Genetika akadem ik litsey o ‘quvchilari uchun darslik

II. 
Genom mutatsiyalarining ikkinchi xili aneuploidiya yoki
geteroploidiyadir.
Bunda xromosomalar to ‘plamida qandaydir xro-
mosomaning kamayishi yoki ortishi kuzatiladi. Agar gomolog xro-
mosomalardan bittasi kamaysa
monosomiya (2n — 1),
bitta gomolog
xromosoma ortiq bo ‘lsa —
trisomiya (2n
+
1),
gomolog xromoso­
malar soni ikkidan ko‘proq ortsa —
polisomiya (2n
+
n)
deyiladi.
Aneuploidiyalar autosomalarda ham va geterosomalarda ham
kuzatilishi mumkin.
Aneuploidiyalar meyozda ayrim xromosomalar ajralishini
buzilishi natijasida kelib chiqadi. Xromosomalar ajralishi buzi-
lishlari somatik hujayralarda mitozda ham kuzatilishi mumkin.
Buning natijasida mozaik (xromosomalar soni har xil) hujayralar
hosil bo ‘ladi.
15-§. Xromosoma mutatsiyalari
Xrom osoma m utatsiyalari
— xromosomalarning tuzilishini
o‘zgarishi natijasida kelib chiqadi. Ular
xromosoma aberratsiyalari
deb ham ataladi. Bu mutatsiyalarda xromosomalarda genlar soni va
lokalizatsiyasi (joylashishi) o ‘zgaradi.
Ular xromosoma ichi va xromosomalararo mutatsiyalarga
bo‘linadi
(11-jadval).

---

---

67
11-j a d v a l

Xromosoma mutatsiyalari
Xromosomalararo
Translokatsiya
Inversiya Duplikatsiya
Deletsiya
46, XX, t (15+21)
46, XX, 5p —
46, XY, t (15+21)
Xromosoma
Xromosoma
46, XY, 5p —
qismi uzilib,
ayrim
(«mushuk ching‘irig‘i»
Daun sindromining 180° ga aylanib qismlarining
sindromi)
translokatsiya
joylashishi
ko‘p
varianti
takrorlanishi
Xromosomalar ichi mutatsiyalariga, inversiya, duplikatsiya va
deletsiya misol bo‘ladi