Delphi tilida

Withinstruksiyasi 

With instruksiyasi dasturda maydonlar nomlarini o‘zgaruvchi —yozuv 
nomini ko‘rsatmasdan ishlatishga imkon beradi. Umumiy holda with 
instruksiyasi quyidagi ko‘rinishga ega: 
with nom do 

16 

begin 
( dastur instruksiyasi} end; 
Misol uchun dasturda quyidagi yozuv ta’riflangan bolsin: 
student: record 
f name: string[30]; 
l name: string[20]; 
address: string[50]; 
end; 
va studentlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar El, E2 va E3 o‘zga- 

Savollar

11. 
With instruksiyasi dastur tuzishda qanday imkoniyat yaratadi? 

14. 

Mashq1ar

1. 

Qiymatlarni tasvirlash uchun qaysi turdagi o‘zgaruvchilar ishlatiladi? 

17 

4. 
f) 

bir yildagi dam olish kunlari. 

Javoblar

2. 
1E6 va 1E-7 

II.OPERATORLAR, PROTSEDURA VA FUNKSIYALAR 
2.1.Ma’lumotlami kiritish va chiqarish operatorlari 

Biror-bir masalani yechishning chiziqli bo‘lgan algoritmiga dastur 
tuzishda algoritmdagi keltirilgan ketma-ketliklar asosida operatorlar 
yoziladi. Bunday dasturlarni tuzishda asosan o‘zgaruvchilar qiymatni 
kiritish, natijalami chiqarishva shu bilan birga o‘zlashtirish operatorlari 
ishlatiladi. 
Dasturdagi o‘zgaruvchilar qiymatlarini dastur ichida o‘zlashtirish 
operatori yordamida ham berish mumkin. Lekin dasturga o‘zgaruvchi 
qiymatni tashqaridan kiritish qulaylik tug‘diradi va umumiylikni 
ta’minlaydi. 
Read operatori o‘zgaruvchilar qiymatlarini ekrandan kompyuter 
xotirasiga kiritish uchun ishlatiladi. U quyidagi k i ko‘rinishlarga ega: 

18 

Dasturda maTum hisoblashlarning natijalarini biror-bir 
o‘zgaruvchida saqlash uchun o‘zlashtirish (yuborish) operatori 
ishlatilib, u «:=» belgisi yordamida qiymat yuborilishi kerak bo‘lgan 
o‘zgaruvchidan keyin qo‘yiladi. 
Masalan: i:=0; i —qiymati nolga tenglashadi, ya’ni i o‘zgaruvchiga 
nol yuboriladi deb tushuniladi. Bunda mashina i o‘zgaruvchi uchun 
ajratilgan xotirasiga nol yozib saqlaydi. 
Misol: B:=5; C:=4; A:=(B+C)/2; 
Bu yerda, agar A butun identifikator bo‘lsa, uning qiymati 
aniqlanmaydi, aks holda esa 4.5 qiymatga ega bo‘ladi. 
Chiziqli tuzilmali algoritmlami dastur shaklida yozish uchun oldin 
ishlatiladigan o‘zgaruvchilar ro‘yxati keltirilib, keyin algoritmdagi 
bajarilishlar ketma-ket ravishda amalga oshirilishi kerak. 
Misol: Tekislikda ikki nuqta orasidagi masofani topish dasturi. 

19