kerak. Undan tashqari quyidagilarga ham e’tibor berish kerak : kvadrat tenglamaning yechimi bo’lgan ikkala ildiz xamma vaqt masalaning shartini qanoatlantirmirmasligi mumkin : grafikni analiz qilish real tartiblarda egri chiziqning chegaralanganligini ko’rsatish mumkin.
Turli bosqichdagi masalalarning yechimining yozganda, o’quvchi masala yechishning borishidagi o’z fikr va maulohazalarini qisqacha bayon qilishi tavsiya etiladi. Bunday yozish masala yechimining dasturiga muvofiq yaxlit ko’rinishda bo’lishi yoki har bir amalga qisqacha tushuntirishlar berish orqali bo’lishi mumkin. Shuning uchun fizika o’qituvchisining vazifasi o’quvchilarni yechimlari batafsil yozilgan fizikadan ba’zi masalalar to’plami bilan tanishtirib borishdan iboratdir. Bu bilan esa o’quvchilarning mustaqil ishlash ko’nikmalari shakllanib boradi.
Moddiy nuqta kinematikasi
Moddiy nuqta kinematikasi
Old qo’shimchalar. Bizning yozish, o’qish hamda hisob-kitobimizni osonlashtirish uchun old qo’shimchhalar kiritilgan.
№
Nomi
Belgilanishi
Son qiymati
Daraja ko’rinishida
1.
Tera
T
1 000 000 000 000
1012
2.
Giga
G
1 000 000 000
109
3.
Mega
M
1 000 000
106
4.
Kilo
k
1 000
103
5.
detsi
d
0.1
10-1
6.
santi
s
0.01
10-2
7.
milli
m
0.001
10-3
8.
mikro
mk,
0.000 001
10-6
9.
nano
n
0.000 000 001
10-9
10.
piko
p
0.000 000 000 001
10-12
11.
femto
f
0.000 000 000 000 001
10-15
12
atto
a
0.000 000 000 000 000 001
10-18
Quyidagi birliklarni XBS birliklariga aylantiring.
Quyidagi birliklarni XBS birliklariga aylantiring.
Ko’pchilik masalalarda tezlikning km/h birligi ishlatiladi, lekin bizda tezlikning XBS da birligi m/s qabul qilingan.
1. km/h dan m/s ga o’tkazish uchun 3,6 ga bo’lamiz.
Masalan: 54 km/h=(54:3,6) m/s=15 m/s.
2. m/s dan km/h ga o’tkazish uchun 3,6 ga ko’paytiramiz.
Masalan: 25 m/s=(25*3,6) km/soat=90 km/h.
4,5 sm2= m2
78 sm3= m3
2 mm2 = m2
3 mm3= m3
9,9 mkm2= m2
8,5 km2= m2
1,34 km3= m3
5,6 GHz= Hz
6,3 THz= Hz
100 nm= m
86 pC= C
8,9 gr/sm3= kg/m3
1,2 C/sm2= C/m2
5 litr/s= m3/s
1 litr= m3
1 dm3= m3
3,5 dm2= m2
55 dm= m
90 km /h necha m / s ?
90 km /h necha m / s ?
72 km /h necha m / s ?
54 km /h necha m / s ?
3,6 km /h necha m / s ?
1440 km/h necha m / s ?
1 km /h necha m / s ?
0,108 km/h necha m / s ?
129,6 km/h necha m / s ?
10 m/s necha km / h ?
12 m/s necha km / h ?
30 m/s necha km / h ?
1 m/s necha km / h ?
250 m/s necha km / h ?
20 m/s necha km / min ?
16 m/s necha km/min?
70 m/s necha km / min ?
To’g’ri chiziqli tekis harakat
To’g’ri chiziqli tekis harakat
Tezlik formulasi : Bu erda s-yo’l, t-vaqt.
To’g’ri chiziqli tekis harakat
ning harakat tenglamasi x=x0+vt. x0-boshlang’ich koordinata (sanoq jismiga nisbatan jism qaerda turganligi).
1. Piyoda kishi to'g'ri chiziqli tekis harakatlanib 30 m masofani t = 20 s vaqtda bosib o'tdi. Piyodaning tezligini toping (m / s).