Ətraf mühi̇tə və sosi̇al sahəyə təsi̇rlər və təsi̇razaltma tədbi̇rləri̇

10.13  Torpaq 

Bu 

bölmə

d

ə

 Layih

ənin layihələndirilmə

sind

ə

ki d

əyişikliklə

rin tikintisi v

ə

 istis

marı müddə

tind

ə

 

torpaq 

mül

kiyy

ə

ti,  torpaqdan istifad

ə

  v

ə

  torpaq 

ilə

 

əla

q

əli

  ya

ş

ay

ış

  vasit

ələ

ri  d

axil

 

olmaqla

 

torpaq  üz

ə

rind

ə

  poten

sial  təsirlə

r, 

elə

c

ə

  d

ə

 

əlaqə

dar  t

ə

sir

lə

rin 

minimuma

 

endirilmə

si, 

onlar

dan  yay

ınma

  v

ə

 

kom

pensasiya  t

ədbirlərini  haqqında  məlumat  verilir.  Ətraflı

 

məlumat

 

CQBKG 

layi

h

ə

si üçün  haz

ırlanmış

  torpa

ğı

n  sat

ı

n 

alı

n

ma

s

ı

n

ı

n 

planl

a

ş

d

ı

r

ılm

as

ı üzrə

 

xüsusi 

s

ə

n

ə

dd

ə

  (

”

Torpaq Sah

ələrinin Əldə

 

Olunmasına və

 

Kompensasiyasına dair Çə

rçiv

ə” və

  ya 

“

TSƏOKÇ”  və

  Torp

ağı

n  sat

ı

n 

alınma

s

ı 

v

ə

 

kom

pensasiya  üzr

ə

  t

əlimatlar”,

  TSAKT)  t

əqdim

 

olunur

  v

ə

  h

ə

r  hans

ı  uyğunsuzluq  yaranarsa  həmin  sə

n

ədlə

r

ə

 

istinad  edilməlidir  və

  h

əmin 

s

ə

n

ədlər üstünlük təşkil edir.

 

10.13.1 

CQBKG

 Layih

əsinin

 

torpaq

 

m

ülkiyy

əti, torpaqdan

 

istifadə

 v

ə

 

yaşayış 

vasitə

l

ə

rin

ə

 t

əsir

 

e

d

ə

 bil

ə

c

ə

k 

aspektlə

ri 

CQBKG layihə

sinin tikinti d

əhlizinin eni standart ölçü olan 36 m olaraq qalır, bölmə

 5.4.4-d

ə

 

göstərildiyi kimi bə

zi hiss

ələ

rd

ə

 ç

ətin iş sahələrinin yerləşməsi üçün keçid yolu 41 m

-

ə

 q

ə

d

ə

r 

artırılıb, və

 

torpağın alınmasına ümumi yanaşma CQBKG üzrə

 

Ə

MSSTQ-

nin son variantının 

5.4.7  Bölmə

si v

ə

  Torpa

ğı

n sat

ı

n 

alınma

s

ı

  v

ə

  ko

m

pensasiya  ç

ə

rçiv

ə

si (

TSƏOKÇ

) qeyd 

edildiyi  kimi  qalır

. CQBKG üzr

ə

 

Ə

MSSTQ-

nin  son  variantında  qeyd  edildiyi  kimi,  çay  ilə

 

k

əsişmələ

r v

ə

 

digə

r k

əsişmələrin,  elə

c

ə

  d

ə

  sah

ə

y

ə

 

spesifik  olan  tikinti  maneələ

rinin, o 

cümlə

d

ən  dik  yamacların  və

  tikintid

ə

 

partlayış  və

 

ya  digər  xüsusi  texnologiyaların  tələ

b 

olunduğu sahələrin yerləşmə

si üçün tikinti d

əhlizinin eninin artıq olması tələb oluna bilə

r. 

 

A

şağı

da 

göstərilə

n  Layih

ə

  f

əaliyyətlə

ri Az

ə

rbaycanda  Layih

ə

nin  T

ə

sirin

ə

  M

ə

ruz 

Qalan

 

İcmal

arda 

torpaq  mülkiyyə

ti,  torpaqdan  istifad

ə

  v

ə

  ya

ş

ay

ış

  vasit

ələ

rin

ə

 

potensial  tə

sir ed

ə

 

bilə

r: 

 

•

 

Qov

ş

aq 

mə

nt

ə

q

ə

sind

ə

  CQBK  KG23 (CQBKG KG0)  n

öqtə

sind

ə

  b

aşlayan

  v

ə

 

Gürcüstan  s

ə

rh

ə

din

ə

  q

ə

d

ə

r  dav

am

  ed

ə

n (CQBKG KG412)  v

ə

  Gürcüs

tanı

  k

ə

sib 

keç

ə

n  yeni  boru 

xə

ttinin  tikintisi,  istis

m

ara bura

xılma

s

ı 

v

ə

  istis

m

ar

ı

.  Boru 

xə

tti 

uzunluğu  boyunca  ə

ks

ə

r hiss

ələ

rd

ə

 

mövcud

  CQBK v

ə

  BTC boru 

xətlə

rin

ə

  para

lel 

olar

aq keçir 

•

 

Qobustan rayonunda Qoltuq kiçik qə

s

ə

b

əsinin yaxınlığında CQBK 

KG

23 nöqtə

sind

ə

 

müvə

qq

əti  qovşaq  və

 

ərsinləmə

 

stansiyasının  tikintisi,

  istis

m

ara bura

xılma

s

ı 

v

ə

 

istis

m

ar

ı.  Yerüstü  Qurğuların  (o  cümlə

d

ən  havalandırma  sahə

si) s

ə

th sah

ə

si 

t

əxminən 1.5 hektardır. 

 

T

əsirlə

r v

ə

 T

əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə

r)  

10-52 

 

CQBK-

nin Genişləndirilmə

si Layih

ə

si, Az

ə

rbaycan 

Ə

traf Mühit

ə

 v

ə

 

Sosial Sahə

y

ə

 T

əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə

si 

Yekun variant 

 

 

Bu  qur

ğu

 

növlə

ri 

aşağıdakılar nə

tic

ə

sind

ə

  torpaqdan istifad

ənin müxtəlif növlə

ri v

ə

 

müxtəlif 

növ və

 

davamiyyə

t

ə

 

malik olan təsirləri qaçılmaz edir

: 

 

•

 

Boru  k

əmə

rinin  tikintisi  (boru k

əmə

ri d

əhlizi)

  üçün  to

rpaqlar

  Layih

ə

  t

ə

r

ə

find

ə

n 

onları

n  cari 

sahiblə

rind

ə

n (ya  torp

aql

a

r özəl

 

mülkiy

y

ə

td

ə

 

old

u

ğu

  h

alda

 

özəl

  torpaq 

mülkiy

y

ətçilə

rind

ə

n  ya  da  b

ələ

diyy

ə

 

mülkiyyə

tind

ə

 

ol

d

uğu  zam

an  b

ələ

diyy

ə

  icra 

komitələ

rind

ə

n)  icar

ə

y

ə

 

göt

ü

rülə

c

ə

k.  Boru  k

əmə

ri üz

ə

rind

ə

 

mə

rk

ə

z

ləşə

n  8

m

-

lik 

zol

aq boyun

ca  giriş

i  v

ə

 

30m

-

lik  m

ühafiz

ə

 

zolağında  mə

hdudiyy

ətlə

rd

ə

n  t

ə

krar 

istifad

ə

ni 

ə

hat

ə

 ed

ə

n torpaq saz

işlə

ri 60 

illik

 

müd

d

ə

t

ə

 

bağl

anacaq. Torpaq sah

ələ

ri 

torp

aq  mülki

yy

ə

tç

ilərinin  ixtiyarın

da 

qal

acaq v

ə

  tikintinin  ba

şa  çatması

ndan  sonra 

ə

vv

əlki və

ziyy

ə

t

ə

 

qaytarılacaq

. Tikintinin v

ə

 b

ə

rpa 

işlə

rinin b

aşa çatması

ndan sonra 

istifad

ə

 

mə

hdudiyy

ətlə

ri (boru k

əmə

ri üz

ə

rind

ə

 

mə

rk

ə

z

ləşə

n  8

m  enində

 

zol

aq 

daxilində

  h

ər  hansı  tikintinin,  dərin  şumlamanın

  v

ə

  d

ərin  köklə

r

ə

 

malik  olan 

ağacların əkilməsinin qadağan edilmə

si v

ə

 boru k

əmə

ri üz

ə

rind

ə

 

mə

rk

ə

z

ləşə

n 30

m 

enind

ə

 

zol

a

q daxilində

 

tikintinin qadağan edilmə

si) n

ə

z

ə

r

ə

 

alınmaqla, torpaqlar

 k

ə

nd 

t

ə

s

ə

rrüfat

ı 

v

ə

 ya 

digə

r istifad

ə

 üçün sahi

blə

rin

ə

 qayta

rılacaq

  

•

 

Daimi  qurğuların  tikintisi  və

 

istismarı  üçün  nə

z

ə

rd

ə

 

tutulan

  torpaq  sah

ələ

ri  on

la

r

ın 

cari 

mülkiyyə

tç

ilə

rind

ə

n dai

mi ə

sa

sl

ar

la

 

əldə

 

ol

unacaq. 

 

Bununla yanaşı, tikinti ə

rzind

ə

 

aşağıdakı potensial təsirlər baş verə

 

bilə

r: 

 

•

 

Tikinti  i

şlə

ri  z

amanı  sürülə

rin  h

ə

r

ə

k

ə

tind

ə

 

mü

v

ə

qq

ə

ti  pozuntu

lar

 

(x

üsus

ilə

  boru 

k

əmə

ri 

xə

nd

ə

yinin  v

ə

 

əla

q

ə

dar  f

əaliyyə

t  v

ə

  avada

nlıqların  müvə

qq

əti  mövcudluğu 

istisnalara  sə

b

əb  ola  bilə

r)

;

 

bu  mə

s

ələ

y

ə

  bu  s

ə

n

ə

dd

ə

  bir  daha  diqq

ət  yetirilir  və

 

müvafiq

  t

ə

sir

azaltm

a  t

ədbirlə

ri  di

gə

r  t

ə

sir

azaltm

a  t

ə

dbi

rləri ilə

  yana

şı

 

Bölmə

  10.11-

d

ə

 t

əsvir olunur

 

•

 

Tikinti  f

əaliyyətlə

ri n

ə

tic

ə

sind

ə

 

şə

b

ə

k

ələ

rin  q

ı

r

ılma

s

ına  görə

  suvar

ma

  v

ə

  dr

enaj 

sist

emlə

rind

ə

 

müvə

qq

ə

ti pozuntu v

ə

 

əla

q

ə

da

r mə

hs

ul

 itkisi 

•

 

Tikinti 

mü

dd

ə

tind

ə

 

ə

kin  sah

ələ

rin

ə

 

g

iri

ş

in 

mə

hdu

dlaş

d

ı

r

ılma

s

ı;

  bu 

fermerlə

rin 

ə

kin 

sah

ələ

rin

ə

 

gi

ri

şinə

 

maneə

  yarad

ı

r  v

ə

 

məhsul

u

n  tam  və

  ya  qi

smən  itirilməsi  ilə

 

n

ə

tic

ələ

nir 

•

 

Torpaq s

ə

thin

ə

 

dağılma və

 

ya avadanlıqların müdaxiləsi kimi sə

b

əblə

r n

ə

tic

ə

sind

ə

 

boru k

əmə

rinin tikinti d

əhlizinin yaxınlığındakı torpaq sahələ

rind

ə

 

məhsula vurulan 

ziyan. 

 

İstismar

 

müddə

tind

ə

 

ə

n  yüks

ə

k 

ehtimal olun

an potens

ial

 t

ə

sir 

texniki

 

xidmə

t f

əaliyyətlə

ri v

ə

 

ya 

avtomobillə

ri

n  giriş

-

çıxışı

  n

ə

tic

ə

sind

ə

  boru k

əmə

ri d

əhlizində

  v

ə

  ya  y

axı

n

lıqdakı 

məhsulla

ra z

ə

r

ə

r d

ə

y

mə

si o

la bilə

r. 

 

Torpağın əldə

 

edilməsi ilə

 

bağlı bütün fəaliyyətlə

r üçün 

kompensasiya

 

prinsiplə

ri 

TSƏOKÇ

 

v

ə

 

müvafiq TSAKT sə

n

ədlə

rind

ə

 t

əqdim olunur

. 

10.13.2 

Əsas həssaslıqlar

 

Torpaqdan istifad

ə

 

nöqteyi

-n

ə

z

ə

rind

ə

n, boru k

əmərinin  marşrutu  boyunca  dörd

  zona 

müə

yy

ən edilmişdir (əlavə

 

məlumat üçün Fəsil 8

-

ə

 

baxın):

 

 

•

  KG0-dan KG 2.5-

ə

 q

ə

d

ər olan ərazi (o cümlə

d

ən qovşaq və

 

ərsinləmə

 

stansiyasının 

yeni yeri v

ə

  KG0-da boru k

əmə

rinin 

əlavə

  hiss

əsinin  başlanğıc  nöqtə

si): torpaq 

ə

sas

ə

n düz

ə

n v

ə

 

quru torpaqdır və

 burada heç bir k

ə

nd t

ə

s

ərrüfatı fəaliyyə

ti h

ə

yata 

keçirilmir. Bu ərazi yerli qoyunçular tə

r

ə

find

ən qış otlağı kimi istifadə

 

edilə

 

bilə

r. Bu 

ərazi dövlə

t

ə

 

məxsus ə

razidir 

•

  KG  2.5-d

ə

n  KG  6-ya q

ə

d

ər  olan  ə

razi:  boru k

əmərinin  marşrutu  nahamar  ə

razid

ə

 

qılıcı  davam  etdirir.  Bu  ə

razi k

ə

nd t

ə

s

ərrüfatı  üçün  istifadə

 

edilmir,  lakin  ə

vv

əlki 

ə

raziy

ə

  b

ə

nz

ər  olaraq,  ərazinin  aşağı  intensivlikdə,  arabir  qoyunların  otarılması 

üçün istifad

ə

 

edilməsi ehtimal edilir

 

T

əsirlə

r v

ə

 T

əsirazaltma Tədbirləri (Planlaşdırılmış Fəaliyyətlə

r)  

10-53 

 

CQBK-

nin Genişləndirilmə

si Layih

ə

si, Az

ə

rbaycan 

Ə

traf Mühit

ə

 v

ə

 

Sosial Sahə

y

ə

 T

əsirin Qiymətləndirilməsinin Əlavə

si 

Yekun variant 

 

•

  KG6-dan  KG19-a q

ə

d

ər  olan  ə

razi: bu düz

ə

n k

ə

nd t

ə

s

ərrüfatı  ə

razidir, 

ə

razinin 

suvarma və

 

drenaj kanalları boru kəmə

ri d

əhlizi ilə

 k

əsişir. Torpaq sahələ

ri nisb

ə

t

ə

n 

genişdir  və

 

xə

nd

əklə

r v

ə

 

ya  kanallarla  sə

rh

ədlə

r

ə

 

bölünür.  Məhsullara  pambıq, 

buğda və

 

yemlik məhsullar daxildir. Torpaq özəl mülkiyyə

td

ə

dir 

•

  KG19-dan  KG  34-

ə

  q

ə

d

ər  olan  ərazi:  CQBKG  marşrutu  qoyun  və

 

keçi  sürülə

rinin 

müvə

qq

əti otlaq sahəsi kimi istifadə

 

etdiyi  yarım

-

quru torpaqlarla kəsişir. Torpağın 

Dövlə

t v

ə

 ya b

ələ

diyy

ə

 

mülkiyyə

tind

ə

 

olması ehtimal edilir.

 

 

Ə

sas h

əssaslıqlar aşağıdakılardır:

 

•

 

Müv

ə

qq

ə

ti 

otlaq kimi istifadə

 

yarım quru torpaq (yuxarıdakı zona 1, 2 və

 4): 

o

 

Sürülə

rin su v

ə

 

otlaq sahələ

rin

ə

 

girişinə

 tikinti f

əaliyyətləri müvə

qq

əti maneə

 

yarada bilə

r 

o

 

Qovşaq  və

 

ərsinləmə

 

stansiyası  üçün  kiçik  torpaq  sahəsinin  daimi 

götürülmə

si 

•

 

Suvarılan kə

nd t

ə

s

ərrüfatı torpaqları (yuxarıdakı zona 3):

 

o

 

Tikinti  müddə

tind

ə

  t

ə

sir

ə

 

məruz  qalan  fermerlər  (torpaq  sahiblə

ri v

ə

  ya 

torpaq istifad

əçiləri) üçün yaşayış vasitələrinin müvə

qq

əti itirilmə

si. 

10.13.3 

Torpaq sahiblə

ri v

ə

 

istifadə

çil

ə

r

ə

 t

əsirlə

r 

Əsas ƏMSSTQ hesabatının 10.13.1 Bölmə

sind

ə

 

yaşayış vasitələ

rin

ə

 t

əsirlə

r t

əsvir edilir və

 

h

əmin  təsirlər  haqqında  burada  ümumiləşdirilmiş  qısa  məlumat  verilir.  Əsas  ƏMSSTQ 

hesabatına  müvafiq  olaraq  eyni  ərazilərlə

  k

əsişmə

 

olduğundan,  bu  əlavə

y

ə

 

ə

sas

ə

n boru 

k

əmə

ri hiss

əsi  ilə

 

bağlı  yaşayış  vasitələ

rin

ə

 

heç  bir  xüsusi  təsir  müə

yy

ən  edilmə

yib: ona 

görə

  d

ə

, 

əsas  ƏMSSTQ  hesabatının  10.13.1  Bölmə

sind

ə

  t

əqdim  edilən  ümumi  məlumat 

t

ətbiq edilir. Əsas təsirlərin qiymətləndirilməsi aşağıda ümumi şəkildə

 

verilir.

 

10.13.3.1 

Boru kə

m

əri 

– 

Tikinti mə

rh

ə

l

əsi

 

Öz

əl mülkiyyə

td

ə

 

olan torpaqlar LTMQİc

-

lar

 

üçün mühüm ehtiyat ola bilə

r, çünki 

sakinlə

rin 

çoxu müə

yy

ə

n d

ə

r

ə

c

ə

d

ə

 k

ə

nd t

ə

s

ərrüfatı ilə

 

məşğul olur və

 k

ə

nd t

ə

s

ərrüfatından əldə

 

edilə

n 

məhsullar  onların  yaşayışı  üçün  vacibdir  (şəxsi  istifadə

  üçün 

ə

rzaq v

ə

 

qalan  məhsulun 

satılması).  Dövlət  mülkiyyə

tind

ə

 

olan  torpaqlar  otlaq  kimi  istifadə

 

edilir  və

 

mal

-

qaranın 

b

əslənmə

si boru k

əmə

rinin bu hiss

əsi ilə

  k

əsişə

n 

ərazinin çox hissə

sind

ə

  h

əyata keçirilə

n 

yeganə

  k

ə

nd t

ə

s

ərrüfatı  fəaliyyətidir  (baxın  yuxarıda  zona  1,  2  və

  4, y

ə

ni boru k

əmə

rinin 

uzunluğunun təxminə

n 60%-

i bu Əlavə

d

ə

 

ə

hat

ə

 

edilir).

 

 

Tikinti  dövrü  (minimum  üç  il)  ilə

 

əlaqədar  yaşayış  tə

rzin

ə

 

potensial  təsirlər  aşağıdakılarla 

əlaqədardır:

 

 

•

 

Mal

-

qaranın hə

r

ə

k

ə

tin

ə

 

müvə

qq

ə

t

i mə

hdudiyy

ətlə

r 

•

  M

əhsulun müvə

qq

əti itirilmə

si v

ə

 

gəlir və

 

yaşayış vasitələ

rind

ə

 

əlaqədar azalma

 

•

  K

ə

nd t

ə

s

ərrüfatı sahələ

rin

ə

 

girişin müvə

qq

əti məhdudlaşdırılması

 

•

  Tikinti  f

əaliyyətlə

ri n

ə

tic

ə

sind

ə

 

şə

b

ə

k

ələ

rin  q

ı

r

ılma

s

ına  görə

  suvar

ma

  v

ə

  dr

enaj 

sist

emlə

rind

ə

 

müvə

qq

ə

ti pozuntu v

ə

 

əla

q

ə

da

r mə

hs

ul

 itkisi 

•

  Boru k

əmə

ri – 

İstismar mə

rh

ələ

si. 

 

T

ə

crüb

ə

 

göstə

rir ki, boru k

əmə

rinin K

əmə

r Sah

ə

sind

ə

  (KS) torpaqdan istifad

ə

 

ilə

 

bağlı 

mə

hdudiyy

ətlərin yaşayış tə

rzin

ə

 t

əsirlə

ri 

ə

h

əmiyyətsiz ola bilə

r.