Biz öz məqsədlərinə nail olmaq üçün heç bir vasitədən çəkinməyən
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sənəd № 384 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 9 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Dürnisə Heybət qızı, 40 yaşım var, Bakı şəhəri, Kirpiçnaya küçəsi, ev № 65 ünvanda yaşayıram. Bu ilin mart ayında ermənilər mənim böyük oğlum Məşədi İbrahimi qətlə yetirmiş və kiçik oğlum Mirzə Əlini yaralamışlar. Canilər xəncərlə böyük oğlumun başını kəsmişdilər. Ermənilər bundan əlavə bizim əşya- larımızı qarət etmişlər. Onların 14.285 rubl dəyərində olan siyahısını təq- dim edirəm. Savadsızdır. Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri: Ə. Xasməmmədov (imza). Komissiya üzvü: А.Kluge (imza). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 95. Sənəd № 385 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 9 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ 172
Qız Xanım Cabbar qızı, 25 yaşım var, Bakı şəhər sakini, Kirpiçnaya küçəsində yaşayıram, savadsızam. Bu ilin martında silahlı ermənilər mənim ərimi və 10 yaşlı oğlumu öldürdülər, sonra isə evimizi qarət edərək, verdiyim ərizədə göstərilən 10.000 rubl dəyərində əşyalarımızı apardılar. Mən baş vermiş hadisənin şahidi olmuşam. Ermənilər məni və digər qadınları əsir götürdülər, əsir- likdə bizi təhqir edir, yalnız balığın baş tərəfini təklif edərək, yemək verir- dilər.
İfadə oxunmuşdur. Savadsızdır. Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri: Ə. Xasməmmədov (imza). Komissiya üzvü: А.Kluge (imza). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 97. Sənəd № 386 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 11 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Bəyim Xanım Oruc Bala qızı, 80 yaşım var, Bakı şəhər sakini, Kir- piçnaya küçəsində şəxsi evimdə yaşayıram. Bu il martın 19-da erməni əsgərləri səhər tezdən hücuma keçdilər. Mən qaçdım, amma mənim oğlum Xan Əhməd Dadaş oğlunu, 25 yaşlı, erməni əsgərləri öldürdülər. Mənim mənzilimi 12.650 rubl məbləğində qarət etdilər. Əmlakın siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: M. Təkinski, А.Kluge (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 153.
173 FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ Sənəd № 387 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 11 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Pəri Xanım Rza qızı, 17 yaşım var, Bakı şəhər sakini, Kirpiçnaya küçəsi № 1 ünvanda yaşayıram. Bakıda mart qırğınları zamanı ermənilər mənim ərim Xəlil Əbdül Hü- seyn oğlunu, 28 yaşlı, öldürmüşlər, mənzilimi isə köhnə qiymətlərlə 8.300 məbləğində qarət etmişlər. Mən əşyaların siyahısını və qiymətlərini təq- dim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. İndiki qiymətlərlə on- ların dəyəri 250.000 rubldan aşağı deyildir. Bu məbləğin mənə ödənilmə- sini xahiş edirəm. Oxundu. İmza. Komissiya üzvləri: Aleksandroviç, А.Kluge (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 165.
Balabacı Heybətqulu qızı, 60 yaşım var, Bakı şəhərində, Kirpişnaya küçəsi, ev № 39 ünvanda yaşayıram, savadsızam. Bu il martın 19-da erməni əsgərləri göstərilən evə soxuldular, mənim oğlum, 35 yaşlı Məmməd Qasım Nəcəfqulu oğlunu və onun oğlu 2 yaşlı Nəcəfqulunu öldürdülər. Mənim mənzilimi 16.940 rubl məbləğində qarət etdilər. Oğurlanmış əmlakın siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə edil- məsini xahiş edirəm. BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ 174
Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: M. Təkinski, А.Kluge (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 15, v. 22.
Çeşmi Həsən Əli qızı, 60 yaşım var, Bakı sakini, Məmmədlinskaya küçəsində yaşayıram, savadsızam. Bu ilin mart ayında ermənilər məni əsir götürdülər. Ermənilər bizim- lə pis davranır, bizi təhqir edir, ələ salırdılar. Mənim evimdə manufaktu- ra malları var idi, mənim ticarətlə məşğulam. Bütün mallar və başqa ev əşyaları həmin ermənilər tərəfindən qarət olunmuşdur. Onların qiymə- ti 8000 rubl idi. İfadə oxunmuşdur. Savadsızdır. Təhqiqat Komissiyasının sədri: Ə. Xasməmmədov (imza). Komissiya üzvləri: M. Təkinski, А.Kluge (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 127.
Alma Xanım Nuhəli qızı, 60 yaşım var, Bakı sakini, Məmmədli əra- zisində yaşayıram.
175 FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ Mart hadisələri zamanı bizim evə ermənilər soxuldular və bizi polis bölməsinə əsir apardılar. Mən ertəsi gün evə qayıdanda bütün əmlakımın qarət edildiyini gördüm. Qonşuların dediyinə görə bunu ermənilər etmiş- lər. Qarət olunmuş əmlakın siyahısını təqdim edirəm. Mənə köhnə qiy- mətlərlə 5000 rubl məbləğində zərər vurulmuşdur. Silahlı ermənilər bizi zorla əsir apardılar və hətta bir nəfəri bizimlə getmək istəmədiyi üçün evin darvazasının qabağında öldürdülər. Öldürülən mənim qaynım idi; öldürəndən sonra ermənilər onun qızıl saatını və pullarını götürdülər. Əsirlikdə bizi bir gün yox, üç gün saxladılar və çox az çörək verirdilər. Oxundu. Savadsızdır. Onun əvəzinə imzaladı: İmza. Komissiya üzvü: А.Kluge (imza) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 13, v. 158. Sənəd № 393 Dindirmə protokolu 1919-cu il, 13 yanvar. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Zinyət Ağabala qızı, 18 yaşım var, Bakı şəhərində, Kanitapinskaya küçəsi, ev № 119 ünvanda yaşayıram, savadsızam. 1918-ci ilin mart ayında erməni əsgərləri bizim evə hücum etdilər, mənim ərim Məşədi Rəhim Cabbar oğlunu öldürdülər və təqdim etdiyim ərizədə göstərilən 10.000 rubl dəyərində bütün əşyalarımızı qarət etdilər. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: M. Təkinski, А.Kluge (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 26, v. 18.
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ 176
Sənəd № 394 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 13 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Xədicə Qəni qızı, 35 yaşım var, Bakı sakini, 1-ci Kanitapinskaya küçəsi, dalan № 7, ev № 8 ünvanda yaşayıram, savadsızam. Bu ilin mart ayının 19-da səhər tezdən yüz nəfərdən artıq ermə- ni əsgəri yuxarıda göstərilən evə soxuldular və mənim 45 yaşlı ərim İsmayıl Kərbəlayı Abbas Qulu oğlunu öldürdülər, mənim mənzili- mi 6240 rubl dəyərində qarət etdilər, ərimin cibindən isə 7000 rubl pulunu çıxardılar. Mən azyaşlı uşaqlarımla yəhudi qadının evində gizlənmişdim. Bir saatdan sonra ermənilər məni əsir götürdülər. Ermənilər mənim əşyalarımı mənim mənzilimdən avtomobilə qo- yurdular və aparırdılar. Erməni əsgərləri qonşularımızı da öldü- rürdülər və evlərini qarət edirdilər. Mənim ərimi tüfənglə öldürür- dülər və ayaqlarını kəsdilər. Qarət edilmiş əşyaların siyahısını sizə təqdim edirəm. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvü: M. Təkinski (imza). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 195.
Səriyyə Hacı Gül Məmməd qızı Qurbanova, 38 yaşım var, 1-ci Kani- tapinskaya küçəsi, 103 №-li evdə yaşayıram, Bakı, savadsızam.
177 FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ Bu il mart ayının 19-da erməni əsgərləri yuxarıda göstərilən evə soxuldu- lar, mənim ərim Qulam Əli Qurban oğlunu, 45 yaşlı, və oğlum Ələkbəri, 20 yaşlı, əsir apardılar və küçədə öldürdülər. Mənim mənzilimi isə 28.775 rubl məbləğin- də qarət etdilər, oğurlanmış əmlakın siyahısını təqdim edirəm. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: M. Təkinski, А.Kluge (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 15, v. 24.
Qızqayıt Rüstəm qızı, 35 yaşım var, Bakıda, 1-ci Kanitapinskaya küçəsi, 115 №-li evdə yaşayıram, savadsızam. Bu il mart ayının 19-da erməni əsgərləri mənim evimi qarət etdilər, mənim ərim Ağababa Əbusalam oğlunu, 60 yaşlı, öldürdülər. Mənim mən- zilimi 3275 rubl məbləğində qarət etmişlər, Bundan əlavə 100 pud buğda aparmışlar. Oğurlanmış əmlakın siyahısını təqdim edirəm. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: А.Kluge, M. Təkinski (imzalar) AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 15, v. 24. Sənəd № 406 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 18 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ 178
Səriyyə Xanım Mirzə Hüseyn qızı, 25 yaşım var, Bakı şəhəri, 7-ci Ka- nitapinskaya küçəsi, 6 №-li evdə yaşayıram, savadsızam. Bu il mart ayının 19-da erməni əsgərləri yuxarıda göstərilən evə soxul- dular, mənim 35 yaşlı ərim Gül Hüseyn Əhliman oğlunu və 20 yaşlı Ağa Hüseyn Baba oğlunu öldürdülər. Mənim ərimin cibindən 1500 rubl pu- lunu çıxardılar və mənzilimi 21.100 rubl dəyərində qarət etdilər. Qarət edilmiş əşyaların siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. Erməni əsgərləri məni əsir götürdülər. Qonşu müsəlmanları cin- sindən və yaşından asılı olmayaraq öldürür və qarət edirdilər. Mən mö- cüzə nəticəsində sağ qalmışam, yəqin ki, Allah belə istəyirmiş ki, mən sağ qalım və erməni dəhşətlərinin şahidi olum. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: A.Kluge, M. Təkinski (imzalar). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 15, v. 27. Sənəd № 407 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 11 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Fatma Xanım Şamxal qızı, 14 yaşım var, Bakı şəhəri, 7-ci Kanita- pinskaya küçəsi, 5 №-li evdə yaşayıram, savadsızam. Bu ilin mart ayının 19-da səhər tezdən erməni əsgərləri yuxarıda göstərilən evə soxuldular, mənim ərim Abuzər Mahmud oğlunu, 32 yaşlı, və atam Şamxal Allah Qulu oğlunu öldürdülər, mənzilimi qarət etdilər və 20.000 rubl dəyərində əşyalarımı apardılar. Ermənilər komoddan 100.000 min rublu da götürdülər. Mənim ərim topdan satış alver edirdi və irimiq- yaslı dəmir ticarəti ilə məşğul idi. Məni ermənilər əsir apardılar. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: M. Təkinski, A.Kluge (imzalar). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 151. 179 FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ Sənəd № 409 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 11 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Şərəbanı Nəcəf Qulu qızı, 32 yaşım var, Maştağa kəndinin saki- niyəm, Bakı şəhəri, 7-ci Kanitapinskaya küçəsi, 5 №-li evdə yaşayıram, savadsızam. Bu ilin mart ayının 19-da səhər tezdən erməni əsgərləri yuxarı- da göstərilən evə soxuldular, mənim 45 yaşlı ərim Şamxal Allah Qulu oğlunu, və 32 yaşlı qaynım Abuzər Mahmudu öldürdülər, mənzilimi qarət etdilər və 60.000 rubl dəyərində əşyalarımızı avtomobillərə yükləyib apardılar. Erməni əsgərləri ərimin 40.000 rubl pulunu zor- la aldılar, sonra isə özünü öldürdülər. Əşyaların siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. Ermənilər demək olar ki, bütün müsəlman kişiləri öldürürdülər. Məni və mənim ailəmi ermənilər əsir götürdülər. Ermənilər apara bilmədikləri hər şeyi qı- rıb-tökdülər. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: A.Kluge, M. Təkinski (imzalar). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 151.
Samət Məhərrəm qızı, 41 yaşım var, Bakı şəhəri, 7-ci Kanitapinska- ya küçəsi, 6 №-li evdə yaşayıram, savadsızam.
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ 180
Mart hadisələri zamanı erməni əsgərləri tərəfindən mənim oğlum Əs- gər Xalıq oğlu öldürülmüşdür, onlar bizim siyahıda göstərilən 19.000 rubl məbləğində əmlakımızı qarət etmişlər. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvü: A.Kluge (imza). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 182. Sənəd № 411 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 12 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Mina Bəyim Mirzə Əli qızı, 45 yaşım var, Bakı şəhəri, 7-ci Kanita- pinskaya küçəsi, 6 №-li evdə yaşayıram, savadsızam. Bu ilin martında ermənilər tərəfindən mənim oğlum Ağa Hüseyn Baba oğlu və kürəkənim Gül Hüseyn Əlməmməd oğlu öldürülmüşdür və mənim təqdim edilən siyahıda göstərilən 14.450 rubl məbləğində əmla- kım qarət edilmişdir. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvü: A.Kluge (imza). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 182. Sənəd № 416 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 8 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Fatma Bədir qızı, 30 yaşım var, Bakı qəzası Maştağa kəndinin saki- 181 FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ ni, uşaqlıqdan Bakı şəhəri 7-ci Kanitapinskaya küçəsi, 119 №-li evdə yaşayıram, savadsızam. Mart ayında silahlı ermənilər bizim və qonşuların – müsəlmanların evlərinə soxuldular, kişilərin hamısını qırdılar, biz qadınları isə əsir gö- türərək, üç gün saxladılar; onlar bizi də öldürmək istəyirdilər, amma ba- rışıq elan edildi və bizi azad etdilər. Mən erməni canilərinin çoxunu ya- dımda saxlamışam və üzləşmə zamanı tanıya bilərdim; amma adlarını bilmirəm. Ermənilər əvvəlcə qoca atamı öldürdülər, bacıma atəş açaraq, ayağından yaraladılar, sonra isə əmlakımızı qarət etdilər, ümumilikdə 9605 rubl dəyərində və təqdim etdiyim siyahıda ətraflı şəkildə göstərilən əşyalarımızı oğurladılar Hadisə Bakıda baş vermişdir. İfadə oxunmuşdur; ermənilər əsirlikdə revolverlə bizə hədə-qorxu gəlir, su, yemək vermir, saman üzərində yat- mağa məcbur edirdilər. Savadsızdır. Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sədri: Ə. Xasməmmədov (imza). Komissiya üzvü: А.Kluge (imza). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, i. 14, v. 65. Sənəd № 419 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 8 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Pir Xanım Məmməd Həsən qızı, 40 yaşım var, Bakı şəhər sakini, Aziatskaya küçəsi, dalan № 5, ev № 2 ünvanda yaşayıram. Bakıda baş vermiş 1918-ci ilin mart qırğınlarında ermənilər 10-cu Ka- nitapinskaya küçəsindəki 3 №-li evimizdə mənim 55 yaşlı ərim İbrahimi, on yaşlı oğlum Ələsgəri öldürmüş, biz qadınları isə əsir götürmüşlər və beş gün əsirlikdə saxlamışlar. Mənim yanımda 4 uşaq var idi; biz Kanita- pinskaya küçəsindəki Qorodskoy domda (Şəhər evi) saxlanılırdıq. Orada təxminən iki min nəfərə yaxın əsir var idi. Mən orada, öz yanımda əllə-
BAKI. MART 1918-ci il. AZƏRBAYCAN QIRĞINLARI SƏNƏDLƏRDƏ 182
rindən və ayaqlarından yaralanmış üç qadın görmüşəm; Məni 8595 rubl məbləğinə qarət ediblər. Siyahını təqdim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. Mənim əşyalarımın qiyməti bu gün 35.380 rubldur və onun mənə ödənilməsini xahiş edirəm. Mənim öhdəmdə dörd uşaq qalıb, ən ki- çiyinin üç yaşı var. Oxundu. Pir Xanım Məmməd Həsən qızı. Komissiya üzvləri: Aleksandroviç, A.Kluge (imzalar). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 14, v. 81. Sənəd № 420 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 11 dekabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Zərəfşan Bəyəli qızı, 40 yaşım var, Bakı şəhəri, 10-cu Kanitapinska- ya küçəsi, 34 №-li evdə yaşayıram, savadsızam. Bu ilin mart ayının 19-da erməni əsgərləri yuxarıda göstərilən evə soxuldular, mənim 20 yaşlı oğlum Məmməd Əli Nəcəf Qulu oğlunu öl- dürdülər və mənzilimi qarət etdilər. 5124 rubl dəyərində qarət edilmiş əş- yaların siyahısını təqdim edirəm və işə əlavə olunmasını xahiş edirəm. Ermənilər 300 rubl nağd pulumu sandıqdan çıxardılar. Məni uşaqlarımla birlikdə əsir apardılar və dörd gün saxladılar. İki yaşlı oğlum əsirlikdə qol- larımın üstündə öldü. Onun adı Abbasəli idi. Mənim ərim bağrı çatlaya- raq öldü. Dörd gündən sonra məni buraxdılar və elə həmin gün iki oğlum, 6 yaşlı Həsən Bala və 9 yaşlı Hüseyn Bala da acından öldülər. Mən bir tikə çörəyə möhtac qalmışam. Oxundu. Savadsızdır. Komissiya üzvləri: A.Kluge, M. Təkinski (imzalar). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, i. 14, v. 152. 183 FƏSİL II. AZƏRBAYCANLI QADINLARIN ŞAHİD İFADƏLƏRİ Sənəd № 423 Dindirmə protokolu 1918-ci il, 7 noyabr. Bakı şəhəri. Azərbaycan Hökuməti yanında Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının Cinayət Prosessual Məcəlləsinin 307 və 443-cü maddələrinə uyğun olaraq zərərçəkən qis- mində dindirdiyi aşağıda adı çəkilən şəxs göstərmişdir: Yaxşı Xanım Hacı Əli Mərdan qızı Manafova, 52 yaşım var, Bakı şəhəri, Çadrovaya küçəsi, 178 №-li evdə yaşayıram. Bu ilin martında ermənilərin müsəlmanlara qarşı çıxışlarının üçüncü günü bizim kirayənişinimiz olan Aleksandrın (familiyasını bilmirəm) başçılıq etdiyi erməni əsgərləri dəstəsi bizim evimizə gəl- dilər və bizim əşyalarımızı qarət etməyə başladılar. Sonra onlar məni Mailov teatrının binasına əsir apardılar, mənim oğlumu isə Aleksandr kənara çəkdi və ondan sonra onu mənim gözlərimin qabağında gül- lələdilər. Bu Aleksandrı sonra biz hökumətə göstərdik, onu hətta həbs etdilər, lakin sonradan buraxdılar. Mənim qətlə yetirilən oğlumun adı Ağaverdi idi. Mənə məlum olduğu kimi, ermənilər mənim nağd 15.000 rubl pulumu aparıblar. Bundan əlavə, onlar 60.000 rubl məbləğində zinət əşyalarını və digər əmlakımı aparıblar. Mart hadisələrindən son- ra Aleksandr Qoqolevskaya küçəsi, dalan № 2, ev № 14-də yaşayırdı. Aleksandrı təxminən bir ay əvvəl həbs etmişdilər, amma mən indi öy- rənmişəm ki, o artıq beş gündür ki, azadlıqdadır. Oxundu. Savadsız olduğuna görə imzaladı: (imza). Komissiya üzvləri: А.Kluge, M.Təkinski (imzalar). AR Pİİ SSA, f. 277, s. 2, iş 13, v. 124. |