Bemorlarning ruxiy holati “depressiya, shok, qo’rquv, cho’chish, ipoxondriya, O’zini aybdor xis qilish”, suyitsidal fikirlash

Perinatal va tug'ruqdan keyingi depressiya: "Perinatal" tug'ilgan atrofida
anglatadi. Ko'p odamlar bu turga postpartum depressiya deb murojaat qilishadi.
Perinatal depressiya bir chaqaloqni keyin homiladorlik davrida va bir yilgacha sodir
bo'lishi mumkin. Belgilari orqasida borish qaysi kichik achinish sabab, tashvish yoki
stress. Doimiy depressiv buzuqlik: PDD ham dysthymia sifatida tanilgan. PDD
belgilari asosiy depressiyadan kamroq. Lekin odamlar ikki yil yoki undan ko'proq
vaqt davomida PDD alomatlarini boshdan o'tkazadilar. Premenstrual disforik
buzilish: Premenstrual disforik buzilish premenstrual buzilish (PMS) ning og'ir shakli
hisoblanadi. Bu ularning hayz qadar etakchi kun yoki hafta ichida ayollarni ta'sir
qiladi.
Psikotik depressiya: psikotik depressiya bilan odamlar og'ir depresif
alomatlar va delusions yoki gallyutsinatsiyalar bor. Delusions aslida asoslangan
emas narsalar e'tiqod bor, gallyutsinatsiyalar ko'rib jalb esa, eshitish, yoki narsalar
bilan tegdi his aslida yo'q, deb. Mavsumiy hissiy buzuqlik (SAD): mavsumiy
depressiya, yoki mavsumiy hissiy buzuqlik, odatda kech kuzda va erta qishda
boshlanadi. Ko'pincha bahor va yoz oylarida ketadi.

---

SHOK
Shok (frans. sos
— zarba) — odam hayotiga xavf tugʻdiruvchi holat; haddan
tashqari kuchli
taʼsirotlar natijasida nerv, endokrin, qon aylanishi, nafas sistemalari
faoliyatining hamda moddalar almashinuvining buzilishi bilan ifodalanadi.
Koʻpincha
shikastlanish, kuyish, operatsiya oqibatida, qon quyilganda, miokard infarktida, yurak
faoliyati buzilganda va boshqalar tufayli
roʻy beradi. Shok boshlanishida bemor
bezovtalanadi, rangi oqaradi, qarashlari bejo, fikrlari chalkash,
baʼzan oʻzining ogʻir
ahvolini his etmaydi, gohida bezovtalanish kuchayib,
oʻrnidan sapchib turib ketadi (uni
tutib qolish qiyin
boʻladi). Keyinchalik es-hushi joyida boʻlsa ham, umumiy ahvoli
yomonlashib, atrofmuhitga butunlay befarq
boʻlib qoladi. Ogʻriqni salpal sezadi yoki
mutlaqo
sezmaydi,
rangi
oqarib,tana
harorati
pasayadi,
terisi
muzdek
boʻlib,
yopishqoqter bilan qoplanadi, nafasi tezlashadi, tashna
boʻladi, baʼzan qayt qiladi.
Kuyish shokida ayniqsa,
ogʻir kechadi. shokni keltirib chiqargan sababiga koʻra :
Travmatik Anafilaktik Kardiogen Emotsional Gemotransfuzion v.h.k Travmatik shok
shikastlangandan
keyin
roʻy berib, shikastlangan kishining ahvoli juda ogʻir
boʻladi.Travmatik shokda iloji boricha zudlik bilan tez yordam chaqirish kerak, vrach
kelguncha bemorga birinchi yordam
koʻrsatish, yaʼni shikastlanishga sabab boʻlgan
omillar (mas, yonayotgan kiyimboshni
oʻchirish, qulagan joy ostida qolib ketgan kishilarni
olib chiqish va boshqalar)ni bartaraf etish, qon oqishini
toʻxtatish, qoʻl, oyoq
shikastlanganda ularni vaqtincha taxta bilan harakatni cheklab qo'yiladi.
Ogʻiz boʻshligʻini
ivigan qondan tozalash va
sunʼiy nafas oldirish lozim. Shikastlangan kishiga tegishli
yordam
koʻrsatgach uni darhol ehtiyotkorlik bilan kasalxonaga olib borish kerak.

---

SHOK
Anafilaktik shok
— moddalarga, jumladan, organizmga mos kelmaydigan
dorilarga nisbatan
boʻladigan allergik reaksiyaning eng ogʻir koʻrinishlaridan (qarang
Allergiya). Penitsillin, streptomitsin, mahalliy
ogʻriqni qoldiruvchi vositalar, qoqsholga
qarshi va boshqalar zardoblar hamda vaksinalar ham anafilaktik shahriga sabab
boʻladi.
Anafilaktik Sh. belgilari uni keltirib chiqargan moddaga
bogʻliq boʻlmagan holda bir xil —
koʻngil aynishi, qusish, qon bosimining toʻsatdan pasayib ketishi, nafasning tez va yuzaki
boʻlishi, baʼzan hushdan ketish va boshqalar Koʻpincha teriga toshma (eshakem)
toshadi, goho dori yuborilgan joyda shish paydo
boʻladi. Baʼzida tovush boylamlari
shishib, bemor
boʻgʻilib qolishi mumkin.
Anafilaktik Sh. belgilari paydo
boʻlganda to vrach yetib kelguncha bemorni
yonboshi bilan yotqizib, oyoqlarini bir oz
koʻtarib qoʻyish (bu nafas yoʻllaridan bemalol
havo
oʻtishini taʼminlaydi), lozim boʻlsa, sunʼiy nafas oldirish kerak. Anafilaktik shahrining
oldini olish uchun faqat vrach tavsiya etgan dorilardan foydalanish zarur.
Kardiogen shok
— miokard infarktining eng ogʻir asoratlaridan biri, yurak sohasida
qattiq
ogʻriq paydo boʻlganda kuzatiladi. Kardiogen shahrida bemor haddan tashqari
darmonsizlanadi, rangi oqarib, labi
koʻkaradi, qoʻloyogʻi muzlaydi, yopishqoq sovuq ter
chiqadi va
koʻpincha hushdan ketadi. Bunday Sh. vaqtida tez tibbiy yordam yetib
kelguncha bemorni qimirlatmay yotqizib
qoʻyish va orom berish lozim (qarang Miokard
infarkti).

---

SHOK
Emotsional shok kuchli hayajonlanish, asab va ruhiy
zoʻriqishlarda kuzatiladi.
Koʻpincha bemorning xulq-atvori oʻzgaradi, u bezovtalanib qichqiradi, yigʻlaydi, baʼzan
oʻziga jarohat yetkazadi, yaqinlari, qarindoshlari, qoʻshnilari va notanish odamlarga
nisbatan yovuz munosabatda
boʻladi. Baʼzi bemorlar yomon eshitadigan, bangi
qiyofasiga kirgan va tashqi dunyoni qiyinlik bilan qabul qiladigan odamlarni eslatadi.
Boshqa bemorlarda ong bilan birga sezuvchanlik (voqelikni qabul qilish)ning buzilishi
hamda hadiksirash va
qoʻrqish kabi emotsional holatlar kuzatiladi. Bemorning
koʻrinishida oʻzini yoʻqotib qoʻyganlik alomatlari namoyon boʻladi, u tevarakatrofga,
qarshisidagi odamlarga
qoʻrquv va xavotir bilan qaraydigan boʻlib qoladi. Baʼzan
emotsional Sh. isteriya bilan tugaydi (bemor
toʻlgʻanib, talvasalanib boshini ura
boshlaydi,
gʻayritabiiy holatda turib qoladi). Shuning uchun bemor oldiga ortiqcha odam
qoʻymaslik, shikast yetkazishi mumkin boʻlgan jismlarni undan bekitib qoʻyish va u bilan
yaxshi munosabatda
boʻlish kerak. Jiddiy ruhiy oʻzgarishlarga duchor boʻlgan bemorlar
kasalxonada davolanadi.
Gemotransfuzion shok bemorga qon gruppasi
toʻgʻri kelmaydigan qon quyilganda
roʻy beradi. Shuning uchun bemorga faqat vrach koʻrsatmasi boʻyicha qon quyish talab
etiladi. shahrining barcha turlarida darhol vrachga murojaat etish kerak.

---