Yüksək legirli poladlar:
Tərkibi: Cəm legirləyici elementlərin miqdarı >5%
Məqsəd: Tələb olunan xüsusiyyətlərə nail olmaq, məsələn: yeyilməyə,
korroziyaya, temperatura davamlılıq, maqnitlənmə və s.
İşarələnmə, məsələn: X12CrNi18- 8
X- yüksək legirli olmanı göstərir, 12/100=0,12%C, 18%Cr, 8%Ni
Legirləyici elementlərin təsiri:
-Ferrit əmələgətirənlər:
Cr, Mo, Si, Al, Ti, V, Nb. A
3
yuxarı A
4
aşağı düşür- nəticədə γ- sahəsi azalır (şək. 3.1.);
-Austenit əmələgətirənlər:
Ni, Mn, C, Co, Cu. A
3
aşağı A
4
yuxarı qalxır-
nəticədə γ- sahəsi böyüyür.
68
Alüminium
Güclü ferrit əmələ gətirəndir. Temperatura qarşı davamlılığı
artırır.
Mis
Austenit əmələgətirəndir. Korroziyaya qarşı davamlılığı artırır
və bərkidiləbilmə qabiliyyətinə təsir edir.
Vanadium
Ferrit əmələgətirəndir. Yüksək temperaturda möhkəmliyi
artırır.
Materialın tərkibində olan legirləyici elementlərin
miqdarından asılı olaraq, çoxnövlü kristallar və fazalar
əmələ gələ bilər ki, bu da hissələrin istismar
temperaturuna əhəmiyyətli təsir edir (cəd. 3.3.).
Cədvəl 3.3. Tərkibdə olan karbidin növündən və atomların
düzülüş fazasından asılı olaraq, materialın istismar
temperaturu:
KÜM- kubşəkilli üzləri mərkəzləşmiş, KHM-
kubşəkilli kəcmi mərkəzləşmiş.
Karbidlər/Fazalar
Temperatura dözümlük,
0
C
Struktur/Quruluş
Karbidlər, nitridlər:
M
3
C
M
23
C
4
M
7
C
3
MC, M(C,N),
M(C,N,O)
950...1050
<700
<1100
<1300
Ortoromb
Kub şəkilli
Heksoqonal
KÜM
İntermetallik fazalar:
η- faza, Fe
2
Mo
σ- faza, FeCr
Χ- faza, Fe
24
Cr
12
Mo
10
G- faza, Nb
6
Ni1
6
Si
7
<900
<900
750...1050
<900
Heksoqonal
Tetroqonal
KHM
Kub şəkilli
Sulfidlər:
NiS
CrS
NbS
645 (maye)
<1350
<1200
Nikellə evtektik
Heksoqonal
69
Şək. 3.12.- də nümunə olaraq, iki elementli
sistemin- FeNi və FeCr diaqramı təsvir olunmuşdur.
Diaqrama əsasən poladın tərkibində olan legirləyici
elementin miqdarından və temperaturdan asılı olaraq,
əmələ gələn fazalar təqdim olunmuşdur.
Dostları ilə paylaş: |
