Fitohormonlar və ya bitki hormonları-bitkilərin intensiv



Yüklə 24,01 Kb.
səhifə5/5
tarix02.01.2022
ölçüsü24,01 Kb.
#42136
1   2   3   4   5
Adsız 1

Ürək  qlikozidləri.  Ürək  əzələsinə  güclü  təsirləri  ilə 

xarakterizə  olunurlar.  Ürək  qlikozidlərinin  tərkibinə  aqlikon 

kimi tsiklopentanperhidrofenantren törəmələri iştirak edir.   


 

204  


 

 



                                                                   CO 

 

 



                                                                   

                                         X                           

                                X            CH

3

        X    



                                                                    

 

                            R



                                                 

                                               OH 

        R–O  

                            

Burada:  R–mono-,  di-,  tri-  və  ya  tetrasaxaridlərin 

qalıqlarıdır,  R

1

-oksigensaxlayan  qrup  və  ya  –CH



3

.  X  isə  H  və 

OH qrupunun olduğunu göstərir. Ürək qlikozidləri O-qlikozid-

lər  qrupuna  aiddir.  Ürək  qlikozidləri  əsasən  Apocinaceae



Liliaceae,  Scrophulariaceae,  Cruciferae,  Ranunculaceae  və  b. 

fəsilələrə aid bitkilərdən alınır. Ürək əzələləri qlikozidlərini az 

miqdarda  qəbul  etdikdə,  onlar  ürək  əzələlərinin  fəaliyyətinə 

müsbət  təsir  göstərərək,  onu  stimullaşdırır.  Tərkibində  ürək 

qlikozidləri olan bitki ekstraktları tibb sahəsində geniş istifadə 

olunurlar.  



Siniqrin.  Bu  qlikozid    xardal  toxumlarının    tərkibində 

daha  çox  olur.  Siniqrin  xardal  toxumlarına  xas  olan  ətirə  və 

dada malikdir. Siniqrin S-qlikozidlər qrupuna aiddir.  

 

          CH



2

OH  

H                    O 

         H                      S–C=N–CH

2

CH=CH 


     HO     OH         H   



                             H      OSO

3



      H            OH 

Siniqrin 




 

205  


 

 



Xardalda  siniqrinin  miqdarı  quru  kütləyə  görə  3%  təşkil 

edir.  Siniqrin  xardalın  tərkibində  kalium  duzu  şəklində  olur. 

Xüsusi  fermentin  təsiri  ilə  siniqrin  D-qlükozaya,  allil  xardal 

yağına CH

2

=CH–CH


2

N=C=S və KHSO

4

 çevrilir.  



N-qlikozidlər.  Bu  qlikozidlər  şəkərlə  azotlu  əsasların 

birləşməsi  zamanı  əmələ  gəlirlər.  N-qlikozidlər  bitkilərin 

tərkibində  geniş  yayılmışlar,  onlara  nuklein  turşularının  əmələ 

gəlməsində  iştirak  edən  nukleozidlər  və  nukleotidlər  aiddir. 

Təbiətdə  ən  geniş  yayılmış  adenozini,  quanozini,  sitozini  və 

qeyrilərini göstərmək olar.  Onların quruluşları, əmələ gəlməsi 

və  çevrilmələri  barədə  “Nuklein  turşuları”  bölməsində  ətraflı 

izah olunur. Nukleotidlərin nümayəndəsi olan adenil turşusu və 

ya  adenozinmonofosfat,  quanil  turşusu,  hətta  makroenergetik 

xüsusiyyətə  malik  adenozinüçfosfat  turşusu  və  uridinüçfosfat 

turşusu da  N-qlikozidlərə aiddir.   

C-qlikozidlər.  Bunlar  bitki  mənşəli  birləşmələr  olub, 

mono-,  di-şəkərlərin  bilavasitə  karbonla  birləşməsindən  əmələ 

gəlirlər.  Bitkilərdə  qlikozidlərin  miqdarı  onların  becərilmə, 

torpaq, iqlim şəraitlərindən və növündən  asılı olaraq miqdarca 

kəskin  dəyişirlər.  Cənub  rayonlarında  becərilən  bitkilərin 

tərkibindəki qlikozidlərin miqdarı, şimal rayonlarında becərilən 

bitkilərə  nisbətən  çox  olur.  Yuxarıda  qeyd  olunanlardan  aydın 

olur  ki,  qlikozidlər  bitkilərdə  geniş  yayılmışdır.  Onlar  insan 

orqanizmində  baş  verən  maddələr  mübadiləsinin  gedişində 

iştirak  edirlər.  Ona  görə  də  insanlar  bütün  il  ərzində  bitki 

mənşəli  qida  məhsulları  ilə  qidalanmaları  olduqca  zəruridir. 

Gün  ərzində  insanların  qəbul  etdiyi  qidanın  tərkibində 

təxminən 35-40% bitki mənşəli məhsullardan istifadə olunması 

zəruri  şərtdir.  Bu  əsas  onunla  əlaqədardır  ki,  heyvan  mənşəli 

məhsullardan  fərqli  olaraq  bitki  mənşəli  məhsullarda  insan 

orqanizmi  üçün  lazım  olan  komponentlər  vardır.  Đnsanların 

sağlam  yaşaması  üçün  lazım  olan  vitaminlər,  fitohormonlar, 

alkaloidlər,  qlikozidlər  və  qeyriləri  yalnız  bitki  mənşəli 



məhsulların tərkibində daha geniş yayılmışdır.   

Yüklə 24,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin