Fitohormonlar və ya bitki hormonları-bitkilərin intensiv

Qlükovanilin.  Bu  qlikozid  β-qlükoza  ilə  aromatik 

xüsusiyyətə  malik  vanilin  aldehidinin  qalığından  təşkil 

olunmuşdur. Bu O-qlikozidlər qrupuna aiddir.  

 

     CH

2

OH  

     H                   O                                        O 

     H                          O                 C 

  OH         H                                         H 

     OH                         H          O–CH

3 

  H            OH 

Qlükovanilin   

---

 

202  

 

 

Qlükovanilin  bitkilərin  tərkibində  geniş  yayılmışdır.  Ən 

çox  paxlalı  bitkilərdə  təsadüf  olunur.  Bundan  başqa 

qlükovanilin polimer fenol maddələri ilə birləşmiş şəkildə olur. 

Polimer  fenol  maddəsinin  nümayəndəsi  olan  liqninin  və 

melaninin tərkibində birləşmiş şəkildə olur.  

Onların hidroliz məhsullarından həm sərbəst vanilin, həm 

də  qlükovanilin  əmələ  gəlir.  Bitkilərdə  xüsusi  fermentin  təsiri 

ilə  qlükovanilin  asan  parçalanaraq,  qlükozaya  və  vanilinə 

ayrılır.  

Vanilin  qiymətli  ətirli  maddə  olduğu  üçün  qida  və 

ətriyyat  sənayesində,  hətta  müalicəvi  xüsusiyyətə  malik 

dərman preparatlarının hazırlanmasında istifadə olunur.   

Amiqdalin. 

Bu  

qlikozidin 

aqlikonu 

azottərkibli 

birləşmələrdən  əmələ  gəlmişdir.  O,  ən  çox  şaftalının  (2-3%), 

əriyin,  gavalının  (1-2%),  gilasın  (0,8%)  çəyirdəyində,  acı 

püstənin  toxumunda  (2,5-3,5%),  az  miqdarda  isə  almanın, 

armudun  toxumlarında  rast  gəlinir.  Onun  karbohidrat  tərkibi 

disaxaridlərin  nümayəndəsi  olan  hentibiozadan,  aqlikonu  isə 

sinil  turşusunun  və  benzoy  aldehidinin  qalıqlarından  təşkil 

olunmuşdur.  

                                    

     CH 

2

OH                O      CH

2

                      

     H                   O           H                    O              H                                        

     H                                 H                      O–C              

  OH         H          HO   OH         H     H        C    N 

     OH                         H                                           

 

  H            OH                H            OH 

Amiqdalin  

 

Amiqdalin–ağ  rəngli,  kristallik  formaya  malik  iysiz 

maddədir. Suda və spirtdə yaxşı həll olur.  

Turşu  və  ferment  təsirindən  hidroliz  zamanı  β-D-

qlükozaya, benzoy aldehidinə və sinilin turşusuna çevrilir.   

---

 

203  

 

  

Prunazin.  Bu  qlikozid  quruluşuna  görə  amiqdalinə 

oxşayır.  Onun  əmələ  gəlməsində  bir  molekul  β-qlükoza, 

benzoy aldehidi və sinilin turşusu iştirak edir.  

                                    

     CH 

2

OH                     H 

     H                   O                                        

     H                      O     C 

  OH         H                                         

     OH                         H         C     N

 

  H            OH 

Prunazin  

 

Prunazin  meşə  gilasının,  zoğalının  və  başqa  yabanı 

meyvələrin tərkibində daha çox olur.   

Vitsin.  Paxlalı  bitkilərin  (lobya,  noxud  və  s.)  bəzi 

növlərinin  toxumlarında  olan  qlikoziddir.  Hidroliz  zamanı  β-

qlükozaya, sinil turşusuna və divisinə parçalanır. 

 

                                          N 

     CH

2

OH      N    C    C       C      NH

2

 

     H                   O                                        

     H                      O    C       N 

  OH         H                       C                 

     OH                         H         

 

  H            OH                    NH

2 

 

Vitsin 

 

Vitsin paxlalıların toxumunda başqa sianogen qlikozidlə - 

vitsianinlə  birlikdə  olur.  Vitsianin  qlükozadan,  arabinozadan, 

divisindən və sinil turşusundan ibarətdir.