Kedi ve köpeklerde diabetes mellitus
Yüklə 384,28 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Ayırıcı Tanı:
Primer renal glikozüri, stres, hiperadrenokortizm, pankreatitis, renal yetmezlik, ekzokrin pankreatik neoplazi, pheochromocytoma, diöstrus, postprandial hiperglisemi hastalığın ayırıcı tanısında göz önünde bulundurulmalıdır. Hiperglisemi diabetes mellitusu primer renal glikozüriden ayırır. Glikozüri hastalığı renal yetmezlik, ekzokrin pankreatik neoplazi, pheochromocytoma, diöstrus ve postprandial hiperglisemi gibi hiperglisemiye neden olan hastalıklardan ayırır (9, 17, 34).
arttırır. Sağaltım diet, obez hayvanlarda canlı ağırlığın azaltılması, insülin ve hipoglisemik ilaç uygulamalarını içerir. Kedilerde yüksek proteinli ve düşük karbonhidratlı diyetler, köpeklerde ise fiber oranı yüksek ve kompleks karbonhidratlı diyet tercih edilir (19, 20, 30, 59) Diabetin sağaltımında lente insülin, ultralente insülin, NPH insülin (Nötral Protamine Hagedorn) ve PZI insülin (Protamine Zinc İnsülin)’den yararlanılır (23, 51).
Köpeklerde genellikle NPH veya lente tercih edilir. Başlangıç dozu 0.5 U/kg olup günde iki defa uygulanır. Deri altı uygulama uzun süreli kullanım için ideal olmasına rağmen özellikle orta derecede dehidrasyonlu ve ketotik hayvanlarda başlangıçta kas içi uygulama yapılabilir. İnsülin uygulaması sırasında eşit kalorili iki öğün verilir (9, 34).
Kedilerde genellikle PZI, ultralente (9, 17, 34) veya lente tercih edilir. Başlangıç dozu 1-3 U’dir (9, 23). Sağaltımın başlangıcında ultralente insülinden yararlanılır ancak yanıt alınamayan olgularda lente insülin tercih edilir. PZI insülin kan glikoz konsantrasyonunu 1-3 saat içerisinde düşürmeye başlar ve etkisi 4-10 saat içerisinde pike ulaşarak 12-24 saat devam eder. Günde bir ya da iki kez uygulanır (20, 30, 60) .
Enfeksiyon, gebelik ve ketoasidozis olgularında insülin gereksinimi artar. Bu nedenle dişi köpeklerde daha sonra insülin rezistansı gelişmemesi için ovariohisterektomi yapılmalıdır (14, 34).
Kan glikoz düzeyindeki hızlı ve ani düşüşe neden olmamak için insülinin dozu tedrici olarak arttırılmalıdır. Çoğu olguda insülin dozu, hipergliseminin şiddeti ve vücut ağırlığına bağlı olarak her enjeksiyonda 1-4 U arttırılır (34, 51).
Kan glikozu ölçümlerine göre insülinin dozu, tipi, uygulama sıklığı ve gıda zamanı değiştirilebilir. Kan glikoz düzeyi ideal olarak 90-162 mg/dl arasında sürdürülmelidir. Sabah alınan idrar örneklerinde az düzeyde glikozüri kabul edilebilir ancak günün diğer zamanlarında alınan idrar örneklerinde ise glikozüri negatif olmalıdır (4, 17, 34). Sağaltımı yapılan hayvanlarda yeme içme ve ürinasyon normal ise hastalığın iyi kontrol edildiği
25
Şimşek A ve Ark. Kedi ve Köpeklerde Diabetes Mellitus … Dicle Üniv Vet Fak Derg
2008: 1 (1):23-28 söylenebilir. Fruktozamin ve glikozile hemoglobin konsantrasyonlarının belirlenmesi sağaltıma yanıtın kontrolü açısından önemlidir. Hayvanlar 5-7 gün içinde tekrar değerlendirilirler. Bu süre içinde hastanın hospitalize edilmesi, özellikle aşırı doz ve hipogliseminin önlenmesi açısından önemlidir (4, 17, 34, 49).
Sulfonilüre gibi insülin salgılanmasını ve reseptöre bağlanmasını arttıran oral hipoglisemik ajanlar Tip 2 diabetli (NIDDM) kedilerde kullanılabilir. Ancak köpeklerde genellikle Tip 1 diabet mevcut olduğundan kullanımı önerilmemektedir (12, 19). Bunlardan glipizide, absolut insülin noksanlığının olası olduğu ketonürik ve zayıf kedilerde kullanılmamalıdır. Glipizide diyet uygulaması ile birlikte 2,5 mg başlangıç dozunda peros verilir. Glimepiride ise günde 2 mg dozunda kedilerde uygulanabilir. Bir oral α-glikozidaz inhibitörü olan acarbose, hiperglisemiyi konrol etmek için diyet ve/veya insülinle birlikte 12,5-25 mg dozunda kedilere verilebilir (9, 19, 59).
Diabetik ketoasidozis, Diabetes mellitusun ciddi bir komplikasyonudur ve acil sağaltım gerektirir. Sağaltımın hedefi sıvı-elektrolit kaybını gidererek metabolik kontrolü yeniden sağlamaktır (12, 61). %0.9’luk NaCl veya Laktatlı Ringer gibi solüsyonların intravenöz uygulanması ile dehidrasyon giderilmelidir (9, 34, 61). NaCl solüsyonu, Laktatlı Ringer solüsyonuyla veya kan glikoz düzeyi 180.2 mg/dl’nin altına düşmüşse %0.18 NaCl ve %4 Glikoz içeren bir solüsyonla değiştirilebilir (34). Eğer şiddetli düzeyde metabolik asidoz varsa sodyum bikarbonat ile giderilmelidir. Ancak asidozisin bikarbonat ile kısa sürede giderilmesi metabolik alkalosis, doku anoksisi ve paradoksikal serebral asidozise yol açtığından sodyum bikarbonat kullanımı tartışmalıdır ve yalnızca arterial pH<7.0 olduğu zaman kullanılması önerilmektedir. Renal fonksiyonlar düzeltilip yeterli sıvı sağaltımı yapıldığı takdirde, bikarbonat verilmeksizin asidozis giderilebilir (9, 17, 34).
Şiddetli diabetik ketoasidozlu kedi ve köpeklerde hipofosfatemi oluşabilir ve hipofosfatemi hemolitik anemiye yol açabilir. Bu hayvanlarda hipofosfatemi tablosu düzelinceye kadar intravenöz 0.01-0.03 mmol/kg/saat potasyum fosfat önerilmektedir (17, 24, 34).
Yeme içmesi olmayan, kusan ve sıvı elektrolit dengesizliği olan hayvanlarda uzun etkili insülinler (lente, ultralente) kullanılmamalıdır. Eğer hayvanlar klinik olarak sağlıklı görünüp orta düzeyde ketonüri mevcut ise ketonüri giderilinceye kadar kısa etkili insülin günde üç kez deri altı verilebilir. İnsülinin dozu kan glikoz konsantrasyonuna göre ayarlanır (17, 61).
İnsülinle agresif sağaltım süresince kan glikoz düzeyi hızlıca düşebilir (23, 47, 51). Hipoglisemide güçsüzlük, titremeler, letharji ve şiddetli koma gibi semptomlar görülür. Hipoglisemik hayvanlara şekerli içecekler (17, 23, 51) veya intravenöz yolla %2,5-5’lik dekstroz solüsyonu verilebilir. İnsülin terapisi başlatıldığı zaman kan glikoz seviyesi, yeterli doz uygulaması belirleninceye kadar, sık sık kontrol edilmelidir. Terapi süresince hayvanın klinik ve laboratuar verileri sabitleştikten sonra durumu her 4-6 ayda bir kontrol edilmelidir (9, 61). Yüklə 384,28 Kb. Dostları ilə paylaş:
|