AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ XƏZƏr universiteti



Yüklə 1,16 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/6
tarix31.01.2017
ölçüsü1,16 Mb.
#6850
1   2   3   4   5   6

 

4.2.2. 12 addım proqramında iştirak edən PAM-dan asılı şəxsiyyətlərdə baş verən 

dəyişikliklər. Kəmiyyət və təsviri analizi. OCEAN profil testinin analizi 

 

Anonim  alkoqoliklər  və  Anonim  narkomanlar  icmalarının  Azərbaycanda  ilk 



yaradılışı    2015-ci  ilin  aprel-  may  aylarına  təsadüf  etdi.  Dünyanın  hər  tərəfində 

olduğu kimi, Azərbaycandada qrup az sayda insanlardan başladı. Lakin nəticə göz 

qabağında olduğundan və propaqanda aparıldığından pasientlərin sayı çoxalırdı. Hər 

bir  pasient  qrup  terapiyası  keçirilən  zala  dəvət  olunmamışdan  əvvəl  individual 

olaraq  mənimlə  konsultasiya  keçirdi.  Daha  sonra  pasientin  vəziyyətini 

qiymətləndirəndən  sonra  onun  terapiyaya  uyğun  və  ya  uyğun  olmaması  qərara 

alınırdı.    Pasientin  ilk  dəfə  qrupa  daxil  olması  əlbətdəki  ondan  sosio-demoqrafik 

məlumatların  alınmasından  başlayırdı.  Əgər  pasientin  adaptasiya  problemləri  aşkar 

edilirdisə,  ondan  sadəcə  başqa  qrup  üzvlərini  dinləmək  xahiş  olunurdu.    12  addım 

proqramının  fərqli  xüsusiyyətindən  biridə  ev  tapşırıqlarının  olmasıdır.  Burada 

0

5

10



15

20

paranoid



şizoid

dissosial

emosional davamsız

isterik


anankast

həyəcan


asılı

digər


dəqiqləşdirilməmiş

pasientlərin sayı

pasinetlərin sayı


55 

 

 



 

postabstinent  sindromda  olan  insan  öz  ağrı  və  psixoloji  və  psixi  pozuntuları  ilə 

təkbə-tək qalmır, qrup tərəfindən dəstək və anlayışla qarşılanır.   

Bəzi dəyişikləri keyfiyyət baxımından istərdim analiz edim. 



(Bax .Cədvəl.4.12) 

                                                                                                              

Cədvəl.4.12 

Şəxsiyyəti məlum 

edən faktorlar: 

Istifadə olunan 

metodika: 

Xəstəxanada dərhal 

abstinent sindromdan 

qurtulan pasientlərin 

göstəriciləri: 

12 addım 

proqramında iştirak 

etmiş pasientlərin 

göstəriciləri: 

Ekstraversiya 

OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Az, və ya patoloji 

həddən artıq  formada 

özünü büruzə vermək 

Normal inkişaf 

etmiş formada 

Introversiya 

OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Həddən artıq çox, 

əsasən introvertlik 

anormal qapanıqlıqla 

müşahidə olunur 

Ekstroversiya və 

introversiya normal 

forada bir-birini əvəz 

edirlər 


bağlılıq 

OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Zəif və ya 

ümumiyyətlə bağlılıq 

hissinin yox olması 

Yenidən bərpa 

olunur 


təcrid etmə 

OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Yüksək səviyyədə 

özünü büruzə verir 

Göstəricilər enir və 

proqress baş verir 

özünə nəzarət  

OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Göstəricilər 

dəyişmir 

Artır  

Impulsivlik 



OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Artma və ya 

konstant formada 

qalma 

Enmə 


emosional 

OCEAN, klinik 

Dəyişiklik baş 

Göstəricilər enir 



56 

 

 



 

davamsızlıq 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

vermir 


emosional 

davamlılıq 

Ocean, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Aşağı olan 

göstəricilər 

Normal intellekt 

səviyyəsinə uyğun 

riyazi hesablamarın 

yerinə yetirilməsi 

ekspressivlik 

OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Anormal formada 

özünü büruzə verir 

Normal göstəricilər 

praktiklik 

OCEAN, klinik 

müsahibə (əsas 

qrupda 12 addım 

proqramı) 

Yuxarı – həddən 

artıq  

Normal göstəricilər 



bərpa olunur 

  

12  addım  proqramında  iştirak  etmiş  pasinetlərdə  dəyişikliklər  gözə  çarpan 



dərəcədə olur: 

1.  Ekstraversiya/İntraversiya–  ünsiyyət  bir  tələbata  çevirilir.  Qrup  daxilindəki 

münasibətlərin  inkişafı  insana  pozitivlik  və  nikbinlik  gətirir.  əlavə  emosiyaları 

yaşamaq  istəyi  yaranır.  Əgər  əvvəllər  həzz  hissi  yalnız  narkotikdan  gəliridisə,  hal 

hazırda  yeni  həyata  qayıdış  hissi  yaranır.  Təcrübəyə  açıqlıq  hissi  oyanır. 

Psixoterapiyada iştirak etməyən insanlarda ekstraversiya ya patoloji yüksək formada 

özünü büruzə verir, yada həddən  artıq aşağı səviyyədə müşahidə edilirdi. 

 2.  Bağlılıq/Təcrid  –  İnsanlara  qarşı  açıqlıq,  eyni  zamanda  adekvat  azadlıq 

anlayışlarının  formalaşması,  başqalarından  dəstək  aldıqlarına  görə,  artıq  özləri 

dəstək  verməyə  çalışır.  Öz  və  başqa  insanların  fikirlərinə  qarşı  tənqidi 

balanslaşmağa uyğun olmağa istiqamətlənir.  

3.  Özünə  nəzarət/İmpulsivlik  –  iradə  göstəricilərinin  artması,  məsuliyyətin  olması, 

qərarların  qəbul  edilməsində  şüurluluq  və  tənqidi  münasibətin  olması.  “5  günlük 

dünya” alayışının itməsi, gələcəyə baxışların formalaşması. 



57 

 

 



 

4.  Emosional  davamsızlıq/Emosional  davamlılıq  –  həyəcan  yaradan  faktorların 

azalması, özünü idarə etmək bacarığı, stressə dayana bilmək bacarığı. Ciddiləşmək 

prosesinin bünövrəsi qoyulur.  

5.  Ekspressivlik/Praktiklik  –  həyata  “yüngül”  münasibət  artıq  daha  çox  təcrübəyə 

yönəlmə, gələcəyə güvənlə və əminliklə addımlama, sabahı düşünmə. Həyata daha 

çox  müdriklik  baxışlarının  formalaşması.  Yaşamını  balanslı  şəkildə  davam 

etdirməyə qərar alması. 



(

Bax .Cədvəl.4.13)

 

                                                                                                                    



Cədvəl.4.13 

Faktorlar: 

Baş vermiş dəyişikliklər: (sonradan keçirilən 

metodika) 

 

proqramda iştirak  



etməyənlər:                       edənlər: 

Ekstraversiya/ İntraversiya 

41%E 

51%E 


Bağlılıq/Təcrid 

33%B                             46%B 

Özünə nəzarət/İmpulsivlik 

30%ÖN                          47%ÖN 

Emosional davamsızlıq/Emosional 

davamlılıq 

61%ED-sızlıq                43%ED-sızlıq 

Ekspressivlik/Praktiklik 

57%E                              39%E  

 

Sonradan yenidən aparılan metodika nəticələri göstərir ki, dəyişikliklər yalnız 12 

addım  proqramında  iştirak  edənlərdə  pozitiv  tərəfə  yönəlib.  Bütün  bunlar 

psixoterapiyanın pozitiv təsirli olduğunu yenədə təsdiq edir. 12 addım proqramında 

iştirak  etməyən  pasientlərdə  dəyişikliklər  çox  az,  konstant  olaraq  və  ya  dahada 

psixopatizasiyaya uğrayırdı. Long etudal metodun sonundaki nəticələr diaqrammda 

təsvir  olunub.  Burada  əsas  qruppda  və  kontrol  qruppda  fizioloji  asılılıqdan  sonra 

psixoloji  asılılıqda  müalice  alan  ve  almayanların  4  ay  keçəndən  sonra  hansı 

dəyişiklərin baş verməsi göstərilib. (Bax: Diaqram 4.2)  

                                                                                 Diaqram 4.2                                                       

                                                           

 

                    



                                                                      

0

20



40

60

80



kontrol qrup

əsas qrup



58 

 

 



 

 

Ayrıca, psixopatizasiyaya uğramış amillərin analizi cədvəldə verilib.Verilmiş 

cədvəldə qruplar ümumi formada verilib.(Bax .Cədvəl.4.14) 

                                                                                                                    Cədvəl.4.14

 

Psixopatizasiyaya uğramış amillər 

Əsas qrup.  

12 addım proqramında 

iştirak edənlərin 

göstəricələri (%) 

Kontrol qrup. Yeniden 

yoxlanışdaki nəticələr(%) 

1.Dominantlıq  

45 


67 

2.Təəsurat axtarışı 

56 

70 


3.Təqid etmək 

52 


67 

4.Həyəcan 

50 

66 


5.Emosional rahatlıq 

39 


69 

6.Biganəlik 

51 

59 


7.Sensitivlik  

40 


65 

8.Plastiklik  

50 

68 


 

Psixopatiyaya  uğramış  amillərin  əvvəlki  (kontrol  qrup  əvvəl  və  indi;  esas  qrup 

əvvəl  və  indi)  nəticələri  və  sonradan  (4  ay  keçmişdən  sonra)  alınan  nəticələri 

fərqlənir.  Əgər  əsas  qrupda  dəyişikliklər  baş  verirsə,  dinamika  pozitiv  tərəfə 

yönəlirsə,  kontrol  qrupda  bu  dəyşikliklər  gözə  çarpmır.  Amillərin  dinamikası 

aşağıda göstərilmişdir (Bax .Cədvəl.4.15)                                                                                                                             

 

                                                                                                                    Cədvəl.4.15 

Psixopatizasiyay

a uğramış amillər 

Əsas qrup. 12 

addım 

proqrammında 



iştirkdan əvvəl (%)  

Əsas qrup. 12 

addım proqramında 

iştirak edənlərin 

göstəricələri (%) 

Kontrol 


qrup.Əvvəlki 

yoxlanışdaki 

nəticələr (%) 

Kontrol 


qrup.Yeniden 

yoxlanışdaki 

nəticələr (%) 

1.Dominantlıq  

71 

45 


73 

67 


2.Təəsurat 

axtarışı 

84 

56 


81 

70 


3.Təqid etmək 

69 


52 

70 


67 

4.Həyəcan 

65 

50 


70 

66 


59 

 

 



 

5.Emosional 

rahatlıq 

77 


39 

72 


69 

6.Biganəlik 

76 

51 


70 

59 


7.Sensitivlik  

60 


40 

68 


65 

8.Plastiklik  

63 

50 


69 

68 


 

Əldə edilmiş dəyişikliklərin (psixopatizasiyaya uğramış amillərin) dinamikası 

diaqram vasitəsi ilə daha ətraflı təsvir olunub.  (Bax: Diaqram 4.3)                                                                                                                                                      

Verilmiş  diaqramdan  gözə  çarpan  dəyişikliklər  əlbətdəki  qrup  terapiyasında 

iştirak  edən  pasientlərdə  müşahidə  olunur.  Daha  çox  müsbət  dəyişikliyi  biz  qrup 

terapiyasında iştirakdan sonra əldə edirik.                                                                                                

                                                                                                   Diaqram 4.3                                                       

                                                           

 

      

 

 

Müqayisə üçün əvvəl (tədqiqatın ilkin mərhələsində aldığımız nəticələri – ümumi 



nəticə),12  addım  proqramında  iştirak  edəndən  sonraki,  və  iştirak  etməyənlərin 

psixopatizasiyasının  dəyişiklikləri diaqrammda verilib. (Bax: Diaqram4.4) 



                                                                                              

 

0

20



40

60

80



100

1.Dominantlıq

2.Təəsurat axtarışı

3.Təqid etmək

4.Həyəcan

5.Emosional rahatlıq

6.Biganəlik

7.Sensitivlik

8.Plastiklik

Kontrol qrup.Yeniden 

yoxlanışdaki nəticələr (%)

Kontrol qrup.Əvvəlki 

yoxlanışdaki nəticələr (%)

Əsas qrup. 12 addım 

proqramında iştirak edənlərin 

göstəricələri (%)

Əsas qrup. 12 addım 

proqrammında iştirkdan 

əvvəl (%) 


60 

 

 



 

                                                                                              Diaqram 4.4                     

                 



 

 

Tədqiqatın 2-ci mərhələsində psixopatiyaya uğramış amillərin dinamikası vardır.  

 N  =95,  N  (esas)  =45,  N  (kontrol)  =50.  Alınan  nəticələrin  tədqiqi  əhəmiyyəti 

vardır. Statistik dürüstlük ödənilir. 

Psixopatizasiyaya uğramış amillərin korrelasiya analizi növbəti nəticə verdi: 

1)  Dominantlıq  amili  (xüsusiyyəti)  ilə  pasinetlərin  12    addım  psixoterapevtik 

proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -

0,541**), (p< 0,01). 

2) Təəsurat axtarışı amili (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12  addım psixoterapevtik 

proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -

0,574**), (p< 0,01). 

3)  Təqid  etmə  (xüsusiyyəti)  ilə  pasinetlərin  12    addım  psixoterapevtik 

proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -

0,438*), (p< 0,05). 

4)  Həyəcan  amili  (xüsusiyyəti)  ilə  pasinetlərin  12    addım  psixoterapevtik 

proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -

0,352*), (p< 0,05). 

0

10



20

30

40



50

60

70



80

90

100



iştirak edənlər(%)

iştirak etməyənlər(%)

Kontrol qrup. Yeniden 

yoxlanışdaki nəticələr(%)



61 

 

 



 

5)  Emosional  rahatlıq  (xüsusiyyəti)  ilə  pasinetlərin  12    addım  psixoterapevtik 

proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -

0,721**), (p< 0,01). 

6) Biganəlik (xüsusiyyəti) ilə pasinetlərin 12  addım psixoterapevtik proqramında 

iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -0,336**), (p< 

0,01). 

7)  Sensitivlik  (xüsusiyyəti)  ilə  pasinetlərin  12    addım  psixoterapevtik 



proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri- mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -

0,459**), (p< 0,01). 

8)  Plastiklik  amili  (xüsusiyyəti)  ilə  pasinetlərin  12    addım  psixoterapevtik 

proqramında iştirak etmə bir-birinə qeyri-mütənasib olaraq korrelasiya əmsalı (r= -

0,268*), (p< 0,05) – zəif korrelesiya.  

Korrelasiya analizi göstərirki, burada pasientlərin psixoterapiyada iştirakı, onlarda 

daha  çox  psixopatiyadan  normaya  qaytarır.  Deqradasiyaya  uğramağa  qoymur  və 

insanın inkişafına gətirir.      

Tədqiqatın fərziyyələri və onların təsdiqi: 

1.

 



Psixoaktiv 

maddələrin 

istifadəsi 

asılı 


pasientin 

 

şəxsiyyətinin 



psixopatizasiyasına  təkan  verir.  Anket  suallarının  cavabı  nəticəsində  tədqiqatda 

yalnız  əvvəllər  psixopatiya  və  ya  başqa  psixi  pozuntulardan  əziyyət  çəkməyən 

insanlar  iştirak  etdilər.  Sonradan  isə  psixopatiya  müəyyən  edilən  insasnlarda 

dinamika müşahidə edilirdi. 

2.

 

Xəstəlik nəticəsində pasientlərin sosial həyatı məhdudlaşır və psixoterapevtik 



reabilitasiya  tədbirləri  onların  yenidən  cəmiyyətə    daha  yaxşı  adaptasiya 

olunmasına, həyati dinamikasının yaxşılaşmasına kömək  edir. Tədqiqat nəticəsində 

əldə etdiyimiz nəticələr bunu sübut etdi. 

3.

 



Psixoaktiv  maddələrdən  istifadə  edən  asılılar  daha  çox  F60.2  (dissosial 

şəxsiyyət  pozuntusundan)  əziyyət  çəkirlər.  Daha  çox    rast  gəlinən: 19 dissosial,16 

paranoid,14 emosional davamsız şəxsiyyət pozuntuları oldu. 


62 

 

 



 

4.

 



Şəxsiyyətin  psixopatik  amilləri  və  12  addım  proqramında  iştirakı  arasında 

korrelyasiya  vardır.  Korrelasiya  analizinin  üsulu  ilə  müəyyən  etdik  ki, 

psixoterapiyada iştirak insanda  psixopatik amilləri azaldır. 

Hipotezalarım qəbul olunur. H

 hipotezalarım təkzib olundu. 



                                                                                   

                                          

 

 

                                                

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

63 

 

 



 

                                                   NƏTİCƏ 

 

Psixoaktiv maddələrdən istifadə bu günkü günlərdə aktual problem olub və dünyə 



səviyyəsində  işləndiyindən  tədqiqat  işimdə  məhs  bu  maddələrin  təsiri  altında 

şəxsiyyətdə baş verən dəyişiklikləri tədqiq etməyə çalışdım. Şəxsiyyətdə baş verən 

dəyişikliklər  insanın  cəmiyyət  qarşısında  yetirdiyi  vəzifələrini  pozur  və  nəticədə 

cəmiyyətin gözləntiləri reallaşmır. 

Tədqiqatımda 100 nəfər iştirakçı müəyyən olduğundan sonra onlarla 1 mərhələdə 

şəxsiyyətin  profilini  və  baş  vermiş  dəyişiklikləri  araşdırdıq,  psixopatizasiyaya 

uğramış  şəxsiyyətin  xüsusiyyətlərini  müəyyənləşdirdim.  Sonradan,  əsas 

(eksperimental) və kontrol (əlavə) qruplara bölərək onlarda lonqetudal metodla baş 

verən  dəyişiklikləri  müəyyən  etdik,  dəyişiklik  dinamikasını  dəqiqləşdirdim  və  12 

addım proqramının alüdəçiliyə  təsirini tədqiq etməyə çalışdım.  

Tədqiqatın nəticələri aşağıdakılardır: 

1.  Şəxsiyyətdə  PAM-dən  istifadə  nəticəsində  psixopatik  amillər  qabarır.  Yanı 

PAM insanda şəxsiyyət pozuntusuna gətirib çıxara bilər.  

2.  Asılılıq  pozuntusu  nəticəsində  pasientlərin  sosial  həyatı  məhdudlaşır  və 

psixoterapiya  və  reabilitasiya  tədbirləri  onların  yenidən  cəmiyyətə  hər  tərəfli  yaxşı 

adaptasiya olmasına kömək  edir. 

3.  Şəxsiyyət  pozuntuları  arasında  daha  çox  dissosial,  paranoid  və  emosional 

davamsız şəxsiyyət pozuntuları rast gəlindi.  

4.  12  addım  psixoterapevtik  proqramda  iştirak  və  şəxsiyyətin  psixopatizasiya 

arasında əlaqə var. Əlaqə bir birinə qeyri-mütənasibdir. 

5. Psixoloji asılılıqdan müalicə alan pasientlərdə psixopatik amillərin dinamikası 

pozitiv tərəfə, yani azalmağa doğru yönəlir. 

6.  12  addım  proqramında  iştirak  edən  pasientlərin  şəxsiyyətindəki  pozuntular 

dərinləşmir və yox olma istiqamətinə çalışır.   

         Bütün  bu  nəticələr  əsasında  bəzi  tövsiyyələri  irəli  sürməyin  zəruriliyini 

görürəm: 



64 

 

 



 

1.

 



Necəki 12 addım proqramında pasientlər görüşlər vaxtı maariflənirlər, eləcədə 

məktəb və KİV vasitəsi ilə PAM-lərə qarşı informasiyalaşdırma aparılmalıdır.  

2.

 

Şəxsiyətdəki  asosial  davranış  formasına  aid  olmasına  görə  PAM-lə 



maraqlanmanın belə qarşısı alınmalıdır.  

3.

 



Mütləq  formada  fizioloji  asılılıqdan  müalicə  alandan  sonra,  psixo-sosial 

reabilitasiya keçirilməlidir. 

4.

 

12  addım  proqramı  nəticə  verən  bir  psixoterapiya  üsülu  kimi  özünü 



təsdiqlədiyinə görə, Azərbaycanda propaqandası geniş formada aparılmalıdır.  

5.

 



Psixoterpiyanın  effektivliyini  müəyyən  edən  tədqiqatlar  sistematik 

keçirilməli, nəticələrə müvafiq olaraq psixososial reabilitasiya planları hazırlanmalı 

və tətbiq olunmalıdır. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

65 

 

 



 

                          İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT 

 

Azərbaycan dilində ədəbiyyat: 

1. Bayramov Ə. S. Əlizadə Ə. Ə. Psixologiya. Bakı: 2003. s.128-138  

2.  Əliyev B.H. Şəxsiyyətə yeni baxış nəzəriyyəsi.B: 2008. s.12-13  

3. XBT-10, Ümumdünya səhiyyə təşkilatı, Cenevrə, 2012. s.247-248  

 

Rus dilində ədəbiyyat: 



4.  Акберова С.A. NLP и эриксоновский гипноз при наркотических проблемах. 

Казань: Фониант, 2000. s.132  

5. Анонимные алкоголики (Большая книга) - Нью-Йорк: Alcoholics Anonymous 

World Services, 2011.

 s.

 29  


6. Бейтсон  Г.  Кибернетика  Я:  теория  алкоголизма.  Перевод:  Д.Я.  Федотова  и 

М.П.  Папуша.  G.Bateson:  The  Cybernetics  of  "Self":  A  Theory  of  Alcoholism: 

University of Chicago Press edition, 2000. s.8 

 

7.  Бехтель  Э.Е.  Донозологические  формы  злоупотребления  алкоголем.  –  М.: 



Медицина, 1986. s. 272   

8. Болотовский И.С. Наркомании. Токсикомании.- Казань: Изд-во КГУ, 1989. 

s.91  

9. Бороткин Ю.С. Грекова Г.И. Алкоголизм: причины, следствия, профилакти- 



ка. Л.: Наука, 1987. s. 476  

10. Братусь Б.С. Аномалии личности. -М.: Мысль, 1988. s.304  

11. Братусь Б.С. Психологический анализ изменения личности при алкоголиз- 

ме. М.: Изд-во МГУ, 1974. s. 96  

12. Буянов М.И. Размышления о наркомании: Книга для учителя. М.: Просве- 

щение, 1990. s.8  

13. Гаулстон М., Годберг Ф. Психологические ловушки СПб: 1996. s. 208  

14.  Генайло С.П.Особенности  преморбида  больных  наркоманиями  //Журнал 

психологии и неврологии им. С.С. Корсакова. 1990. - №2 . s.42-46  

15. Гиляровский В.А. Психиатрия. 2-е изд. - М.: Медгиз, 1954. s. 520  



66 

 

 



 

16.  Горьковская И.А.  Клинико-психологическая  характеристика  раннего 

алкоголизма  у  деликвентных  подростков  //Социальная  и  клиническая 

психиатрия. 1994. - №1. s.70-75  

17.  Гулевская В.Я.  Общая  медицинская  психология.-  СПб:  Культ  Информ 

Пресс, 2000. s. 328  

18.  Гулямов М.Г.  Острые  алкогольные  психозы.  Ташкент:  Медицина,  1985. 

s.121  


19.  Гурьева В.А.  Морозова  И.Г.  Кузнецов  И.В.  Расстройства  влечений  в 

подростковом  возрасте  //Журнал  невропатологии  и  психиатрии  им.  С.С. 

Корсакова. 1989. - №8. s. 95 -100  

20.  Демьянов Ю.Г.  Диагностика  психических  нарушений.  СПб:  Издат.  дом 

МиМ ТОО Респекс, 1999. s.224  

21. 


"Доктор  Боб  и  славные  ветераны".

  s.


75.,  Copiright  ©  1980  by.  Alcoholics 

Anonymous  World  Services,  Inc.  All  rights  reserved.  Первое  издание  русского 

перевода  2008. 

22. 


Дроздов А. А. Полный справочник психотерапевта. М. 2010. s.509 

23.  Егоров  А.  Ю.  Возрастная  наркология.  Санкт-Петербург  Издательство 

«Дидактика Плюс» 2002. s. 49-54  

24.  Иванец Н.Н.,  Игонин  А.Л.,  Иванова  Н.В.  О  значении  личностных 

особенностей для клиники и лечения алкоголизма //Журнал невропатологии и 

психиатрии им. С.С. Корсакова. 1977. - №2. s.237-242  

25.  Карвасарский  Б.  Д.  Психотерапия:  учеб.  для  вузов  /  Изд.  2-е,  перераб.  –– 

СПб. Питер, 2002. s.5  

26.  Карпов A.M.  Образовательно  воспитательные  основы  профилактики  и 

психотерапии  наркомании. - Казань: Медицина, 2000. s.31 

27. Карпов A.M. Самозащита от наркомании. Казань:  ДАС, 2001. s.53  

28. Ковалев А.Г. Мотивы поведения и деятельность.- М.: Нука, 1988.

 

s. 192  


29.  Козлов А.А.  Клинические  проявления  изменений  личности  у  больных 

наркоманиями:  Диссертация  на  соискание  ученой  степени  кандидата 

медицинских наук. М., 1999. s.225  


67 

 

 



 

30. Козлов, А.А. Изменения личности у больных опийной наркоманией / А.А. 

Козлов, М.Л. Рохлина // Независимый психиатрический журнал. – 2004. — II. - 

s.35-37  

31.  Лекции  по  наркологии.  2-е  изд.  /  Под  ред.  Н.  Н.  Иванца.  —  М.:  Нолидж, 

2000.


 s.48- 49  

32.  Личко А.Е.,  Битенский  В.В.  Подростковая  наркомания.  Л.:  Медицина, 

1991. s.304  

33.  Менделевич В.  Д.  Клиническая  и  медицинская  психология:  Практическое 

руководство. М.: МЕДпресс, 1998. s. 102-125  

34. Методическое письмо МЗ СССР от 12.06.75 г. 

35.  Валентик.  Общество  Анонимных  алкоголиков  в  США:  подход  и 

терапевтические возможности //Вопросы наркологии. 1989.- №2, s.51-57  

36. Наркология / Фридман Л.С., Флеминг Н.Ф., Роберте Д.Х. и др.; Пер. с англ. 

2-е изд., испр. - М., СПб: изд-во БИНОМ, Невский Диалект,2000. s.320  

37.  Немцев А.В.,  Петрова  Е.В.,  Юдина  B.C.  Трансформация  смысловых 

образований  при  алкоголизме  //Журнал  неврологии  и  психиатрии  им.  С.С. 

Корсакова. -1991.- №.12. s. 72-76  

38. Немчин Т.А., Цыцарев С.В. Личность и алкоголизм. Л.: ЛГУ, 1989.- s.192  

39. Портнов А. А., Федотов Д. Д.  Психиатрия. Медицина. 1971. s. 287-296  

40. Психология здоровья: Учебник дл я вузов / Под ред. Г С. Никифорова. — 

СПб. 2006.s.349 

41. Пятничная И.Н. Клиническая наркология. Л.: Медицина, 1994. s.333  

42.Рохлина М.Л.,  Киткина  Т.А.,  Благов  Л.Н.  Психические  расстройства  у 

больных самодельными опиатами //Журнал неврологии и психиатрии им. С.С. 

Корсакова. 1996. - №4. s. 42-46  

 

İngilis dilində ədəbiyyat: 



43.  Cheryl  J.  Cherpitel,  Allan  R.  Meyers,  Perrine  M.B.  Alcohol  consumption, 

sensation  seeking  and  ski  injury:  a  case-control  study  //  Journal  of  studies  on 

alcohol. 1998. - № 2. s.13-18  


68 

 

 



 

44. Heather N., Rollnick, S., Winton M. A. Comparison of objective and subjective 

measures  of  alcohol  dependence  as  predictors  of  relapse  following  treatment  // 

British Journal of Clinical Psychology. 1983. - № 22. s.11-17  

45. 

Kauer  J.A.;  R.C.  Malenka  (2007).  «Synaptic  plasticity  and  addiction». Nature 



Reviews: Neuroscience: 

s. 


844-858 

 

46.  Laura  C.  Holdcraft,  William  G.  Iacono,  Matthew  K.  Mcgue.  Antisocial 



personality  disorder  and  depression  in  relation  to  alcoholism:  a  community  -based 

sample//Journal of studies on alcohol. 1998. - № 2. s.33-37  

47.  Mark  T.  Filmor,  Judith  L.  Carscadden,  Volgel-sprott  M.  Alcohol,  cognitiv 

impairment and expectancies // Journal of studies on alcohol.-1998. № 2.-17-21 səh. 

48. Murrey H.A. Exploration in personality. N-Y.: Oxford, 1938. s. 234  

49.  Peel  S.  DeGranpre  R.  J.  Cocaine  and  the  concept  of  addiction  environmental 

factors in drug compulsions //Addiction Research. 1998.- № 6. s.37-42 

50.  Peele  S.  The  meaning  of  addiction:  Compulsive  experience  and  its 

interpretation. Lexington.- MA: Lexington. 1985. s. 52-56  

51.  Salamone,  J.D.  (1992).  «Complex  motor  and  sensorimotor  function  of  striatal 

and  accumbens  dopamine:  Involvement  in  instrumental  behavior  processes». 

Psychopharmacology: 

s. 

160-174


 

 

İnternet resursları: 



52. 2015 World Drug Report finds drug use stable, access to drug & HIV treatment 

still  low.  https://www.unodc.org/unodc/en/frontpage/2015/June/2015-world-drug-

report-finds-drug-use-stable--access-to-drug-and-hiv-treatment-still-low.html 

53. Alkoqolizm

 

. http://rnm.az/alkoqol/57-alkoqolizm.html  



54. Alkoqolizm. http://www.saglamliq.isim.az/xestelik/587 

55.  Pathogenesis  of  psychological  appearances  of  opioid  dependence:  a  dualistic 

model YU.D. Sivolap. http//www.mediasphera.aha.ru  

                                              

 

 


69 

 

 



 

                                               ƏLAVƏLƏR 

                                                 ƏLAVƏ 1.

 

                        BÖYÜK BEŞLİK TESTİ. (BİG FİVE). OCEAN METODİKASI.



 

Təlimat:  Verilən  fikirləri  oxuyun  və  müəyyən  edin:  iki  alternativ  fikirdən  hansı  ən  çox  sizə 

uyğundur. Əgər qiymət cədvəlindən solda yazılmış fikir sizə yaxındırsa, o zaman bu fikir üçün  "-

2"  qiymətindən  istifadə  edin  və  ya  "-1".  Əgər  sağ  fikir  sizə  uyğundursa,  onda  o  "2"  ya  "1" 

qiymətləriylə  qiymətləndirilir.  Əgər  fikir  sizə  çox  yaxındırsa  “2”  və  ya  "-2"  qiymətlərini 

işarələyin. Əgər bu fikir zəif ifadə edilmişdirsə, onda "-1" və ya "1". O hadisədə, nə vaxt ki, heç 

bir alternativlərdən sizə əlverişli deyil, o zaman "0" qiymətini işarələyə bilərsiniz. 

1. Mənim idmanla məşqul 

olmaqdan xoşum gəlir 


Yüklə 1,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin