Cilt/Volume: 4, Sayı/Issue: (Nisan/April 2022) mrtyu: HİnduiZM’de öLÜm sevinç aksiN
Yüklə 364,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
• Sevinç AKSİN - Canan SEYFELİ •
| 216 | GİRİŞ Makalenin konusu Hinduizm’de mrtyu olarak isimlendirilen ölümdür. Hinduizm’de ölüm ( mrtyu ) fikri yaratılış fikriyle, tanrıça Mrtyu ile, ruhgöçü ve mokşa fikirleriyle, cenaze ritüeliyle ve ölüm sonrası hayat fikriyle doğrudan ilişkisi bulunan bir konudur. Bu nedenle ölüm fikri bu yönleriyle ele alınmıştır. Çalışma - nın bu doğrultudaki temel amacı ölümün mitolojiden cenaze ritüeline, başlangıç fikrinden son fikrine kadar bir bütünlük arz ettiğini ortaya koymaktır. Hinduizm’de ölüm mutlak bir son olmayıp yaratılış ve yeniden doğum fikrini de barındırır. Veda, Brah - mana, Upanişad, Mahabharata ve Darmaşsatraya gibi ilk dönem Hindu kutsal metinlerinde ölüm kelimesi Sanskritçe “ mrtyu ” kavramı ile ifade edilmiştir. Hinduizm’de ölüm, nihai anlamda ruh için söz konusu de - ğildir. Çünkü ruh Mutlak Bir’dendir ve nihayetinde ona döneceği için ölümsüzdür. Dolayısıyla ölüm beden için söz konusudur ve ruhgöçünde beden sadece bir kaptır. Ruh fikrinde ölüm ruhgöçüyle anlam bulur. Ya - şayan insan için ruhgöçü, ölüm ve yeniden doğumdur, dolayısıyla ölümün sadece bedensel olduğunu değil de ruhun ölümü şeklinde de algılar. Çünkü ruhun ölümsüzlüğü ya da yeni hayatlarına akışı-geçişi dünya gözüyle görülmez. Bu durum ölüme yüklenen anlamların ve ölümle ilgili inanç ve uygulamaların genişle - mesine ve çeşitlenmesine yol açar. Mrtyu kelimesi Hindu mitolojisinde ölüm tanrısı/tanrıçasına da isim olmuştur. Vedalarda ölümle ilgili tanrı ve tanrıçalar Mrtyu , Yama ve Mara’dır. Tanrıça Mrtyu, Hinduizm kutsal metinlerinde, mitolojide ateş tanrısı Agni, rüzgar (hava) tanrısı Vayu ve Güneş tanrısı Aditya ile de ilişkilidir. Yaratılışta rol oynayan bu üç tanrı ölümün ( Mrtyu ’nun) soluğu olarak da tanımlanmıştır. Veda yaratılış mitlerinde, Mutlak Ruh’un yerinde Brahma yaratıcı tanrı olarak vardır ve evreni ve için - deki canlı-cansız tüm varlıkları yaratandır 1 . Hinduizm kutsal metinlerinden Mahabharata destanında yara - tıcı tanrı Brahma’nın ölüm tanrıçası Mrtyu ’yu yaratması ölümün köken mitini ifade eder. Ölümün köken mitinde Brahma sürekli yaratılışa, yaratılanların ölümsüzlüğüne ve sürekli çoğalmasına bir son vermek için tanrıça Mrtyu ’yu ve ölümü ( mrtyu ) var etmiştir. Hint mitolojisinde tanrıça adı ve felsefi olgu olarak mrtyu , Brahma’nın yaratma rolünün devamını sağlayan ilke ve yaratılışın veya yaratılmış varlıkların bir sebebi olarak yer alır. Bu nedenle ölüm her yaratılışta anlam ve ifadesini bulmuş, her varlıkta mevcut ve içiçe ol - muştur. Bu durum, yani ölümün hem yaratılışta hem de sonda birlikte mevcudiyeti ve sembolik ifadesi Hint mitolojisinin genelinde vardır. Buna göre mrtyu , ölümün iki yüzünü; son ve başlangıç, ölüm ve doğum, yaratılış ve ahiret anlamını birlikte kuşatmıştır. Hinduizm’in ölüm kavramında çok açık olmayan, gizli bir anlamı vardır. Bu anlam doğum, başlangıç ve yaratılış manasındadır ve Upanişadlar felsesesiyle gelişen ruhgöçü fikriyle yakından ilişkilidir. Ruhgöçü bireyin ölümünde yeniden bedenlenme anlamına gelirken kalpa lar çağı fikrinde ise evrenin kıyametine ve yenilenmesine, başka bir ifadeyle evrenin ruhgöçüne işaret etmektedir. Ruhgöçünde yeniden doğumun ilkesi karma dır. Karma cennet ve cehennemde kalışın ve dünyaya yeniden doğumun nasıl olacağını belir - leyen ilkedir. Yeniden doğum döngüsü acıları sürekli uzatma anlamı taşır. Bu nedenle kurtuluş, yani mokşa gerekir. Mokşa nihai sonsuzluk ve özgürlüktür. Çünkü ölüm-doğum döngüsünden kurtuluş Mutlak Bir’e, herşeyin başlangıcı olan tek sonsuza ulaşmak anlamına gelir. Bu nedenle ruhgöçü ve bundan kurtulma an - lamındaki mokşa nın ölüm fikriyle ilişkisini açıklığa kavuşturmak çalışmanın hedeflerinden birisidir. Hinduizm’in ölüm kavramında çok açık olmayan, gizli bir anlam vardır. Bu anlam doğum (başlangıç, yaratılış) manasındadır ve Upanişadlar felsesesiyle gelişen ruhgöçü fikriyle yakından ilişkilidir. Ruhgöçü birey için ruhun ölüm sonrasında tekrar dünya bedeninde doğması anlamına gelirken kalpa lar çağı fikrinde evrenin kıyametine ve yenilenmesine, başka bir ifadeyle evrensel ruhgöçüne işaret etmektedir. Ruhgöçün - de yeniden doğumun ilkesi karma dır. Karma ruhun cennet ve cehennemde kalışının ve dünyaya yeniden doğumunun nasıl olacağını belirleyen ilkedir. Yeniden doğum döngüsü acıları sürekli uzatma anlamı taşır. Bu nedenle kurtuluş, yani mokşa gerekir. Mokşa nihai sonsuzluk ve özgürlüktür. Çünkü ölüm-doğum dön - güsünden kurtuluş Mutlak Bir’e, herşeyin başlangıcı olan tek sonsuza ulaşmak anlamına gelir. Bu nedenle 1 Ashok Kumar Das, A Study of the Interface Between Vedic Thoughts and Modern Physics with Reference to Creation of the Universe (Silchar: Assam University, Degree Of Doctor, 2007), 64. |