Yağda eriyen vitaminlerin (ADEK), sindirimi için yağlar gereklidir.
Yağda eriyen vitaminlerin (ADEK), sindirimi için yağlar gereklidir.
Yağlar midenin boşalmasını geciktirerek doyma duyusunun oluşmasını sağlar. Tam yağsız bir diyetle doyma duyusunun oluşması güçtür.
Bağırsak hareketlerini artırır.
Mide ve bağırsaklarda gaz giderici etkisi vardır.
Canlı organizmanın sağlıklı bir yaşamı devam ettirebilmesi için karbonhidrat, yağ, protein ve vitaminlere ihtiyacı vardır. Vitaminin kelime anlamı yaşam amin’dir. Vitaminin diğer organik besin maddelerinden farkı, doku yapısına girmemeleri ve organizmaya enerji sağlamamalarıdır. Genel olarak eksojen, yani dış kaynaklıdır.
Canlı organizmanın sağlıklı bir yaşamı devam ettirebilmesi için karbonhidrat, yağ, protein ve vitaminlere ihtiyacı vardır. Vitaminin kelime anlamı yaşam amin’dir. Vitaminin diğer organik besin maddelerinden farkı, doku yapısına girmemeleri ve organizmaya enerji sağlamamalarıdır. Genel olarak eksojen, yani dış kaynaklıdır.
Organizmaya bir vitamin yeteri kadar girmezse, hafif bazı bozukluklar meydana gelir. Bu duruma hipovitaminoz denir. Bazı vitaminlerin kendilerinden başka ön maddeleri de organizmaya girerler ve burada vitaminlere çevrilirler. Bu ön maddelere provitamin denir.
Yağda eriyen vitaminler gereksinimden fazla alındığı durumlarda, vücutta birikim olur ve toksik etkileri gözlenebilir. Suda eriyenler ise, idrarla atıldığından, birikim oluşmaz.
Vitaminler iki ana gruba ayrılır.
Yağda eriyen vitaminler (A,D,E,K)
Suda eriyen vitaminler (B grubu vitaminler ve C vitamini)
Suda erimez, kolay okside olur. Isıya dayanıklıdır. Hayvansal dokularda retinol veya retinoik asit yapısında, bitkilerde karoten şeklinde bulunur.
Suda erimez, kolay okside olur. Isıya dayanıklıdır. Hayvansal dokularda retinol veya retinoik asit yapısında, bitkilerde karoten şeklinde bulunur.
A vitaminin vücuttaki görevlerini;
Gözün değişik ışık durumlarında, özellikle karanlıkta, görmesine yardımcıdır.
Epitel dokunun büyümesi ve gelişmesi için gereklidir.
Karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasına etkilidir.
Bağışıklık sistemi hücrelerin çoğalmasında görevlidir.
Antioksidan etkisi olduğu için damar tıkanıklığı ve sertliğini önler.
A vitamini gereksinimi bebeklerde günde 600 mikrogram, yetişkinler için günde 1500 mcg’dir. (1500 mikrogram = 5000 IU - İnternasyonel ünite)
En çok karaciğer, yağ, yumurta, süt, süt yağında bulunur. Yeşil ve sarı renkli sebzelerde, meyvelerde (havuç, domates, kayısı, portakal, ıspanak) bulunur.
En çok karaciğer, yağ, yumurta, süt, süt yağında bulunur. Yeşil ve sarı renkli sebzelerde, meyvelerde (havuç, domates, kayısı, portakal, ıspanak) bulunur.
A vitamini yetersizliğinde gece körlüğü oluşur. Epitel hücrelerin eksikliğinde sindirim, solunum, üro-genital sistemde ve deride kuruma ve pullanma oluşur. Ağız yaraları ortaya çıkar. Kemik ve diş gelişimi bozulur. Epitel dokunun çalışmasında bozukluk dolayısıyla enfeksiyon riskinde artma görülür. Sperm üretimi azalır. Bağışıklık sistemi zayıfladığı için hastalıklara karşı direnç azalır.
A vitamini yetersizliğinde, a vitamini içeriği zengin besinler tüketilmelidir.
Vücut dokularındaki D vitamini ön öğelerinin (7 dehidrokolesterol) güneş ışınları ile D vitaminine (kolekalsiferol) çevrilmesi ile oluşur. Karaciğerde ara metabolizması olup, son ürün böbrekte ikinci defa hidroksillenerek olmaktadır. Balık yağı dışında yiyeceklerde çok az bulunur. Suda erimez. Isıya ve oksidasyona dayanıklıdır.
Vücut dokularındaki D vitamini ön öğelerinin (7 dehidrokolesterol) güneş ışınları ile D vitaminine (kolekalsiferol) çevrilmesi ile oluşur. Karaciğerde ara metabolizması olup, son ürün böbrekte ikinci defa hidroksillenerek olmaktadır. Balık yağı dışında yiyeceklerde çok az bulunur. Suda erimez. Isıya ve oksidasyona dayanıklıdır.
Vücuttaki görevi, kalsiyum metabolizması, kalsiyum (Ca) taşınmasıyla ilgilidir. D vitamini eksikliğinde iskelet sisteminde hastalıklar görülür. Bunlar raşitizm ve osteomalazi’dir.
Raşitizm: Kemiklerin gelişme ve büyüme dönemlerinde gözlenir. Kemiklere kalsiyum çökmesi olmaması, kalsiyum azalması sonucu, kemikler yumuşar, kemik uçları genişler (büyüme yerleri), dişler geç ve bozuk çıkar, fontanel geç kapanır.
Raşitizm: Kemiklerin gelişme ve büyüme dönemlerinde gözlenir. Kemiklere kalsiyum çökmesi olmaması, kalsiyum azalması sonucu, kemikler yumuşar, kemik uçları genişler (büyüme yerleri), dişler geç ve bozuk çıkar, fontanel geç kapanır.
İlk süt dişlerinin çıkmasının gecikmesi genellikle anne karnındaki, kalsiyum ve D vitamininin eksikliği gibi, sorunlardan dolayı olur.
Çocukların güneşe çıkartılması, sadece yüz, el, kol gibi vücut yüzeylerinin güneş görmesi D vitamininin sentezi için yeterlidir. Güneşin etki edebilmesi için, hava kirliliği ve cam gibi engellerin olmaması gerekir. Kısaca pencere arkasından gelen güneşin etkisi yoktur.
