International Journal of Finance and Digitalization

 
 
 
 
International Journal of Finance and Digitalization 
www.ijfd.uz
ISSN: 2181-3957 
Vol. 2 Issue 01, 2023 
International Journal of Finance and Digitalization 
Email: [e-mail]
o‘z o‘rnida eng muhim ma’lumotlar har qanday investor uchun suv va havodek 
zarurdir.
Adabiyotlar tahlili 
Bu kabi axborotlarni yuqori aniqlikda iqtisodiy bashorat qilish uchun bizga 
Edward Altmanning Altman Z-score modeli qo‘l keladi. U 1968 yilda nashr etilgan 
bankrotlikni bashorat qilish uchun Altman Z-scoreni ishlab chiqqani bilan 
mashhur. Altman's Z orqali firmaning yaqinlashib kelayotgan bankrotligini 
bashorat qilish uchun ishlatiladigan eng mashhur, statistik bashoratli modellardan 
biridir[1].
Edvard Altman, moliyaviy iqtisodchi va Nyu-Yorkdagi Stern biznes 
maktabining professori. Z-Score 1980-yillarning oʻrtalaridan boshlab auditorlar, 
boshqaruv hisobchilari va maʼlumotlar bazasi tizimlari tomonidan qabul qilingan. 
Garchi, Altman dastlab Z-Scoreni ishlab chiqaruvchi firmalarning kichik namunasi 
asosida ishlab chiqqan bo‘lsa-da, ba'zi tadqiqotlar ba'zi o‘zgartirishlar bilan 
sog‘liqni saqlash kabi boshqa sohalarda foydali ekanligini ko‘rsatadi [2]. 
Altmanning Z-Score formulasi kompaniyaning moliyaviy holatini o‘lchash 
va kompaniyaning ikki yil ichida bankrot bo‘lish ehtimolini tashxislash uchun 
ishlatiladigan ko‘p o‘lchovli formuladir. Altmanning Z-ni o‘rganish aralash 
natijalar berdi va so‘nggi adabiyotlar XX asr o‘rtalarida ishlab chiqarish 
firmalarida sinovdan o‘tgan formula bugungi bozorda foydalimi yoki yo‘qmi 
degan savolga javob berdi. 
Z-Score moliyaviy tanglik va kelajakdagi bankrotlikni bashorat qilish uchun turli 
xil buxgalteriya nisbatlari va bozor narxlari ma'lumotlaridan foydalanadi[4].
Z-Score samaradorligini o‘lchash bo‘yicha tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, 
model 80% dan 90% gacha ishonchlilikka ega. Altmanning tenglamasi bankrot va 
bankrot bo‘lmagan firmalarni ajratishda juda samarali foydalaniladi va ko‘plab 
investitsiya menejerlari tomonidan investitsiya strategiyalari va boshqaruvida 
foydalaniladi. Altmanning modellari butun dunyo bo‘ylab bank muassasalari 
tomonidan o‘zlarining kredit portfellarini to‘lamaslik ehtimolini aniqlash uchun 
ishlatilgan[6].