Ii hiSSƏ t ə hsil sistemind ə psixoloji xidm
Yüklə 2,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2. Sağlamlıq haqqında mə lumat A) - tez-tezmi x ə st ə l ə nir (tez-tez, h ə rd ə nbir, nadir halda) - xroniki x ə st ə likl ər (hansılardır)_________________________________ - sinir sistemi f ə aliyy ə tinin əsas xüs usiyy ə tl ə ri (tez yorulur,yorulma bilmir, oyanma v ə tormozlanma üstünlük təşkil edir və s.) - uşağın fiziki göstə ricil əri ( boy, çə ki)____________________________ B) - valideynl ər haqqında mə lumat_________________________________ - ail ə t ə rkibi_________________________________________________ - valideynin uşaq haqqında rə yi_________________________________ II BÖLMƏ Uşaq davranışında şə xsi keyfiyy ə tl ə rin t əzahürü 1. a) maraqların istiqamə ti - ə m ə k f ə aliyy ə tin ə ; - idmana; - insanlar arasında ünsiyyə t ə ; - b ə dii estetik f ə aliyy ə t ə . b) Əmə y ə münasibə ti 331 - uşağın ə m ə ksev ə rliyi, veril ən tapşırığı hə v ə sl ə yerin ə yetirm ə si; - işi axıra çatdıra bilmə si; - ə m ə k v ərdişlə rinin s ə viyy əsi, uşağı maraqlandıran ə m ək növlə ri. 2. M ə suliyy ə ti. - ona tapşırılmış işi təyin olunmuş vaxta yerinə yetirm ə si; - işə m ə suliyy ə tl ə , h ə v ə sl ə, ciddi yanaşması; 3. T əşəbbüskarlıq və mütəşə kkilliyi - heç kimin minnətdarlığını qazanmağa can atmadan çox işlə rin ilkin t əşəbbüskarı olması, tə klifl ə r verm ə si; - öz işini vaxta görə düzgün bölmə si. 4. S ə liq ə liliyi v ə gigiyena qaydaları - öz şeylə rini h əmişə ideal sahmanda saxlayır; - ona bağışlanan şeyləri lazımi qaydada saxlayır; - ə ll ə rini yuyur (yem ə kd ə n ə vv ə l v ə sonra); - dişlə rin ə qulluq edir; - özünə qulluq etm əyi bacarır; - s ə liq ə li geyinir. 5. Fiziki inkişafı. - uzun müddə t yorulmur; - ağır topu tutur; - bir ayağı üstündə hoppanır; - oturan yerd ə əşyaları qaldırır; - ipin üstündən hoppanır. 6. Ə xlaq t ə rbiy əsi (davranışı) - başqalarına lazım olduqda kömə k edir; - oyuncaqlarını başqalarına verir; - başqalarının oyuncaqlarını götürür ( onların razılığı ilə ). 7. Ünsiyyə tliliyi. - yoldaşları ilə işlə m ə yi, istirah ə t etm ə yi sevir; 332 - oyunda hissl ərini sözssüz ifadə ed ə bilir; - oyunda müxtəliflik göstərir: ―o biri uşaqları da oyuna sövq edir‖ - oyun zamanı ideyalar tə klif edir v ə q ə bul edir. 8. Dilin ifad ə liyi - s ə sl əi düzgün tə l əffüz edir; - tanış hekayəni yaxşı nə ql edir: - özü haqqında danışır; - r ə sml ə rd ə gördüyünü tə svir edir; - hekay ə y ə öz ideya və r ə sml ə rini ə lav ə edir. 9. Yoldaşlıq hissi və h əssaslığı - çətin işdə yoldaşlarına köməklik göstə rm ə si; - y oldaşları öz qayğılarını onunla tez - tez bölüşdürür; - dostların də rdin ə s əmimi şə rik olur. 10. Özünü tə nqid v ə özünə n ə zar ə t - t ə nqidi qeydl ə ri, m ə sl ə h ə tl ə ri h əmişə diqq ə tl ə dinl ə yir; - seyrixah m ə sl ə h ə tl ə r ə qulaq asır; - öz nöqsanlarını düzə ltm ə y ə s əbatlıdır; - öz sözlə rin ə , h ə r ə k ə tl ə rin ə ciddi n ə zar ə t edir. 11. Müvə ff ə qiyy ə tl ə , birinciliy ə can atması - h əmişə v ə h ər işdə birinci olmağa can atır; - idmanda birinci olmağa can atır; - inadkarlıqda buna nail olmağa çalışır; - onu maraqlandıran sahə d ə müvə ff ə qiyy ət qazanmağa can atır. 12. Qrupda nüfuzu və r əğbə ti - qrupun sevimlisidir; - qrupda uşaqlar ona hüsn -r əğbə tl ə yanaşırlar; - bütün qrup uşaqları arasında şərtsiz nüfuza malikdir; - ona hörmə t b ə sl ə yirl ə r, onun fikri il ə hesablaşırlar. 333 III BÖLMƏ PSİXİ PROSESLƏRİ VƏ EMOSİYALARIN XÜSUSİYYƏTLƏRİ A) Diqq ə t, hafiz ə , t ə f əkkür: - t ə rbiy əçinin izahına öz diqqə tini h əmişə asan v ə tez c ə ml əşdiri; - öz fikrini kənar işlə r ə yönə ltmir; - hekay əni yadda saxlamaq üçün on u d ə f ə l ə rl ə t ə krara edir; - mexaniki öyrə nm ə t ə l ə b ed ən materialı asan yadda saxlamağa çalışır; tez- tez özünün orijinal həllini, üsullarını tə klif edir; - m ə s ə l ə ni h əmişə birincil ər sırasında hə ll etm ə y ə çalışır. B. Emosiyaların xüsusiyyə tl ə ri - h əmişə h ə r ə k ə td ədir, bütün sahə l ə rd ə çox fəaldır; - sakitdir, h ə rd ən güclü emosional coşmaları olur; - ist ə nil ə n h ə yati hadis ə l ə r ə emosional c ə h ə td ə n h əmişə coşqun reaksiya verir; - xırda sə b əb üzündən emosional coşmaları tez -tez olur; - emopsional c ə h ə td ə n əhvalı sabitdir və s. 334 Ə lav ə 9. Münaqişə li pedaqoji situasiyalar Situasiyaları təhlil edib davranış proqramını müə yy ə n edin Situasiya 1. D ə rsd ə müstəqil iĢ zamanı iki Ģagird öz aralarında söhbə t ə baĢladı. Bu situasiyada siz nec ə h ə r ə k ə t ed ə rdiniz ? Ġki mümükün variantdan birini seçin v ə əsaslandırın. 1. D ərsi dayandırıb Ģagirdlə r ə x ə b ərdarlıq etmə k; 2. Müə llim sakitc ə h əmin Ģagidlə r ə yaxınlaĢır və heç nə dem ə d ən onları sakitl əĢdirir. Situasiya 2. G ənc riyaziyyat müəllimi müə lliml ər otağına qaçaraq göz yaĢları içində deyir: - VII a sinifind ə ki Abbasov m ə ni t ə hqir etdi! - Bu n ə üstündə baĢ verib? – dey ə onun h əmkarları soruĢdular. - Sinif yoxlama iĢi yazırdı. Mən partalar arasında gə z ə rk ə n hiss etdim ki, Abbasov arxadakı parta yoldaĢının yazısına baxır. Mə n ona bir neçə d ə f ə x ə b ərdarlıq etdim. ġagird buna ə h ə miyy ə t verm ədi. O, yazı iĢi d ə ft ə rini m ənim stolumun üstünə qoyduqda m ə n d ə ft əri cırdım. Abbasov m ə ni t ə hqir etdi. Sakitl əĢən müə llim ə h əmkarlarının fikri ilə razılaĢdı və bildirdi ki, bir q ə d ə r ə s ə bil əĢmiĢdi, yazı iĢi də ft ərini cırmaq istəmirdi. Qoy Abbasov bütün sinif qarĢısında üzr istə sin. O, m əni bütüb sinfin qarĢısında tə hqir edib. Müəllimin davranıĢını tə hlil edin v ə ona qiym ət verin. Müəllim bütün sinfin qarĢısında Abbasovun üzr istə m ə si t ə l ə bini ir ə li serm ə kd ə haqlı idimi? Abbasov v ə bütün sinif bu tə l ə b ə nec ə reaksiya göstə r ə c ək. Müə llim ə v ə Abbasov bu münaqiĢə ni h ə ll etm ək üçün necə h ə r ə k ə t etm ə lidirl ə r? 335 Situasiya 3. Yeni keçə c ə yi d ərsin mövzusunu lövhə y ə yazan müə llim arxa partada ə yl əĢən Ģagirdlə rd ən birinin it kimi hürdüyünü eĢitdi. Müə llim buna ə h ə miyy ə t verm ə d ən mövzunu yazmaqda davam etdi. (reaksiyanın lə ngidilm ə si). Sonra müə llim sakitc ə geriy ə boylandı, saatına baxdı: - “Ġndi saat 11 45 - dir. sabah bu vaxtı özünüzü gözləyin. Hürə n kimdirs ə , diĢlə y ə d ə bil ər”. Bu sözlə rd ən sonra bütün Ģagirdlər gülüĢdü, sinifdə ki g ə rginlik aradan qalxmıĢ oldu. Ġntizamsız Ģagird xoĢagə lm ə z v ə ziyy ə t ə düĢmüĢdü. (Situasiyanın rasionallaĢdırılması). Situasiya 4. Müəllim yeni mövzuya aid materialı izah ed ə rk ən ġ. Adlı Ģagird qulaq asmır, ə ksin ə, öz parta yoldaĢı ilə n ə is ə bar ə d ə danıĢaraq gülür. Müəllim öz izahını baĢa çatdırdı. Həmin Ģagirdə heç bir xə b ərdarlıq etmədi. Müəllim ġ - ya sual verdi v ə onu lövhə y ə çağırdı. ġ. Lövhə qarĢısına ə ll ə ri cibind ə çıxdı. Suala cavab ver ə bilm ə di, yen ə d ə gülmə kd ə davam etdi. Bütün sinif bu v ə ziyy ə tin nec ə sona çatacağını gözlə yirdi. Müə llim nec ə h ə r ə k ə t etm ə lidir? Situasiya 5. Sinif müəllimin verdiyi müstəqil iĢi yerinə yetirir. Bir q ə d ər keçdikdə n sonra müə llim görür ki, K. Adlı Ģagird sakitcə oturub, h ə l ə d ə iĢə baĢlamayıb. Müəllimin “Sən özünə g əldinmi?” sualına Ģagird: “Heç fikirləĢmirə m d ə!” dey ə cavab verdi. Müəllim hansı davranıĢ proqramı ilə h ə r ə k ə t etm ə lidir? Situasiya 6. Sinifd ən bayıra qaçan şagird qapı önündə sinf ə daxil olan müə llim ə il ə b ərk toqquşur . Şagird üzr istədi. Müə llim n ə etm ə lidir? 336 Situasiya 7. ġagird fənn üzrə ev tapĢırıqlarını müntə z ə m olaraq yerin ə yetirmirdi. Müəllim onun gündə liyin ə h ə r d ə f ə “2” yazdıqda adə t ən o deyirdi: “Nə q ə d ə r ist əyirsiniz yazın!”. Növbəti sorğu zamanı Ģagird yenə d ə cavab verm ə diyi üçün “2” aldı. Müə llim bu situasuyada nec ə h ə r ə k ə t etm ə lidir? Situasiya 8. “Mühazirə zamanı bir tə l ə b ə müə llim ə ə h ə miyy ə t verm ə d ə n ə lind ə ki q əzeti saymazlıqla o tə r ə f-bu t ə r ə f ə çevirə r ək oxumaqdadır...”. Mühazirəçi müə llim nec ə h ə r ə k ə t etm ə lidir. Situasiya 9. “Müə llim sinf ə daxil olduqda görür ki, üç nə f ə r yeniyetm ə siqaret çə kir. Müə llim nec ə h ə r ə k ə t etm ə lidir. Situasiya 10. “Ağıllı və erudusiyalı Ģagirdlə rd ə n biri h ə r d ərs müə llim ə deyir ki, keçilən mövzu maraqlı və aktual deyil. Niy ə icaz ə vermirsiniz ki, xaricd ə olduğu kimi, Ģagird hansı mövzunu lazımlı hesab edirsə , onda g əlib iĢtirak etsin. Bel ə d ə rsl ər cansıxıcıdır. UĢaqlar bunun demə kd ə n sad ə c ə olaraq m ə kinirdil ər....” Müə llim nec ə cavab verm ə lidir? Situasiya 11. “ġagird də rsd ə partanın üstünə Ģə kinm ə d ən, aĢkar surə td ə bir x ə tt çə kdikd ə n sonra ikincini d ə çə km ə y ə baĢladı”... Müə llim nec ə h ə r ə k ə t etm ə lidir? 337 Situasiya 12. Müə llim sinf ə daxil olark ən görür ki, sinifdə s ərçə uçur və uĢaqlar onu tutmağa çalıĢırlar. Müə llim n ə etm ə lidir? Yüklə 2,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|