Ekolojik turiZMİn süRDÜRÜlebiLİRLİĞİ

3. EKOTURİZMİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ 
Doğal varlıklar insanların herhangi bir katkısı olmadan doğal olarak oluşan 
zenginliklerdir. Dağlar, ovalar, vadiler, ormanlar, göller, nehirler, denizler, 
doğal anıtlar, iklim ve jeolojik koşullara göre farklılaşan manzaralar doğal 
varlıklar kapsamındadır. Bir ülkenin sahip olduğu doğal varlıkların sayısı ve 
çeşitliliği, turistlerin o ülkeye gelmesinde en büyük çekim gücünü 
oluşturmaktadır. Bu nedenle, doğa ve doğal çevre, sürekli olarak insanların 
seyahatlerini yönlendiren çekici bir güç, aynı zamanda turizm sanayisinde 
vazgeçilmez hammadde durumunda bulunmaktadır. Ama doğal varlıklar 
herhangi bir şekilde değerlendirilmediği zaman hiçbir ekonomik yarar 
sağlamaz (Usta, 2001:51-52). Bu varlıklar turizmin hizmetine sokularak 
değerlendirildiğinde, yararlı ve ekonomik anlam taşıyan varlıklar haline 
dönüşürler. Doğal kaynaklar ekoturizm sayesinde turizm amaçlı kullanılıp 
değerlendirilir. Ekoturizm geniş alanlardaki ekolojik yapıyla birlikte 
düşünülmesi gereken bir turizm türü olduğundan, bütün turizm çeşitlerinde 
bunların dengesini bozacak müdahalelerden kaçınılması gerekir. 
Ekoturizmde insanların, doğal çevreyi ve yerel halkın yaşantısını yerinde 
yaşayarak öğrenmesi amacıyla, bireyler veya küçük gruplar halinde doğal 
alanlara seyahat etmelerinin sağlanması ekoturizm turlarıyla 
gerçekleştirilebilir (Çağatay vd, 2002: 205). Ekoturizmde büyük yatırımlara, 
beş yıldızlı otellere, lüks tesislere ihtiyaç yoktur. Bu eğilim doğal alanlara 
yönelik ziyaretlerin teşvik edilmesi ve çevresel konulardaki kişisel bilincin 
artması sonucunda ekoturizm faaliyetlerinin, turizmin merkezine oturması ile 
ortaya çıkmıştır. 1998 yılında yaklaşık 45 milyon kişi bu seyahatlere 
katılmıştır. 2010 yılında bu sayının 70 milyona ulaşacağı beklenmektedir. Bu 
rakamlara, doğal alanlara yönelik sayıları gittikçe artan yerli turistler de 
eklenmelidir. Özellikle, 1990’lı yılların başından itibaren milli parklara yönelik 
102

---

Alanya İşletme Fakültesi Dergisi 2/2 (2010)93-114 
önemli bir talep dikkat çekmekte ve bu alanlar ekoturizmin önemli 
çekiciliklerini oluşturmaktadır (Diamantis, 1998:515; Wood, 2002:20). Ancak, 
turizme açılan alanların artmasının yayılmasını tehlikeli görenler, bu 
mekânların da bozulacağı endişesini taşımaktadırlar. Ekoturizmde sahip 
olduğumuz doğal ve kültürel değerlerin korunması, geliştirilmesi, yerli halkın 
katılımını ve kalkınmasını sağlamak temel ilkedir. Böylece, kontrollü turlar 
sayesinde hem çevresel bozulmayı önlerken, hem de yerel halkın ekonomik 
kazancının sağlanması amacı da gerçekleştirilebilmektedir. Aslında, ekoturizm 
çevreye zararlı değildir ve bu yüzden genelde sürdürülebilir olarak anlaşılır; 
hem çevreci örgütler ve hem de Dünya Bankası tarafından doğa için olumlu 
bir gelişme olarak önerilir ve desteklenir (Gössling vd., 2002:199-200). 
Ekoturizmi bu çerçevede algılamak, yapılacak olan turizm etkinliklerini 
ekolojik ve ahlaki ilkelere dayalı olarak yürütmek, turizme ve yerli halka çok 
boyutlu katkılar getirecektir. Ekoturizm, “çevre ve kültür değerlerin 
sürdürülebilirliğini garanti altına alan, yerel halklara maddi yarar sağlayan 
turizm” olarak kavransa da, ağırlıklı faaliyet alanı olarak doğada yapılan 
turizm türlerini kapsamakta ve bazı ilkelere sahip olması gerekmektedir. 
Bunlar; doğal çevrenin ve yerel kültürlerin sürdürülebilirliği ilkeleridir. 
Doğal çevrenin sürdürülebilirliği ilkesi, doğa turlarında doğal çevrenin 
bozulmaması ve korunması demektir. Bu tür turların, belli bir plan ve 
program çerçevesinde hayata geçirilmesi, seçilen rotanın ve uyulması 
gereken kuralların önceden belirlenmesi ve eğitilmiş uzman rehber 
kullanılması gerekmektedir (Barnes and Barnes 1993: 47). Bu bölgelerde 
ulusal ya da bölgesel ekoturizm bilincinin yerleşmemiş olması nedeniyle, 
çirkin yapılaşmalar ve yaban hayatının gelişigüzel kullanılması söz konusu 
olabilir. Bunların önüne geçilmelidir. Bitki ve hayvan türlerinin envanteri 
çıkarılmadan ve bölgenin taşıma kapasitesi bilinmeden turların düzenlenmesi, 
ancak bu kuralların konulup, sıkı bir şekilde uygulanması ile mümkün 
olacaktır. Tur düzenleyen acentalar ve tur katılımcıları, milli park, doğal 
koruma alanı, vb. ilan edilmiş bölgelerde, ilgili kurumlarca konulmuş 
kurallara, kamp yapılması yasak olan ya da kısıtlamalı bölgelerdeki yasaklara 
uymak, gezilen ve kamp yapılan yerlerde belirlenmiş gezi rotalarına, tecrübeli 
doğa rehberinin uyarılarına uymak, flora ve faunaya asgari zarar verecek 
şekilde hareket etmek, gezi faaliyeti sırasında çevreye atık ve doğada 
silinemeyecek izler bırakmamak; özellikle nesli tehlikede bulunan hayvanların 
bulunduğu bölgelerde gürültü, vb. kirlilik yaratmamak durumundadırlar. Flora 
ve faunanın korunmasına özel önem verilen yerlerde tur rotalarını, koruma 
ilkelerini gözeterek sık sık değiştirmek; yetkili resmi kurumlar tarafından 
mutlaka doğa ve dağ rehberliği sertifikasyonu kullanmak, eğer yoksa doğa 
turları konusunda uzman kurum ve kişilerden eğitim almış tecrübeli rehberler 
bulundurmak zorundadırlar. Çünkü bazı kişiler için “eko” ifadesi, pazarlamada 
işe yarayan yararlı bir önekten başka bir şey ifade etmemektedir.  Ekoturizm 
faaliyetlerinin başarısı ve sürdürülebilmesi için yapılan turizm planlamalarının 
da dikkate alınması gerekir (May, 1991: 12,118 ). Halkın değerlerini ve 
sosyal çevreyi daha iyi anlamak ve turistik yörelerin ve değerlerin dışarıdan 
gelebilecek etkilere karşı hassasiyetlerinin belirlenmesi gerekir. Çevresel 
ekonomilerin büyümesi; turizmde gelişmelerin değerlendirilmesi ve izlenmesi 
ile birlikte ele alınarak sağlanmalıdır. Turizm planları ve projeler uzun dönemli 
103 

---

Ş.KAYPAK/Ekolojik Turizmin Sürdürülebilirliği…. 
çevresel kaliteyi sağlayıcı özellikte olmalıdırlar (Arslan, 2005). Planlayıcılar, 
ekonomik bir sektör olarak sadece turizmi tek başına görmemeli, turizmle 
birlikte var olacak dengeli bir ekonomiyi hedeflemelidirler.