Əlverişli təbii-coğrafi şəraiti olan Azərbaycan ərazisi dünyada insanın formalaşdığı ilk məskənlərdəndir

Nemət Pənahlı
Həmin gün, yəni 9 iyunda Azərbaycan KP MK-nın ideoloji işlər üzrə yeni dövlət katibi Rafiq Zeynalov Elçin Əfəndiyevin kabinetində komissiyanı qəbul etdi. Novruz bayramını dövlətə bu görüşdə qəbul etdirmi-şəm. Lakin 1989-da dövlət tərəfindən onun ilk rəsmi bayram kimi tutulmasını görmək mənə qismət olmadı. Onu, adı Sumqayıt hadisəsinə qarışmış bir gənclə dəniz kənarındakı DTK-a həbsxanasının 1 №-li kamerasında qarşıladıq, qəzetdən şam düzəldib yandırmaqla.

Əbülfəz Elçibəy
Dövlət məqamları və onlara yaxın adamlarla sonrakı görüşlərdə komissiyanın başçısı kimi mən oldum yalan, Sabir Rüstəmxanlı ilə Firidun Cəlilov oldu doğru. Komissiyanı mənim əvəzimə onlar yönəltməyə başladılar. Başqa cür desək, dövlət mənimlə yox, onlarla hesablaşırdı.

Tələb edirdim ki, komissiyanı Ə. Vəzirov özü qəbul etməlidir. Sabirlə Firidun bizi yönəltdi Ə. Vəzirovun yaxın adamı olan yazıçı Cəmil Əlibəyovun yanına. Bu adla ki, Ə.Vəzirovla görüşümüzü o, təşkil edəcəkdir.

Mikayıl Mirzə
C. Əlibəyovun Azərnəşrdəki otağında onun diktəsilə Firidun Cəlilovla Sabir Rüstəmxanlı Azərbaycan Kommunist Partiyasına komissiyanın adından məktub təşkil etdilər. Məktubda komissiya üzvləri partiyanın köməkçiləri kimi göstərilirdi. Buna əsəbiləşib dedim: "Mənim təşkil etdiyim komissiya partiyanın köməkçiləri yox, xalqın nümayəndələridirlər". Onlar bildiklərini etdilər. Durum belə olduqda, Bəxtiyar Tuncayla onlardan uzaqlaşası oldum. Buna baxmayaraq, Ə.Vəzirov komissiyanı qəbul edəndə mən də orada idim.

Ə.Vəzirovla görüşdə komissiya üzvləri xalqın problemlərini bir kənara tullayıb, öz məsələlərini həll etməyə başladılar. Kimi ev istəyir, kimi iş tələb edirdi və s. Ə. Vəzirova yaltaqlanmaq xirtdəyə qalxmışdı. Peşiman olmuşdum ki, gör kimləri xalqa vəkil etmişəm. Əlacım nə idi, gözə görünən "vətənsevərlər" bunlar idilər.

Ə. Vəzirovdan dövlətə təqdim etdiyim tələblərə cavab istədim. Konkret heç bir şey demədi, ümumi sözlər danışdı. Ona sual verdim: "Şəhərə niyə qoşun gətiz-dirmisiniz?" Cavab verdi ki, asayişi qorumaq üçün. Dərhal da əlavə etdi: "Sizi ayrıca qəbul edəcəyəm". Ancaq qəbul etmədi.

Görüşdə DTK-nın sədri Ziya Yusifzadə və respublikanın baş prokuroru İlyas İsmayılov da iştirak edirdi. Mitinq olayına görə universitetin bir müəllimi tutulmuşdu. Görüşün sonunda Z. Yusifzadədən onun buraxılmasını xahiş etdim. Buraxdırmağa söz verdi və doğrudan da buraxdırdı» (4).

Məlumat üçün bildirim ki, Ə. Vəzirovla görüşü təşkil edən F. Cəlilov və S. Rüstəmxanlı görüşdə iştirak edəcək adamların siyahısına məni və Neməti salmamışdılar. Həddən artıq radikal olduğumuza görəmi? Bəlkə də, «yuxarıların» məsləhəti beləymiş. Bunu dəqiq bilmirəm və heç vaxt da onlardan soruşmamışam.