6. Rejissyor uchun (Rejissyorga) bundan ortiq dahshat yo‘q edi. (Sh. Xolmirzayev)
Fe’l haqida umumiy ma’lumot.
Nima qilmoq?, nima bo‘lmoq? so‘roqlariga javob bo‘lib, shaxs yoki narsalarning harakat, holatini ifodalagan so‘z turkumi FE’L deyiladi.
ESDA SAQLANG. Fe’llardan anglashilgan harakat va holat ma’lum shaxs yoki narsa tomonidan bajariladi. Ana shu shaxs yoki narsa harakatning bajaruvchisi sanaladi.
FE’L NISBATLARI HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT
Bajaruvchining harakat va holat jarayonida qay darajada ishtirok etishini bildiruvchi fe’l shakllari NISBAT SHAKLLARI sanaladi. Masalan, supurdi fe’lida supurish harakatini bajaruvchi shaxs aniq, supurildi fe’lida noaniq, supurishdi fe’lida birdan ortiq, supurtirdi fe’lida esa harakat boshqa shaxs vositasida bajarilgani ifodalangan.
ANIQ MAJHUL BIRGALIK ORTTIRMA O‘ZLIK
ANIQ NISBAT
Bajaruvchisi aniq bo‘lgan harakat yoki holatni bildirgan fe’l shakli ANIQ NISBAT deyiladi. Aniq nisbatning maxsus qo‘shimchasi yo‘q. Masalan: tushunmoq, tushun, tushundi kabi.
ESLAB QOLING. Nisbat qo‘shimchalari fe’l asosidan keyin qo‘shiladi.
O‘ZLIK NISBATI
Bajaruvchining o‘zi ustida amalga oshadigan harakat yoki holatni ifodalaydigan fe’l shakli o‘zlik nisbati deyiladi. O‘zlik nisbati shakli fe’l asosiga -(i)n, -(i)l qo‘shimchalarining qo‘shilishi bilan hosil bo‘ladi.
ESDA SAQLANG. Unli bilan tugagan fe’l asosiga o‘zlik nisbatining –n yoki -l undosh bilan tugagan fe’l asosiga esa –in yoki –il qo‘shimchalari qo‘shiladi. Masalan: (o‘zi) tarandi, (o‘zi) yuvindi, kuy (o‘zi) taraldi, gul (o‘zi) ochildi.
ESDA SAQLANG. Unli bilan tugagan fe’l asosiga o‘zlik nisbatining –n yoki -l undosh bilan tugagan fe’l asosiga esa –in yoki –il qo‘shimchalari qo‘shiladi. Masalan: (o‘zi) tarandi, (o‘zi) yuvindi, kuy (o‘zi) taraldi, gul (o‘zi) ochildi.
