Elektr energiyani ishlab chiqarish uzatish va taqsimlash

NOananaviy energiya manbalari



Shamol elektr stansiyalari



Gidroenergiya manbalari



Geotermal energiya manbalari


(Izoh: O’quvchilar berilgan topshriqlarni doskaga chiqib tushuntirib va taqdimot qilib berishadi.
(2.8-ilova)
Baholash mezoni
Guruhda ishlashni baholash jadvali

Guruh	Javobning aniqligi va toliqligi (2-5 ball)	Taqdim etilgan axborot yaqqolligi (2-5 ball)	Guruhning har bir a’zosi faolligi (2-5 ball)	Umumiy ball miqdori (2+3+4)	Baho (5/4)
1	2	3	4	5	6
1
2
3
4

Har bir guruh mezonlar bo’yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlar chiqishini baholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab beradi: 5 ball - «a’lo»; 4– «yaxshi»; 3 – «qoniqarli»; 2 ball – «qoniqarsiz».
Dars yakuniO’qituvchi o’tgan yangi mavzu bo’yicha tushunmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o’quvchilar javobini muhokama qilib, o’quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi.
(3.1-ilova )
Darsga faol ishtirok etgan o’quvchilarni o’qituvchi baholaydi

O`quvchilar faoliyatini baholash mezonlari

86-100 % 5 baho “a`lo”

71 - 85% 4 baho “yaxshi”

55 – 70% 3 baho «qoniqarli»

(3.2-ilova)
Uyga vazifa:

1. 
   Biomassani foydali energiyaga o‘zgartirish jarayonlarini o’rganib kelish
   

3.3-ilova)

T/r	Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1.	Gayibov T.Sh. Elektr tarmoqlari va tizimlari. – T.: VORIS-NASHRIYOT, 2010, 160 b. Ғойибов Т.Ш. Электр тармоқлари ва тизимлари. Мисол ва масалалар тўплами./Ўқув қўлланма. – Т.: ТошДТУ, 2006, 161 б. G’oyibov T.Sh. Elektr tarmoqlari va jihozlariga texnik xizmat ko‘rsatish, ishlatish va ta’mirlash. Kasb-hunar kollejlari uchun darslik. – T.: «ILM ZIYO», 2012. – 208 b.

17-Mavzu: Biomassa energiyasidan foydalanish


Reja:

2. 
   Biomassa tushunchasi
   
3. 
   Biomassani foydali energiyaga o‘zgartirish jarayonlari
   

Qayta tiklanuvchan energiya manbasi – biomassa – yog‘och, maishiy chiqindilar, vodorod gazi va spirtli yoqilg‘ilar kabilarni o‘z ichiga oluvchi biologik materialdir. Biomassa deyilganda asosan elektr yoki issiqlik energiyasini ishlab chiqarish uchun foydalaniluvchi o‘simlik materiallari tushuniladi. Biomassa foydalaniladigan ko‘plab odatdagi usullarda hozirgacha ularni bevosita ishlatish qo‘llaniladi.

Singan daraxtlar, shox-shabbalar, daraxt qobiqlari, yog‘och qirindilari kabilar aynan shunday maqsadlarda foydalaniladi. Biroq, biomassa tola va kimyoviy moddalarni ishlab chiqarishda qo‘llaniluvchi o‘simlik va hayvonlarning chiqindilarini ham o‘z ichiga oladi. Shuningdek, biomassaga yoqilg‘i sifatida ishlatilishi mumkin bo‘lgan biodarajali chiqindilar ham kiradi. Bularga muayyan geologik jarayonlarda hosil bo‘lgan ko‘mir yoki neft kabi yerosti qazilma yoqilg‘ilari kirmaydi.

Sanoat biomassasi makkajo‘xori, shakarqamish, palma kabi bir qator o‘simliklardan olinishi mumkin.

Qazilma yoqilg‘ilari boshlang‘ich tarixiy biomassaga ega bo‘lsada, ular odatda qabul qilingan biomassa sifatida qaralmaydi. Chunki, ularning tarkibida tabiiy uglerod siklidan uzoq vaqt davomida tashqarida qolgan uglerod mavjud. Shu sababli, ular yoqilganda atmosferaga uglerod oksidi chiqadi.