Genellikle çocuk yaşta kendini gösteren bir

MUTİZM  

 

Genellikle çocuk yaşta kendini gösteren bir 

rahatsızlıktır. Bu yüzdende çocukluk hastalığı olarak ta 

adlandırılır. Bu rahatsızlık çok farklı şekillerde ortaya çıkabilir. 

Temelde selektif mutizm ve tümden mutizm (toptan 

suskunluk, hiç konuşmama) olarak iki ana gruba ayrılır. 

 

 

 

 

 

Selektif mutizm 

 

Selektif Mutistik çocuklar konuşabilme yeteneğine 

sahiptirler. Ama bu yeteneği kendileri için yabancı 

ortamlarda, belirli yerlerde ve/veya belirli kişilere karşı 

sergileyemezler. Dilsizleşirler, susarlar, taş kesilirler ve 

sonuçta sadece jest ve mimiklerle veya yazılı olarak 

anlaşma yoluna giderler. 

(Hartmann 1992 in: Katz-Berstein 2007)  

  

 

Anaokuluna veya okula başlangıç çocuklar 

tarafından rahatsızlık verici bir durum olarak algılanabilir. 

Olabilir ki bazı çocuklar (ana) okulun ilk günlerinde tek bir 

kelime dahi etmezler. Bu durum illaki bir konuşma problemi 

olarak algılanmak zorunda değildir. Bunun ‚problem’ 

olarak görülebilmesi için sorunun uzun bir süre devam 

etmesi gerekir. Normal koşullar altında bu sürenin en az bir 

ay olması gerekir. Bu bağlamda selektif mutizmim tanımı 

tekrardan ve biraz daha ayrıntılı olarak yapmakta yarar 

var. 

 

Mustafa MİRCALI (Melikgazi RAM Özel Eğitim Uzmanı) 

MUTİZM  

 

Yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı üzere 

selektif mutistik çocuklar konuşabilme yeteneğine 

sahiptirler. Ancak belirtildiği üzere belirli ortalamalar da 

veya belirli bir topluluğa karşı konuşmada tutukluluk 

gösterirler. Ama bu tutukluk çocuğun kendisini güvende 

hissettiği tanıdığı bildiği yakın çevresinde kendisini 

göstermez. Bu durum genellikle ev ortamında gözlenir. 

 

Çocuk evde sular seller gibi konuşur. Çekingenlik 

ve/veya utangaçlıktan/tutukluktan eser dahi yoktur. Ama 

okulda hiç konuşmadığı Hatta anne yada babası bile 

okulda olduğunda onunla konuşmadığı durumlarla da 

karşılaşılabiliyor. Okulun kapısından çıkar çıkmaz 

konuşmaya başlar. Evde çocuğun tanımadığı kimselerin 

bulunması veya çocuğun sık görüşmediği akrabalarının 

ziyarete gelmesi durumunda çocukların mutistik 

davranışları gösterdiği gözlenmiştir. Bunun nedeni 

çocukların bu kişileride kendileri içim yabancılar sınıfına 

koymalarıdır 

 

3;4- 4;1 yaşları arasında suskunluk gözleniyorsa 

erken dönem selektif mutizmi 5;5 yaşlarından itibaren 

gözleniyorsa geç/okul mutizmi olarak da adlandırılır. Yaşlar 

arasındaki geçiş, bozukluğun çocuğun yaşamındaki 

değişikliklerin onun için ‚yeni’ olması ve bununda 

beraberinde ‚adaptasyon’ ve ‚entegre’ olmak zorunluluğu 

anlamına geldiği ipucunu veriyor. 

 

MUTİZM  

• Total mutizm genellikle 

yetişkinlerde görülür. Selektif 

mutizmin tersine kişilerin 

kendilerini sözel olarak ifade 

ettikleri herhangi bir ortam, 

kişi veya kişiler yoktur.  

 

• Bununla kastedilen, total 

mutist olan kişiler yaşamın 

her alanında ve ilişkide 

oldukları hiç kimseyle 

(tanıdık veya yabancı) 

konuşmazlar. İletişim, eğer 

varsa, sadece yazılı olarak 

yapılır. Total mutizm 

belirtildiği gibi çoğunlukla 

yetişkinlerde görülür ve 

psikolojik veya psikiyatrik 

nedenlere bağlıdır. 

 

Total Mutizm 

(Toptan 

Suskunluk, Hiç 

Konuşmama) 

MUTİZM  

Hangi Yaş Gruplarında Görülür?  

 

Normalde selektif mutizm ilk olarak 

anaokulunda kendini gösterir. Ama selektif 

mutizmin işaretlerini daha önceki dönemlerde 

görmek mümkündür. Anaokulundan önceki 

dönemde çocuğun komşu ziyaretlerinde veya 

oyun parkındaki içine kapanık ve sessiz davranışları 

çoğunlukla utangaçlık olarak yorumlanır. Bu 

davranış çocuk doktoruna yapılan ziyaretlerde de 

kendini gösterir. Burada çocuklar alışılmadık bir 

sekilde sessiz ve sıkılmadan uzun bir süre oturur ve 

beklerler. Burada çocuk, doktorun direktiflerini takip 

etmez, halbuki evde tam tersine bir eğilim içindedir. 

Hareketlidir, konuşkandır ve yerinde durmaz. Ama 

anaokulunda belirli bir alışkanlık süresinden sonra 

(en az bir ay) çocuk günlük aktivitelere 

katılabilmeli ve diğer çocuklarla veya öğretmeniyle 

herhangi bir formda diyaloğa geçebilmelidir. Eğer 

bu gerçekleşmezse genelde anne-babalar 

öğretmenler tarafından uyarılırlar. Başlangıçta 

anne-babaların çocuklarının herhangi bir aktiviteye 

katılmadan sessizce bir köşede oturduğuna 

inanmaları güçtür. 

MUTİZM  

Hangi Yaş Gruplarında 

Görülür?  

 

Mutistik davranışlar, daha 

doğrusu seçici veya tümden 

mutizm, yuvada, anaokulunda, 

ergenlikte veya yetişkin yaşlarda 

ortaya çıkabilir. Daha sonra ayrıntılı 

bir şekilde anlatacağımız gibi 

yetişkin yaşlardaki mutismus 

çoğunlukla psikiyatrik 

bozukluklarla bağlantılıdır. 

Anaokulu 

Öğretmenlerine Öneriler 

4.Çocuğun tedavi süresince terapistinden aldığı direktifleri 

uygulayıp uygulamadığına dikkat edin ve gerektiği yerde 

destekleyin. 

3.Ailelere tedavi süresi boyunca çocuğu sosyal 

integrasyonu için destekleyeceğinizi belirtiniz. DİKKAT: 

Selektif mutistik çocuklara ne özel bir ayrıcalık tanınıp fazla 

ilgi ve alaka gösterilmeli nede diğer çocuklardan isole 

edilmelidirler. 

2.Aileleri çocuklarını bir logopede, dil ve konuşma 

bozukları uzmanına veya çocuk doktoruna götürmeleri için 

motive ediniz. 

1.Öncelikle aileler çocuklarının suskunluğu hakkında bilgilendirilmelidir. 

Burada önemli olan suskunluğun dört haftadan fazla sürmesi (bkz. tanı 

kriterleri) ve utangaçlıkla karıştırılmamasıdır. Okulun başlangıcında gözlenen 

bazı davranışlar, örneğin; anneden ayrılmak istememe, gözyaşlarına 

boğularak ağlama, bağırma, küfür etme, tekme atma mutizmin başlangıçı 

olarak algılanmamalıdır. 

Anaokulu 

Öğretmenlerine Öneriler 

5.Kendinizi ve aileyi, çocuğun sözsüz iletişim olanaklarını 

(örneğin; evet-hayır için başını sallama, jest ve mimiklerle 

bazı işaretleri verme, sessizce aktivitelere katılma, grup 

halindeyken fısıldama gibi) kullanması ve/veya bunların 

oluşturmasına yardımcı olmada motive ediniz. 

6.Terapi başladıktan sonra, eğer sesli iletişim yeteri 

kadar oturmuş ve güvenilir ise çocuk ile kontak 

kurmaya çalışın.  

7.Ailelere, selektif mutizmin tedavi edilebilirliği 

gerçeği ve terapi halinde genellikle suskunluğun 

çözüldüğü konusunda bilgilendiriniz. 

8.Çocuğu olduğu gibi kabul edin. Bu hem anaokulu 

ve okul hemde anne-babalar için geçerlidir. 

Kaynak: Hartmann, Lange 2003 

Mustafa MİRCALI (Melikgazi RAM Özel Eğitim Uzmanı)