayniqsa, savdo rivoj topdi, bosib olingan
yerlardagi arzon-garov xom ashyolar Yevropaga oqib kela boshladi, bu
yerda tayyorlangan tayyor mahsulotlar esa u yerlarga olib borib sotildi.
Savdo kapitalining roli beqiyos o`sdi. Tarixan esa bu kapital umuman
kapitalning dastlabki shakli bo`lib qoldi. Undan esa sanoat kapitali ajralib
chiqdi.
Dostları ilə paylaş: