Diniy ekstremizm va fundamentalizm

TOSHKENT DAVLAT AGRAR UNIVERSITETI
MUSTAQIL ISH


Fakultet: Agrobiologiya
Yo’nalish: Qishloq xo’jaligi ekinlari seleksiyasi va urug’chiligi


MAVZU: Buxoro yahudiylarining diniy marosimlari va bayramlari
Bajardi: O’razboyev Azizbek
Toshkent-2020
Yahudiylik dini
Reja
1. Yahudiylikning vujudga kelishi va ta’limoti;
2. Yahudiylikdagi oqimlar;
3. Muqaddas manbalari;
4. Marosim va bayramlari;
5. Yahudiylar O‘rta Osiyoda
Yahudiylikning vujudga kelishi va ta’limoti. Yahudiylik dini eramizdan avvalgi 2000 yillarning oxirlarida Falastinda vujudga kelib, yakkaxudolik g‘oyasini targ‘ib qilgan dindir. Yahudiylik millat dini bo‘lib, faqatgina yahudiy xalqiga xos. Yahudiylikning kitobiy asoslari er. av. IV-III asrlarda shakllandi. Bu dinning ta’limotiga ko‘ra olamlarni yaratuvchi yagona xudo Yahve mavjud. U Tavrotni yahudiylarga berish bilan ular bilan ahd tuzgan. Go‘yoki yahudiylar Yahvening er yuzidagi xalqlarning «eng mumtozi» va keyingi dunyoda berilajak in’omlarning eng haqlisi, Muso Yahvening elchisi, Tora (Tavrot) Yahve tomonidan Musoga Tur tog‘ida berilgan muqaddas kitob. Yahve olamlarni yaratishni yakshanbada boshlab, juma kuni tugatdi, shanba kuni esa dam oldi va yahudiylarga ham shu kuni dam olishni buyurdi. SHuning uchun yahudiylik diniga ko‘ra shanba kuni ulug‘ kun hisoblanib, hech qanday mehnatga qo‘l urilmaydi.
Bundan tashqari yahudiylikda messiya - xaloskorning kelishi haqidagi ta’limot ham keng o‘rin olgan. Unga ko‘ra oxirzamonda Yahve yahudiylar orasidan bir xaloskorni chiqaradi va u quyidagi vazifalarni bajaradi: 1) dunyoni qaytadan, isloh qilgan holda qurish; 2) butun yahudiylarni Sinion (Quddus yaqinidagi tepalik) atrofida to‘plash; 3) ularning barcha dushmanlarini jazolash.
Muso Tur tog‘ida Yahve bilan uchrashganda unga 10 ta lavhani tushirdi. Ularda ushbu din asosini tashkil qilgan 10 ta nasihat bor edi:
Yahvedan boshqani iloh deb ushlamaslik;
But, sanam va rasmlarga sig‘inmaslik;
Bekordan-bekorga Xudo nomi bilan qasam ichmaslik;
SHanba kunini hurmat qilish va uni Xudo uchun bag‘ishlash;
Ota-onani hurmat qilish;
Nohaq odam o‘ldirmaslik;
Zino qilmaslik;
O‘g‘irlik qilmaslik;
¨lg‘on guvohlik bermaslik;
Yaqinlarning narsalariga ko‘z olaytirmaslik.