AZƏrbaycanda

Əhməd Qəmərli Məlikov 
 
(1880-1950) 
 
Əhməd Qəmərli Məlikov 1880-cı ildə Bakıda doğulmuşdur. 
İbtidai təhsilini rus-müsəlman məktəbində almış, məşhur artist 
Ərəblinski ilə bir yerdə oxumuş, onun sayəsində teatra artıq həvəs 
göstərmişdir. 1905-ci ildən səhnədə  iştirak etmiş, 1907-ci ildə ilk 
əsəri olan "Tamahkarlıq" pyesini yazmışdır. 
1910-cu ildə "Cavanlar məişəti", daha sonralar "Yusif və 
Züleyxa", "Rüstəm və Söhrab", "Məkrizənan", "Satılan qız" operetta 
və komediyalarını yazmışdır. Qəmərli inqilabın ilk illərində "Tənqid 
və  təbliğ" teatrında oynanılan bir çox xırda pyeslərin müəllifidir. 
Orta Asiyada öz əsərlərindən ibarət bir sıra tamaşalar vermişdir. 
1907-ci ildə Xorasanda ilk dəfə teatr təşkil etmiş  və yerli ziyalılar 
arasında böyük hörmət qazanmışdır. 1910-cu ildə  təkrar səyahətə 
çıxaraq,  İranda mövhumat əleyhinə bir sıra tamaşalar vermişdir. 
Səhnə xidmətlərinə görə "Respublikanın  əməkdar artisti" adını 
almışdır. 
Əhməd Qəmərli də  xırda, gülməli, məişət mövzularını  əks 
etdirən pyeslər müəllifidir. Onun əsərləri maraqlı hadisələrin sürətli 
və təbii cərəyanı etibarilə cəlbedici olduğundan uzun illər səhnədən 
düşməmişdir. "Cavanlar məişəti", "Məkrizənan", "Usta Qəmbər", 
"Qarınqulular", "Yusif və Züleyxa"  

 
377
həm Bakı, həm də rayon səhnələrində müvəffəqiyyətlə 
oynanılmışdır. Qəmərli həm məişət, həm də tarixi mövzuları 
("Rüstəm və Söhrab") eyni məharət və eyni sadəliklə verirdi. Onun 
otuza qədər xırda təbliği pyesi vardır ki, bunların  əksəriyyəti 
oynanılmış və ya çap olunmuşdur. 
 

 
378
ƏDƏBİYYAT 
 
Azərbaycan dilində 
I 
1.  Abbas Səhhət. Cəhalət səmərəsi, yaxud bir yetimin 
xoşbəxtliyi.  Bakı, 1914. 
2.  Abbas Səhhət. Əsərləri. Bakı, 1935. 
3.  Abbas Səhhət. Məğrib günəşləri. Bakı, 1912. 
4.  Abbas Səhhət. Müntəxabat. Bakı, 1928. 
5.  Abbas Səhhət. Neft fantanı. Bakı, 1912. 
6.  Abbas Səhhət. Sınıq saz. Bakı, 1912. 
7.  Abbas Səhhət. Yoxsulluq eyib deyil. Bakı, 1912. 
8.  Abdulla Şaiq. Gözəl bahar. Bakı, 1913. 
9.  Abdulla Şaiq. Kimdir haqlı. Bakı, 1913. 
10.  Abdulla Şaiq. Seçilmiş əsərləri. Bakı, 1936. 
11.  Abdulla Şaiq. Seçilmiş hekayələri. Bakı, 1933. 
12.  Abdulla Şaiq. Türk çələngi. Bakı, 1919. 
13.  Abdulla Şaiq. Yaxşı arxa. Bakı, 1911. 
14.  Ağazadə F. Firidun bəy Köçərlinin bioqrafıyası. Bakı, 
Nizami adına  Ədəbiyyat  İnstitutunun arxivi, 1936. inv. № 
566. 
15.  Ağazadə F. Ədəbiyyat məcmuəsi. Bakı, 1912. 
16.  Axundov M.M. Məclis yaraşığı. Bakı, 1917. 
17.  Axundov M.M. Sədi  Vəqqas. Bakı, 1911. 
18.  Axundov M.F. Əsərləri. 3 cilddə: 1;2 c. Bakı, 1917. 
19.  Axundov S.S. Əsərləri. Bakı, 1936. 
20.  Axundov S.S. Qorxulu nağıllar. Bakı, 1916. 
21.  Aşıq Ələsgər. Əsərləri. Bakı, 1937. 
22.  Aşıqlar. I hissə. Bakı, 1937. 

 
379
23.  Aşıqlar. II hissə. Bakı, 1938. 
24.  Bəsirət (qəzet). Bakı, 1914  1920. 
25.  Bünyadzadə C.  İgid oğul, yaxud vətən məhəbbəti. Bakı, 
1912. 
26.  Bünyadzadə C. Mən məktəb istəyirəm. Bakı, 1910. 
27.  Cəbrayılbəyli C. XX əsr  Şamaxı edəbi mühiti haqqında 
xatirələr. Bakı, Nizami adına  Ədəbiyyat  İnstitutunun elmi 
arxivi. İnv. № 360. 
28.  Dağarcıq (Milli nəğmələr məcmuəsi). Bakı, 1917. 
29.  Dəbistan (jurnal). Bakı, 1906 - 1908. 
30.  Divanbəyoğlu A. Can yanğısı. Bakı, 1913. 
31.  Divani Dilsuz. Təbriz, 1281 (hicri). 
32.  Dirilik (jurnal). Bakı, 1914-1916. 
33.  Eyrəc Mirzə.  Əşar. Bakı, Nizami adına  Ədəbiyyat 
İnstitutunun Əlyazmaları Şöbəsi
1
 , № 6247. 
34.  Əbdülsəlimzadə M.N. Eşqi möhtəşəm. Bakı, 1914. 
35.  Əbdülsəlimzadə M.N. Əsərləri.  Bakı, 1935. 
36.  Əbdülsəlimzadə M.N. Firdovsi ilhamat. Bakı, 1908. 
37.  Əbdülsəlimzadə M.N.  İnsanların tarixi faciələri və yaxud 
əlvahi intibah.  Bakı, 1918. 
38.  Əbdülsəlimzadə M.N. Şükufeyi hikmət. Bakı, 1914. 
39.  Əfəndiyev R. Pul dəlisi. Bakı, 1918. 
40.  Əfəndiyev R. Tiflis səfərləri.  Bakı, 1903, NƏİƏŞ, № 1917. 
41.  Əfəndizadə A. Rüstəmin röyası.  Bakı, 1906. 
42.  Faiq (Molla Əsədulla  Şirvanlı). Keçər gedər.  Bakı, 
NƏİƏŞ, № 4000. 
43.  Fətulla oğlu. Çingiz. Batumi, 1918. 
                                                 
1
 
Başqa yerlərdə bu sözləri ixtisar kimi NƏİƏŞ şəklində qeyd etdik.-  M.C. 
 

 
380
44.  Fətulla oğlu. Pərviz bəy, yaxud hürriyyət qurbanı.  
Bakı, NƏİƏŞ, № 196. 
45.  Füqəra füyuzatı (jurnal). Bakı, 1920-1921. 
46.  Füyuzat (jurnal).  Bakı, 1906 - 1907. 
47.  Haqverdiyev Ə. Əsərləri. 3 C. Bakı, 1941. 
48.  Haqverdiyev Ə. Xəyalat. Bakı, 1911. 
49.  Haqverdiyev Ə. Kimdir müqəssir. Bakı, 1909. 
50.  Haqverdiyev Ə. Marallarım. Bakı, 1927. 
51.  Haqverdiyev Ə. Seçilmiş əsərləri. Bakı, 1936. 
52.  Həyat (qəzet). Bakı, 1905-1906. 
53.  Hüseynzadə  Ə. Siyasəti fürusət, "Həqiqət" və "Tərəqqi" 
qəzetləri. Bakı, 1908 - 1909. 
54.  Xadimi millət  (Mirzə  Əbutürab).  İslam, Axund 
Hitiffilqeyb. - Bakı, 1902. 
55.  İqbal (qəzet).  Bakı, 1915. 
56.  İrşad (qəzet).  Bakı, 1908. 
57.  İsmaydzadə Ə.Q.  Seyfəl Milük. Bakı, NƏİƏŞ, № 25. 
58.  İşıq (jurnal).  Bakı, 1911-1912. 
59.  Kazım Ziya. Gülnəhan və qaplan. Bakı, NƏİƏŞ, № 9 183. 
60.  Kazımovski M.M. Molla Cəbi.  Bakı, 1912. 
61.  Kazımovski M.M. Nə qanır, nə qandırır.  Bakı, 1912. 
62.  Kazımovski M.M. Vəfasız məşuqə.  Bakı, NƏİƏŞ, №57. 
63.  Kərimbəyov A.B. Casuslar dəstəsi. Bakı, 1916. 
64.  Qasımov Ə.S. Balaca və Xallı. Bakı, 1916. 
65.  Qasımov Ə.S. Solğun çiçək. Bakı, 1913. 
66.  Qurtuluş (jurnal). Bakı, 1915 1920. 
67.  Qüdsi M.H. Gülşən. Bakı, NƏİƏŞ № 3033. 

 
381
68.  Qumri. Kənzül məsaib. Təbriz, 1300 (hicri). 
69.  Mahmudbəyov M., Mehdizadə A. Yeni məktəb. Bakı, 
1915. 
70.  Marağalı Z.  Səyahətnameyi  İbrahim bəy. C 1 Qahirə, 
1897. 
71.  Marağalı Z. Səyahətnameyi  İbrahim bəy. C.2 Kəlküttə, 
1907. 
72.  Məktəb (jurnal). Bakı, 1911-1920. 
73.  Məlikov Ə.Q. Cavanlar məişəti. Bakı, NƏİƏŞ, 1910, № 43. 
74.  Məlikov  Ə.Q.  Yusif və Züleyxa. Bakı, NƏİƏŞ, 1915, 
№179. 
75.  Məlikov H.B. Arvad dəllalı. Bakı, NƏİƏŞ, 1920, №367. 
76.  Məlikov J. Yaxşıhğa yamanlıq. Bakı, 1910. 
77.  Məmmədquluzadə C. Əsərləri. C.l; 2. Bakı, 1936. 
78.  Məmmədquluzadə C. Qurbanəli bəy. Tiflis, 1907. 
79.  Məzəli (jurnal). Bakı, 1914 - 1915. 
80.  Mirat (jurnal). Bakı, 1910. 
81.  Mirfətullayev M.M.  Kərbelayi Küzəməlinin övrəti. Bakı, 
1911. 
82.  Mirfətullayev M.M. Qaradan artıq boyaq olmaz. Bakı, 
1911. 
83.  Mirfətullayev M.M.  Şərqin qurtuluşu. Bakı, NƏİƏŞ,  № 
282. 
84.  Mirzə Əli Möcüz. Seçilmiş əsərləri. Təbriz, 1945. 
85.  Mirzə Sadıq Rahil. Bəhrül həqiyir, yaxud Şərhi "Gülüstan".  
Bakı, 1911. 
86.  Mirzəzadə A.H. Tənbəl. Bakı, 1917. 
87.  Molla Nəsrəddin (jurnal). Tiflis, Təbriz, Bakı, 1906-1931. 

 
382
88.  Musabəyov İ. Cəhalət fədailəri. Bakı, 1914. 
89.  Musabəyov İ. Xoşbəxtlər. Bakı, 1913. 
90.  Musabəyov İ. Neft və milyonlar səltənətində. Bakı, 1917. 
91.  Mümtaz S. Ağaməsih Şirvani. Bakı, 1925. 
92.  Mümtaz S. İmaməddin Nəsimi. Bakı, 1926. 
93.  Mümtaz S. Mirzə Şefı Vazeh. Bakı, 1925. 
94.  Ordubadi M.S.  Bədbəxt milyonçu, yaxud Rzaquluxan 
firəngiməab. Bakı, 1914. 
95.  Ordubadi M.S.  Əndəlisin son günləri, yaxud Qrenadanın 
təslimi. Bakı, 1914. 
96. Ordubadi M.S. Vətən və hürriyyət. Tiflis, 1907. 
97. Pyeslər məcmuəsi: Dərə xəlvət tülkü bəy. Bakı, 1923. 
98. Pyeslər məcmuəsi: Dövlətin təhsili və təsiri. Bakı, 1923. 
99.  Rizai Əlabbas. Zavallı Münəvvər. Bakı, 1913. 
100. Rüstəmbəyov İ. Dövləti  bisəmər. Bakı, NƏİƏŞ, № 158. 
101.Rüstəmbəyov İ. Ədalət ulduzları. Bakı, NƏİƏŞ,  
№ 5781. 
102. Sabir M.Ə. Bütün əsərləri. Bakı, 1934. 
103. Sabir M.Ə. Hophopnamə. Bakı, 1912. 
104. Sabir M.Ə. Hophopnamə. Bakı, 1922. 
105. Sarabski H. Cəhalət. Bakı, 1906. 
106. Sarabski H. Leyli və Məcnun. Bakı, NƏİƏŞ, 1915, №53. 
107. Sarabski H.  Nə doğrasan aşına, o çıxar qaşığına. Bakı, 
1906. 
108. Seyidzadə S.M. Hiyləgər Əbdül. Bakı, 1912. 
109. Səbur Ə.P. Millətpərəstlər. Bakı, 1912. 

 
383
110. Səda (qəzet). Bakı, 19091911. 
111. Sədayi həqq (qəzet). Bakı, 1912-1915. 
112. Sədiyi Sani. Divan. Bakı, NƏİƏŞ, № 5243. 
113. Səfərov S. Xırdavat alan. Bakı, NƏİƏŞ, № 65. 
114. Səməd Mənsur. Dərviş. Bakı, NƏİƏŞ, № 215. 
115. Səyyah H.S. Buz sındıran. Bakı, 1914. 
116. Səyyah H.S. Xəzan. Bakı, 1917. 
117. Sidqi M.T. Kəblə Nəsir. Bakı, 1912. 
118. Şəlalə (jurnal). Bakı, 1913-1914. 
119. Şərifov H.B. Mehrü Mah. Bakı, 1914. 
120. Şərqi Rus (qəzet). Tiflis, 1903 1905. 
121. Talıbov Ə. Məsalikül Möhsinin. Qahirə, 1323 (hicri). 
122. Tamaşa (jurnal). İstanbul. 1918, № 7; 1919, №14. 
123. Tərəqqi (qəzet). Bakı, 1908-1909. 
124. Tuti (jurnal). Bakı, 1914-1917. 
125. Vəzirov H. Döymə qapımı, döyərlər qapını. Bakı, 1911. 
126. Vəzirov H. Çoxarvadlılıq. Bakı, 1917. 
127. Yeni füyuzat (jurnal). Bakı, 1910-1911. 
128. Yeni məcmuə (jurnal). İstanbul, 1918. 
129. Yusifzadə C. Fərhad və Şirin. Bakı, NƏİƏŞ, № 37. 
 
II 
 
130. AbduIIa Şaiq. Abbas Səhhət (xatirə). // Vətən uğrunda 
 1944, 
№6 . 
131. Abdulla Şaiq. Ədəbiyyatımız haqqında. //Maarif işçisi. 
 1927, 
№ 2, 3, 4. 
132. Abdulla  Şaiq.  Mənim həyatım. Bakı, NƏİƏŞ, 1926, № 
3634. 
133. Abdulla Şaiq. Türk ədəbiyyatı. Bakı, 1924. 

 
384
134. Axund Ə.T., Nüseynzadə Ə., Molla Nəsrəddin, Ömər 
F. Bizə hansı elmlər lazımdır? Tiflis, 1907. 
135. Axundov S.S. Avtobioqrafıya. // Revolyusiya və kultura. 
1939, № 4. 
136. Axundzadə Ə. İslamın təfriqəsi səbəbləri. Bakı, 1914. 
137. Araslı H. Sabir. Bakı, 1936. 
138. Arif M., Xəndan C. Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, 1933. 
139. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. C.2. Bakı, 1944. 
140. Cəfər Xəndan. Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, 1939. 
141. Cəfər Xəndan. Sabir. Bakı, 1940. 
142. Cəfər Xəndan. Süleyman Saninin yaradıcıhğı.  
// Revolyusiya və kultura. Bakı, 1939, № 4. 
143. Cəfər M. Səni kim unudar. (Məhəmməd Hadi haqqında). // 
Ədəbiyat qəzeti. 1942. M 29. 
144. Ağazadə F. Əkinçi. (Azərbaycan mətbuatının  əlli illiyi). 
Bakı, 1926. 
145. Əli Nəzmi.  Keçmiş günlər (xatirə). Bakı, Nizami adına 
Ədəbiyyat İnstitunun elmi arxivi, №150. 
146. İbrahimov M. Böyük demokrat. Bakı, 1939. 
147. Kəsrəvi S.Ə. Tarixi məşruteyi İran. Tehran, 1333 (hicri). 
148. Köçərli. Azərbaycan  ədəbiyyatı tarixi materialları. C.2. 
Bakı, 1926. 
149. Quliyev M.H. Kefım gələndə  (ədibi möhtərəm mərhum 
Haşımbəy Vəzirovun vəfatı münasibətilə). Bakı, 1917. 
150. Lukyanova A. Sabir yaradıcılığının  əsas nöqtələri. Bakı, 
1923. 
151. Məmmədli Q.  Cəlil Məmmədquluzadənin bir səfəri 
haqqında. // Revolyusiya və kultura. 1941, №1. 

 
385
152. Məqalələr məcmuəsi: Azərbaycan ədəbiyyatında xalq 
qəhrəmanları. Bakı, 1941. 
153. Məqalələr məcmuəsi: Azərbaycan xalq şairi Sabir. Bakı, 
1924. 
154. Məqalələr məcmuəsi: Azərbaycan Türk Teatrosunun 
müxtəsər tarixçəsi. Bakı, 1923. 
155. Mir Cəlal.  Bədii prozamızm baniləri. // Kommunist. 
(Azərbaycan dilində). 1940. 14may. 
156. Mir Cəlal. M.F.Axundovun farsca yazan şagirdləri. // SSRİ 
Elmlər Akademiyası Azərbaycan fılialının xəbərləri.1945, 
№8. 
157. Mir Cəlal. Böyük ədib və dramaturq (Süleyman Sani 
haqqında). // Ədəbiyyat qəzeti. 1945, №30. 
158. Mir Cəlal. Şair vətəndaş (Məhəmməd Hadi). // SSRİ Elmlər 
Akademiyası Azərbaycan fılialının xəbərləri. 1943, №4. 
159. Ordubadi M.S. Xatirələr. Bakı, NƏİƏŞ, 1926. 
160. Sarabski H. Bir aktyorun xatirələri.  Bakı, 1930. 
161. Şərif  Ə. Molla Nəsrəddin (C. Məmmədquluzadə). Bakı, 
1946. 
162. Şərif Ə. Sabir bu gün. Bakı, 1942. 
163. Tərbiyət M.Ə. Danişməndani Azərbaycan. Tehran, 1316, 
(hicri) 
 
Rus dilində 
 
I 
165. Абдулла Шаиг. Рассказы. - Баку, 1939. 
166. Антология азербайджанской литературы (Предисловие). 
- Москва, 1939. 
167. Ахвердов А. Избранные сочинения. - Баку, 1938. 

 
386
168. Мамед Кули-заде. Избранные сочинения. - Баку,  
  
1940. 
169. Сабир А. Избранные сочинения. - Баку, 1945. 
 
II 
 
170. Бертельс Е.А. Очерк истории персидской литературы. - 
Ленинград, 1928. 
171. Бертельс Е.А. Персидский исторический роман XX 
  
века. - Ленинград, 1932. 
172. Браун  Эдуард. A literary histori of Persia – 
Kembridj,1930. 
173. Горький  М.  О Кавказских событиях.-  Тбилиси, 1935. 
174. Горький   М. Собрание сочинение. Т.2. - Москва, 
  
1932. 
175. Ибрагимов М. Великий демократ // Литературный 
  
Азербайджан. - 1940, № 3. 
176. Кочарлинский  Ф.  Литература Азербайджанских 
  
татар. - Тифлис, 1903. 
177. Рафили М. Очерки по истории азербайджанской 
 
литературы //Литературный Азербайджан. -1939,    
     №11; 1940, № 1. 
178. СМОМПК. - Тифлис, 1881-1914. 
179. Толстой Л.Н. Поли. соб. соч. Т. XIII. - Москва, 1913. 
180. Шариф А. Из литературного наследства Джалила 
  
Мамед-Кули-заде.  // Известия  Азербайджанского 
  
Филиала АН СССР. - 1944, № 12. 
181. Шариф  А.  О  повести  "События  селения  Данабаш" 
//Литературный Азербайджан. - 1937, № 10-11. 

 
387
Mündəricat 
 
USTAD YADİGARI …………………………………............. 3 
 
MÜQƏDDİMƏ …………………………………….................15 
 
I.  İCTİMAİ-SİYASİ HƏYAT …………………................ 34 
Mədəni hərəkat ………………………………………...............35 
1.  Mətbuat ……………………………………….…..............35 
2.  Maarif ………………………………….………................38 
3.  Teatrmusiqi ………………….…………………................40 
4.  Rəssamlıq və memarlıq …………………………...............42 
5.  Ədəbi mübarizələr ………………………………..............43 
 
II.  REALİZM ƏDƏBİ MƏKTƏBİ ………………..............51 
 
Xalq yumoru və mübariz satira ………………..………............51 
 
CƏLİL MƏMMƏDQULUZADƏ ………………..….............59 
Tərcümeyi-halı ……..…………..…………….......………........59 
Mirzə Cəlil məktəbi …………………………….........……......60 
Dramaturgiyası ……………………………..………….............66 
Nəsri ……………..…………………………………….............86 
Mühərrirlik fəaliyyəti ……………………………….................93 
 
ƏBDÜRRƏHİMBƏY HAQVERDİYEV ………….............112 
Tərcümeyihalı .…………………………..…….......……........112 
Dramaturgiyası ………………………..………….......…........114 
Hekayələri …………………………..………….......…….......119 

 
388
MİRZƏ ƏLƏKBƏR SABİR ………….......……………......135 
Tərcümeyi-halı ..……………………………….......………....135 
Yaradıcılığı ……………………………………………...........138 
M.Ə. Sabir satirasının xüsusiyyətləri ……….......…………....146 
1.  Mövzu dairəsinin genişliyi ...…………………........……...146 
2.  İdeya cəhətdən xalqa, azadlığa və  
     demokratiyaya əsaslanması ….………………..….............146 
3.  Vətəndaşlıq cəsarəti ..…………………….......………….. 147 
4.  Sənət yeniliyi …………………………………...............…148 
5.  Kinayə və istehza ilə təsvir ………………….......…….......150 
6.  M.Ə.Sabirin taziyanələri ………………….......……..........152 
7.  Balaca canlı səhnəciklər …………...….......………….…..153 
8.  Gülüşün ciddi seirlərdə 
 ciddi 
ruhdaverilməsi ……………………….......….......…..153 
9.  Xalq məsəllərindən, danışıq dilinin 
 
zənginliklərindən istifadə üsulu ……………...….......…….155 
M.Ə.Sabir və sənət ……………………..……….......………..156 
M.Ə.Sabir və tərbiyə məsələləri ……………….......………...160 
M.Ə.Sabirin dili ……………………………….…….......…...165 
M.Ə.Sabir məktəbi ……………………………..….......……..170 
 
ƏLİ NƏZMİ ………………………….……….......…….…...174 
Tərcümeyi-halı ………………………….…………................174 
Yaradıcılığı …………………………………….........………..176 
 
MƏMMƏD SƏİD ORDUBADİ ……………........…………184 
Tərcümeyihalı …………………………………........………..184 
Yaradıcılığı ……………………………….........……………..185 
 
ƏLİQULU QƏMKÜSAR …………….........……………….193 
Tərcümeyi-halı …………………………….........……..……..193 
Yaradıcılığı ……………………………………….........……..195 

 
389
MİRZƏ ƏLİ MÖCÜZ ……………….........………………..201 
Tərcümeyi-halı ………………………………….....................201 
Yaradıcılığı ……………………………………….........……..202 
 
FİRİDUN BƏY KÖÇƏRLİ …………………….........……..211 
 
MİRZƏ FƏTƏLİ AXUNDOVUN 
FARSCA YAZAN ŞAGİRDLƏRİ …………….........……...219 
 
III. ROMANTİZM ƏDƏBİ MƏKTƏBİ ….........………….231 
 
MƏHƏMMƏD HADİ ………………………….........……...236 
Tərcümeyi-halı ……………………………….........……........236 
M.Hadinin şeiri …………………………........………………240 
M.Hadidə siyasi lirika, 
vətənpərvər romantika ……………………........…….……….244 
M.Hadi mütəfəkkir şairdir ........................................................258 
M.Hadidə azadlıq fikirləri …………………….........………...263 
 
ABBAS SƏHHƏT…………………….……….......………...271 
Tərcümeyi-halı ……………………..…………….......…........271 
A.Səhhətin romantikası ………………….......………..……...274 
 
ƏBDÜLXALIQ CƏNNƏTİ …………........……….………..292 
Tərcümeyi-halı …………………………….........………........292 
Ə.Cənnətinin şeiri ……………….......……………….………294 
 
ABDULLA BƏY DİVANBƏYOĞLU ..................................303 
 
SƏİD SƏLMASİ …………….......…..…………………........311 
 
SƏMƏD MƏNSUR KAZIMOV ………………….......…....314 
 

 
390
IV. MAARİFÇİ-DİDAKTİK YAZIÇILAR ….......…...….316 
 
SÜLEYMAN SANİ AXUNDOV ………….......…………....320 
Tərcümeyi-halı …………………………….......………..........320 
Yaradıcılığı …………………………………........……….…..322 
 
ABDULLA ŞAİQ TALIBZADƏ ……………………...…...333 
Tərcümeyi-halı ……………………………………...…..........333 
Yaradıcılığı ………………………………………........…..….334 
Nəsri ………………………………………………….............341 
 
İBRAHİM BƏY MUSABƏYOV ……….......………….…..346 
 
MƏHƏMMƏD QARAYEV ……………….......…………...352 
 
V. XIRDA 
MƏİŞƏT DRAMLARI …………………........354 
 
MİRZƏ MƏHƏMMƏD AXUNDOV (HATİF) ……….......360 
 
RƏŞİD BƏY ƏFƏNDİYEV ………………………………..368 
 
MİR MAHMUD KAZIMOVSKİ ………………….............373 
 
ƏHMƏD QƏMƏRLİ MƏLİKOV ………………….……...376 
 
ƏDƏBİYYAT …………………………………........……….378 

 
391
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Texniki 
redaktor: 
  Sevda 
Mikayılqızı 
Kompüter tərtibatı: 
  Zərbaf Nüsrətqızı 
Korrektor: 
   Həlimə Mehdiyeva 
Kompüter yığımı: 
  Azadə İmanova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mir Cəlal Əli oğlu Paşayev 
Azərbaycanda ədəbi məktəblər 
(1905-1917) 
  

 
392
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yığılmağa verilmiş:  
 
01.06.2004 
Çapa imzalanmış:  
 
27.11.2004 
Kağız formatı: 
 
  60x84 
1/16 
Çap vərəqi: 
 
  24,4 
Tiraj: 
 
   1000 
ədəd 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Ziya-Nurlan” NPM