Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev
-§. Javobgarlikning muqarrarligi prinsipi
Yüklə 3,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Javobgarlikning muqarrarligi prinsipi
|
11-§. Javobgarlikning muqarrarligi prinsipi
JKning 10-moddasi jinoyat sodir etgan shaxs javobgarlikdan qutulib qolmasligi haqidagi umumiy talablarni mustahkamlaydi: «Qilmishida jinoyat tarkibining mavjudligi aniqlangan har bir shaxs javobgarlikka tortilishi shart». 45 Jinoyat kodeksidagi mazkur qoidaning mavjudligi, jinoyat huquqi normalarining barqarorligi va bir xilligi jinoyat to‘g‘risidagi qonun hujjatlari mavqeining oshishiga yordam beradi. Shu bilan birga javobgarlikning muqarrarligi prinsipi barcha fuqarolarning harakatiga nisbatan ogohlantiruvchi ta’sir kuchiga ega bo‘lib, shu orqali Jinoyat kodeksining oldiga qo‘yilgan vazifalarning amalga oshishiga ko‘maklashadi. Javobgarlikning muqarrarligi prinsipi birinchi navbatda jinoyat sodir qilgan shaxslarga qaratilgan va mazkur shaxslar tomonidan sodir qilingan harakatlar uchun javobgarlik to‘g‘risidagi ko‘p qirrali qoidalarni o‘rnatadi. JKning 10-moddasidagi prinsip qonuniylik prinsipi va fuqarolarning qonun oldida tengligi prinsiplarining davomi hisoblanib, ularni aniqlashtiradi va bir paytning o‘zida ularning chegarasidan bir oz chiqadi ham. Xususan, ushbu modda muayyan shaxslar doirasiga, ya’ni qilmishida jinoyat tarkibi mavjud bo‘lgan har bir shaxsga qaratilgan. Shaxsning xatti-harakatida jinoyat tarkibi mavjudligini aniqlash javobgarlikka tortishning muhim belgisi hisoblanadi, ya’ni, bu jinoyat qonuni bilan jazolovchi va harakatni ijtimoiy xavfli deb o‘rnatuvchi obyektiv va subyekt belgilar majmuidir. Shaxsning qilmishida jinoyat tarkibining aniqlanmaganligi shaxsning jinoiy javobgarlikka tortilmasligiga sabab bo‘ladi. Qonun talabiga ko‘ra, qilmishda jinoyat tarkibi mavjud bo‘lsa, shaxs jinoiy javobgarlikka tortiladi. Bunday talab shuni bildiradiki, har bir ijtimoiy xavfli qilmishda shaxs muayyan qonun normasi bilan cheklangan salbiy oqibatlarni boshdan kechirishi kerak. Shuni ta’kidlab o‘tish lozimki, salbiy oqibatlar quyidagilarda ifodalanadi: – Jinoyat kodeksi normalari tatbiq etiladigan shaxslarni O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi normalariga muvofiq jinoiy javobgarlikka tortishda; – amaldagi qonunlar, xalqaro shartnomalar yoki bitimlarga muvofiq chet el fuqarolarining javobgarligi to‘g‘risidagi masala O‘zbekiston Respublikasi sudlariga tegishli bo‘lmasa, ular O‘zbekiston Respublikasi 46 hududida jinoyat sodir etgan holda xalqaro huquq normalariga muvofiq hal qilinadi. Shuni aytib o‘tish lozimki, Jinoyat kodeksiga muvofiq, shaxsni jinoiy javobgarlikka tortish jazo qo‘llanilishi shartligini anglatmaydi. Sodir qilingan qilmish uchun javobgarlik faqat jazo vositasidagina emas, balki jinoyat qonunida nazarda tutilgan boshqa huquqiy ta’sir choralarini amalga oshirish orqali ham qo‘llanilishi mumkin1. Amaldagi qonunchilikda jazodan ozod qilishning turlari ham mavjud. Jumladan, shartli hukm qilish, jazoni o‘tashdan muddatidan ilgari ozod qilish va hokazo. Yüklə 3,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|