Editörler Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu Prof. Dr. Mustafa Alkan Sağıroğlu / Alkan grafik

5.5. Farkındalık Eğitimleri
Siber sistemlerde güvenliğin sağlanabilmesi için insan bileşenlerinde 
etkili bir güvenlik farkındalığı oluşturmak gerektiği uzun yıllar 
öncesinde yapılan bir tespittir. Geçmiş 20-30 yıl içerisinde, kurum 
ve kuruluşlarda bu amaçla çok sayıda ve farklı kurgular ile eğitim 
ve davranış geliştirici faaliyetler gerçekleştirilmiştir [21][22]. Bütün 
bu uygulamalar analiz edildiğinde, ortak noktanın siber sistem-
lerde güvenliğin önemi, güvenlik gereklerinin neler olduğunun 
bilinmesi, güvenlik sistem, araç ve teknolojisinin tanıtımı ve 
kullanımına odaklandıkları görülmektedir. Bazı kısıtlı örnekler 
hariç tutulduğunda, bu uygulamaların güvenli davranış biçimleri 
geliştirilmesini amaçlamadıkları, bu yönde bir tasarım içerme-
dikleri görülmektedir. Oysa, bilginin güvenli davranış biçimleri 
geliştirmede önemli ölçüde kolaylaştırıcı bir gereklilik olduğu, 

---

S İ B E R G Ü V E N L İ K F A R K I N D A L I Ğ I O L U Ş T U R M A
155
ancak tek başına yeterli olmadığı bilimsel olarak kanıtlanmış ve 
tartışmasız olarak kabul görmektedir. Yeterli, güncel bilgiye dayalı 
ve mantıksal sebep-sonuç ilişkisi içerisinde güvenli davranış biçim-
lerinin geliştirilmesi, etkin bir güvenlik farkındalığı için bir zorun-
luktur. Bu açıdan ele alındığında, güvenlik farkındalığı konusunda 
geçmişte yapılan uygulamaların çok önemli bir bölümünün bilgile-
ndirme aşamasında kaldığı, uygun davranışın geliştirilmesi ve ed-
iniminde yetersiz kaldığı görülmektedir. 
Eğitimin her alanında olduğu gibi, etkin bir siber güvenlik farkın-
dalığı için, kişilerin edindikleri bilgilerin onlarda olumlu ve arzu 
edilen yönde davranış değişikliğine neden olması gerekmektedir 
[23]. Bu nedenle siber ortamlar ve sistemlerde güvenlik farkında-
lık eğitimlerinin bilgilendirme aşamasını takiben uygun davranışın 
içselleştirilmesi faaliyetlerini de kapsaması bir mecburiyettir. Aksi 
takdirde, gereklilik ve neden-sonuç ilişkilerini teknik olarak bilen, 
ancak gerçekleşme olasılığının çok düşük olduğu veya işlem ve sü-
reçleri yavaşlattığı gibi gerekçeler ile uygun davranış biçimlerini ta-
kip etmekten geri duran kişiler sistemde çoğunlukta olacaktır. 
“Siber Güvenlik Farkındalığında Seviyeler ve Sorumluluklar” başlığı al-
tında anlatılanlara paralel olarak insan rollerine göre belirlenecek 
seviye ve sorumluklar çerçevesinde, güvenlik gerek ve teknikleri 
konusunda yeterli bilgilendirmeyi takiben, ama mutlaka, uygun 
davranış geliştirmesi ve bu davranışların sürdürülmesini temin 
edecek uygulamalar yapılmalıdır. Bu uygulamalarda özellikle bil-
gilendirme ve örnek çözümlerin verilmesini takip eden davranış iç-
selleştirmesi ve otomatik tepki gelişimi aşamalarında haberli ve ha-
bersiz kontrollü güvenlik saldırılarının yapılması öne çıkmaktadır. 
Siber sistemlerde etkin bir güvenlik farkındalık seviyesi elde etmek 
ve insan bileşenlerinde uygun davranış biçimleri geliştirmek amacı 
ile takip edilmesi gerekli faaliyetler aşağıda listelenmiş ve takiben 
bu faaliyetler hakkında kısa içerik bilgileri verilmiştir.
Siber sistemlerde etkin güvenlik farkındalığı oluşturmak için eğitim 
faaliyetlerinin;
•
Bilgilendirme
•
Örnek problem çözümleri ve alınan dersler
•
Uygun sıklıkla tekrar ve güncellemeler

---

A T I L A B O S T A N - G Ö K H A N Ş E N G Ü L
156
•
Güvenli davranış biçimlerini otomatikleştirme (refleks gelişimi)
•
Etkin takip ve
•
Teşvik ve ödüllendirme 
başlıkları altında desteklenmesi faydalı olacaktır. Bunlar aşağıda 
kısaca açıklanmıştır.